19. Yüzyılda Osmanlı Donanmasına Uzman Denizciler Yetiştirilmesi: Mütehassıslık

Öz Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı Devleti’nde donanma personelinin eksikliği ve yetersizliği fark edilerek bazı yenilikler ve reformlar yapılmıştır. Bu yeniliklere bağlı olarak da donanma personelinin, yeni satın alınan zırhlı savaş gemileri ile denizaltıların silah, makine ve diğer özellikleri hakkında eğitim almalarına karar verilmiştir. Bir süre sonra bu eğitimin geliştirilmesi amacıyla savaşlar sırasında elde edilen tecrübeye bağlı olarak kurslar açılmıştır. Bu kurslarda verilen eğitiminin her hangi birinde başarı kazananlar, başka bir kursa devam ederek mütehassıslık (uzmanlık) alabiliyorlardı. Uzmanların kurslardaki başarılarına bağlı olarak rütbe ve kıdem zammı gibi mükafatlar verilmiştir. Böylece, donanmaya elverişli bilgi sahibi subaylar yetiştirilerek zırhlı, dretnot ve denizaltılar için personel ihtiyacı karşılanmaya başlamıştır. Ayrıca, tersanelerde ve donanmada gemilerinin bakımlarında yabancı uzmanlara ihtiyaçta iyice azalmıştır. Aşağıda Osmanlı Donanması için uzmanların yetiştirilme süreçleri anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

donanma, kurs, uzmanlık, eğitim

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi (A.DVN.MKL), 53/16-1, 53/16-2, Şura-yı Devlet (ŞD), 20/12-1-1, 20/12-1-2, 20/12-2-1, 20/12-2-2, 20/12-3-1, 20/12-3-2, 20/12-4-1, 20/12-4-2, 20/12-5-2, 20/12-6-1, 20/12-6-2, 20/12-7-1, 20/12-7-2, 20/12-8-1, 20/12-8-2, 20/12-9-1, 20/12-9-2, 23/13-1-2, 18/5-1-1, İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS), 185/19-1-1, 185/19-2-1, 185/19-2-2, 185/19-3-1, 185/19-3-2, 185/19-4-1, 185/19-4-2, 170/25.

Deniz Müzesi Arşivi (DMA), Bahriye Nezareti (BN), 380/13820, 380/13820-63, 380/13820-66, 380/13820-67, 380/13820-64, 85/171, Bahriye Dairesi Riyaseti (BD.R), 12/220, 118/12, 7/118-12, III. Daire, 30/8, Maliye Vekaleti (MV) 235/93-1, 235/93-2.

Düstur, İkinci Tertip, C. 6, Numara 320, “Mütehassıs Zabitan-ı Bahriyeye Mahsus Nizamname”, 14 Zilhacce 1311, 24 Zilhacce 1332, Dersaadet Matbaa-i amire 1334 (1918).

Güverte Mühendislerinin Mekteb-i Bahriyenin Dördüncü Sınıfında Kurslarda ve Donanmada Suret-i Tahsilleri Hakkında Talimatname, Matbaa-i Bahriye, (1933)1917.

Güverte Deniz Talebesinin Talim Sefinesinde Suret-i Tahsil ve Tedrisleri Hakkında Talimatname, Matbaa-i Bahriye, 1334 (1918).