Sarız’da İskân ve Nüfus (1865-1945)

Sarız, Osmanlı Devleti’nden önce Maraş ve çevresinde hüküm sürmüş olan Dulkadiroğulları Beyliğinin sınırları içerisinde yer alıyordu. Osmanlı Devleti’nin bu bölgeyi ele geçirmesinden sonra çeşitli aşiretler bugünkü Sarız ve çevresini yaylak olarak kullanmışlardır. 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti, Avşarları Sarız’a iskân ettirerek düzen ve asayişi sağlamaya çalışmıştır. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti, Koçgiri kazasından Sarız’a yerleşmek isteyen Kürt hanelere karşı çıksa da bu göçe engel olamamıştır. 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı esnasında Erzurum muhacirlerinin de Sarız’a göçmesiyle bölge Avşar, Muhacir, Çerkez ve Kürtlerin yaşadığı bir alan hâline gelmiştir. Yapılan bu göçler neticesinde ve doğal nüfus artışı sonucunda 1946’ya gelindiğinde Sarız, 16.145 nüfus lu bir ilçe hâline gelmiştir

Anahtar Kelimeler:

Sarız, Osmanlı Devleti, Nüfus, İskân

SETTLING AND POPULATION IN SARIZ (1865-1945)

Sariz before Ottoman Empire was in the borders of Dulkadirogullari principality who was governing Maras provience and surroundings. After invasion of Ottaman Empire, different tribes was using Sariz as a high plateau living area. In the second half of 19th century, Ottoman Empire placed Avsars in Sariz to have regularity control and public order. Beside this, Ottoman Empire was not able to resist against the migration of Kurdish family’s from town of Kocgiri to Sariz. Also with migrants from Erzurum migrating to Sariz during the war between Ottoman and Russia in the years of 1877-1878, Sariz had become settlement for Avsars, Migrants, Circassians and Kurds. As a result of these migrations and natural population increase, by 1946 Sariz had become a town with a population of 16.145

Keywords:

Sariz, Ottoman Empire, Population, Settlement,

PDF

___

BCA Fon No: 30 11 1 0 Kutu No: 182, Dosya No: 12, Sıra No: 14.

BOA DH.İD Dosya No:2181 Gömlek No:51.

BOA DH.MUİ Dosya No:3-3 Gömlek No: 17.

BOA ŞD. MLK.MRF Dosya No:2142 Gömlek No:2

BOA ŞD. Dosya No:1782-B Gömlek No: 37.

BOA D.H. İUM. Dosya: E-70 Vesika No: 25

BOA A.MKT. NZD Dosya No:401 Gömlek No:83.

BOA A.MKT.MHM Dosya No:342 Vesika No:37.

BOA MVL Dosya No: 712 Gömlek No:104.

BOA MVL Dosya No.714, Gömlek No:13.

BOA Y.EE. Dosya No: 35 Gömlek No.21.

Salnameler

1287 Sivas Salnamesi.

1288 Sivas Salnamesi.

1310 Yılı Devlet Salnamesi.

1328 Yılı Devlet Salnam

Altı, Aziz, “Sözlü Tarihte Kayseri Alevileri: Sarız Örneği”, Geçmişten Günümüze Alevilik I. Uluslararası Sempozyumu, C. 2, Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2014, s.577-584.

Bayrak, Mehmet, İç Toroslar’da Alevi-Kürt Aşiretler(Sinemilli ve Komşu Aşiretlerin TarihiEdebiyatı),Özge Yayınları, Ankara 2006.

Cevdet Paşa, Tezâkir 21-39, Yayına Hazırlayan: Cavid Baysun, TTK, Ankara 1986.

Çalıka, Hurşit, Kurtuluş Savaşında Adalet Bakanı Ahmet Rifat Çalıka’nın Anıları, İstanbul 1992.

Çelik, Akif Bilge, Fırka-i Islahiyye, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş 2008. Halaçoğlu, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK, Ankara 2014.

Halaçoğlu, Yusuf, “Fırka-i Islahiye ve Yapmış Olduğu İskân”, Tarih Dergisi, S.27, İstanbul 1973, s.1-20.

Kodal, Tahir, “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Nüfus Sayımında Çorum Vilâyeti’nin Nüfus Özellikleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, Elazığ 2009, s. 233-258.

Sami, Şemseddin, Kamusu’l-Alam, C. 4, Mihran Matbaası, İstanbul 1311. Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2006.

Sümer, Faruk, Oğuzlar(Türkmenler) Tarihler- Boy Teşkilatı- Destanları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1992.

Tan, Abbas, Türkiye Genelinde Alevi Köyleri, Ürün Yayınları, Ankara 2014, s.112.

Türkiye Cumhuriyeti Baş Vekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri Fasikül II.

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü 20 İlk Teşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı, C.35, Hüsnütabiat Basımevi, İstanbul 1937.

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı, C.2, Ankara Yeni Cezaevi Basımevi, Ankara 1944.

Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı, C.1, Ankara-Sakarya 1948.

Mehmet Ali Ünal, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 2011.

Yınanç, Refet ve Elibüyük Mesut, Kayseri İli Tahrir Defterleri, C.1, KBB Kültür Yayınları, Kayseri 2009.,

Yavuz, Nuri, “Fırka-i Islahiye Ordusunun Özellikleri ve Faaliyetleri”, Akademik Bakış, C.5, S.10, Ankara 2012, s.113-127.