MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE REHBER ÖĞRETMENLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Bireylerin işleri gereği karşılaştıkları insanlara karşı duyarsızlaşmaları, duygusal yönden kendilerini tükenmiş hissetmeleri, kişisel başarı ve yeterlik duygularının azalması şeklinde ortaya çıkan tükenmişlik (burnout) daha çok insan işi yapılan mesleklerde görülen bir olgudur. Öğretmenler, tükenmişliğin olumsuz sonuçlarının gözlendiği gruplardan biridir. Rehber öğretmenler eğitim kurumlarında yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve ailelerle en çok iletişim halinde olan bireylerdir. Dolayısıyla yoğun insan ilişkileri içinde olan rehber öğretmenlerin tükenmişlik yaşama ihtimalleri diğer bireylere kıyasla daha fazladır. Çalış- manın amacı, resmi ve özel ilköğretim/ortaöğretim okullarında görev yapan rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerini belirlemek ve tükenmişliğe etki eden değişkenleri incelemektir. Araştırma kapsamına giren rehber öğretmenlerde yaş ve medeni durum değişkenlerinin tükenmişlik ile anlamlı bir ilişkisi bulunmazken, cinsiyet, eğitim düzeyi, mezun olunan bölüm, mesleki kıdem, çalışılan okul türü, çalışılan ortamın sosyo-ekonomik durumu, çalışılan ortamdan memnuniyet duyma, üstlerden takdir görme, meslekte kendini verimli görme, mesleği isteyerek yapma ve manevi doyum değişkenleri ile tükenmişlik arasındaki belirli boyutlardaki ilişkiler anlamlı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tükenmişlik, Rehber Öğretmen, Maslach Tükenmişlik Envanteri

BURNOUT AND A RESEARCH ON GUIDANCE COUNSELORS

Burnout is a fact which is seen in businesses related with people that appeared as depersonalization to the people faced in their businesses, feeling themselves emotional exhausted and decreasing of their personal accomplishment and emotional competence. determine the burnout level of the Guidance Counselors and to investigate the variables affected burnout. There are no significant relationships between burnout level and age and marital status variables, and significant relationships are found between certain dimensions of burnout and sex, educational background, the department graduated, period of duty, school types, socio-economic situation of the school’s environment, the level of happiness related to the work environment, managers to see to appreciate, efficient visual profession herself/himself, making the profession willingly and the moral satisfaction

Keywords:

Burnout, Guidance Counselor, Maslach Burnout Inventory,

PDF

___

Akçamete, G., Kaner, S., Sucuoğlu, B., Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001.

Akten, S., Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2007.

Ardıç, K., Polatcı, S., Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 32, 2009, s. 21-46.

Arı, G.S., Bal, E.Ç., Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, 2008, s. 131-148.

Baltaş, Z., Baltaş, A., Stres ve Başa Çıkma Yolları, 24. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2008.

Başören, M., Çeşitli Değişkenlere Göre Rehber Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Zonguldak İli Örneği), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak, 2005.

Baykoçak, C., Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Sorunları ve Tükenmişlik Düzeyleri (Bursa İli Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2002.

Besler, E., Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerde Tükenmişliğin İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Teknoloji Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.

Cordes, C.L., Dougherty, T.W., A Review and Integration of Research on Job Burn-out, Academy of Management Review, Vol. 18, No. 9, 1993, s. 621-658.

Çam, O., Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması, Editörler: Rüveyda Bayraktar, İhsan Dağ, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 1992, s. 155- 160.

Çam, O., Tükenmişlik, Saray Medikal Yayıncılık, İzmir, 1995. Çokluk, Ö., Örgütlerde Tükenmişlik, Editörler: Cevat Elma, Kamile Demir, Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003, s. 109-133.

Dursun, S., Öğretmenlerde Tükenmişlik İle Yükleme Biçimi, Cinsiyet, Eğitim Düzeyi ve Hizmet Süresi Değişkenleri Arasındaki Yordayıcı İlişkilerin İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 2000.

Ergin, C., Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, Editörler: Rüveyda Bayraktar, İhsan Dağ, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 1992, s. 143-154.

Freudenberger, H.J, Staff Burn-out, Journal of Social Issues, Vol. 30, No. 1, 1974, s. 159-165.

Garden, Anna-Marina, Depersonalization: a Valid Dimension of Burnout?, Human Relations, Vol. 40, No. 9, 1987, s. 545-559.

Girgin, G., Baysal, A., Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005, s. 172-187.

Güllüce, A. Ç., Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zeka Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2006.

Gümüş, H., Farklı Mesleklerde Çalışanların İş ve Yaşam Doyumlarının Tükenmiş- lik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum, 2006.

Hock, R. R., Professional Burnout Among Public School Teachers, Public Personnel Management, Vol. 17, No. 2, 1988, s. 167-189.

Iacovides, A., Fountoulakis, K.N., Kaprinis, St., Kaprinis, G., The Relationship Between Job Stress, Burnout and Clinical Depression, Journal of Affective Disorders, Vol. 75, 2003, s. 209-221.

Izgar, H., Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001. Jackson, S.E., Schwab, R.L., Schuler, R.S., Toward an Understanding of the Burnout Phenomenon, Journal of Applied Psychology, Vol. 71, No. 4, 1986, s. 630-640.

Kaçmaz, N., Tükenmişlik (Burnout) Sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68, 1, 2005, s. 29-32.

Kepekçioğlu, E. S., Öğretim Elemanlarında Tükenmişlik, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Bolu, 2009.

Köse, S., Altın Gülova, A., Tükenmişlik (Burnout): Türkiye’deki Genel Cerrahlara Yönelik Bir Araştırma, 14. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Erzurum, 2006, s. 255-261.

Leiter, M., The Dreams Denied: Professional Burnout and The Constraints of Human Service Organizations, Canadian Psychology, Vol. 32, No. 4, 1991, s. 547-558.

Maslach, C., Stress, Burnout and Workaholizm, In R.R. Kilburg, P.E. Nethan, R.W. Thoresan (Eds.), Professional in distress: Issues, Syndromes and Solutions in Psychology Washington, DC: American Psychological Association, 1986, s. 53-75.

Maslach, C., Schaufeli W. B., Leiter M. P., Job Burnout, Annual Review of Psychology, Vol. 52, 2001, s. 397-422. M.E.B. Okullar, http://istanbul.meb.gov.tr/okullar.aspx, 31.08.2010.