Hande AKDEMİR, Mehmet Ali TAŞ, Hüseyin ÇİÇEK

İş yerinde duygusal taciz (mobbing) ve yaşam doyumu ilişkisi: Burdur ilinde bir araştırma

Örgütsel ve bireysel yıkımlara sebep olan duygusal taciz (mobbing) veya psikolojik bezdirme davranışları sistematik şekilde uygulanarak kurbanı sindirmeye, boyun eğdirmeye ve saygılı bir bireye dönüştürmeyi hedeflemektedir. Ancak tüm bu davranışlar ahlak dışı ve zor kullanılarak uygulanmaktadır. Bireyin rızası dışında gerçekleşen bu baskılar bireyin yaşama ilişkin genel bakışını, öznel iyi oluşunu, mutluluğunu ve yaşam doyumunu önemli düzeyde düşürmektedir. Bu araştırma, Burdur ilinde faaliyet gösteren fastfood restaurantların ve kafelerin çalışanlarına yönelik uygulanan duygusal tacizin çalışanların yaşam doyumlarına olan etkisini incelemek ve bu iki kavram arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu doğrultuda anket yöntemiyle 203 çalışandan toplanan veriler SPSS 22 paket programıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre bir bütün olarak duygusal taciz ölçeği ve boyutlarından olan kişisel itibarı zedeleyici davranışlar ve kendini göstermesinin engellenmesi ile yaşam doyumu arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Bu değişkenler ayrıca anlamlı ve negatif şekilde yaşam doyumunu etkilemektedir. Bu bulguların yanı sıra katılımcıların cinsiyeti bağlamında anlamlı farklılık tespit edilmezken; kadın yöneticilerinin olduğu işletmelerde yaşam kalitesi ve mesleki itibarı zedeleyen davranışların anlamlı şekilde daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Duygusal Taciz, Mobbing, İşyerinde Yıldırma, Yaşam Doyumu

The relationship between emotional harassment(mobbing) and life satisfaction in the workplace: A research in Burdur province

Emotional abuse (mobbing) or psychological harassment behaviors that cause organizational and individual demolitions are implemented systematically, aiming to intimidate, subjugate and transform the victim into a respectful individual.However, all of these behaviors are implemented using immoral and difficult.These pressures, which are realized outside the consent of the individual, decreases the general view of life, subjective well-being, happiness and life satisfaction. This study was carried out to investigate the effect of emotional abuse on employees' life satisfaction in fastfood restaurants and cafes in Burdur province. In addition, the relationship between these two concepts was made in order to reveal the relationship. In this context, the data collected from 203 employees were analyzed with SPSS 22 package program. According to the findings, a meaningful and negative relationship was found between the psychological mobbing and life satisfaction. Also between personal reputation injurious behavior, Inhibition of people to prove himself and life satisfaction. These variables also significantly and negatively affect life satisfaction.In addition to these findings, no significant difference was found in terms of gender of participants. It is determined that the behaviors that damage the quality of life and professional reputation are significantly higher in the organizations where there are female managers.

Keywords:

Emotional Harassment, Mobbing, Terrorization at Workplace, Life Satisfaction,

PDF

___

ACAR, Aslı Beyhan ve Gönen DÜNDAR; (2008), “İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), ss.111-120.
ACAR, Pınar, Mithat KIYAK ve Burcu SİNE; (2014), “The relationship between organizational culture and mobbing: An application on construction companies”, Journal of Workplace Behavioral Health, 29(4), pp.281-298.
AVŞAROĞLU, Selahattin, M. Engin DENİZ ve Ali KAHRAMAN; (2005), “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), ss.115-129.
CAMERINO, A. Ares, and Manuel Maria Ortega MARLASCA; (2018), “Mobbing in Health Workplace”, Elacosolaboralenelámbitosanitario MedClin(Barc), 150(5), pp.198–201.
CAMPO, Giuseppe, and Emenuella FATTORINI; (2007), “Human Resource Management in Organizational Change and the Issue of Mobbing: an Italian Experience”, Prevention Today. 3 (2), pp.37-45.
CARNERO M. Angeles, Blanca MARTÍNEZ and Rocío SÁNCHEZ-MANGAS; (2010), “Mobbing and its determinants: the case of Spain”, Applied Economics, 42(29), pp.3777-3787.
CASAS, Ferran, Mònica GONZALEZ, Cristina FIGUER and Germà COENDERS; (2004), “Subjective Well-Being, Values and Goal Achievement: The Case of Planned Versus by Chance Searches on the Internet”, Social Indicators Research, 66, pp.123–141.
CEMALOĞLU, Necati; (2007), “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Yıldırma Arasındaki İlişki”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), ss.77-87.
CORTINA, Lilia M. and S. Arzu WASTI; (2005), “Profiles in Coping: Responses to Sexual Harassment Across Persons, Organizations, and Cultures”, Journal of Applied Psychology, 90 (1), pp.182-192.
ÇAVUŞ, Mustafa Fedai ve Yeter DEMİR; (2009), “Mobbıng’in Kişisel ve Örgütsel Etkileri Üzerine Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), ss.13-23.
ÇİVİLİDAĞ, Aydın; (2007), “Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik taciz ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), ss.129-144
DAĞLI, Abidin, ve Nigah BAYSAL; (2016), “Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), ss.1250-1262.
DAIG, Isolde, Peter HERSCHBACH, Anja LEHMANN, Nina, KNOLL, and Oliver DECKER; (2009), “Gender age differences in domain- specific life satisfaction and the impact of depressive and anxiety symptomps: a general population survey from Germany”, Qual Life Res, 18, pp.669-678.
DEMEROUTI, Evangelia, Arnold B. BAKKER, Friedhelm NACHREINER and Wilmar B. SCHAUFELI; (2000), “A Model of Burnout and Life Satisfaction Amongst Nurses”, Journal of Advanced Nursing, 32(2), pp.454-464.
DEMİRCİ, M. Kemal ve Köksal BÜYÜK; (2012), “Mobbing: Duygusal Taciz”. Örgütsel Davranışta Güncel Konular, (Edt: Derya Ergun Özler). Bursa: Ekin Yayınevi, ss.247-268.
DENİZ Derya ve Pınar ÜNSAL; (2010), “İşyerinde Yıldırmaya Uğramada Dışadönük ve Nevrotik Kişilik Yapıları ile Cinsiyetin Rolü”, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(1), ss.31-44.
DIENER, Ed, Eunkook M. SUH, Richard E. LUCAS and Heidi L. SMITH; (1999), “Subjective Well-Being: Three Decades of Progress”, Psychological Bulletin, 125(2), pp.276-302.
DIENER, Ed, Robert A. EMMONS, Randy J. LARSEN, and Sharon GRIFFIN; (1985), “The Satisfaction with Life Scale”, Journal of Personality Assessment, 49 (1), pp.71-75.
DİKMEN, Ahmet Alpay; (1995), “İş Yaşamı ve Yaşam Doyumu İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 3(50), ss.115-140.
DORUK, Nihal Çakmak; (2008), “Organizasyonlarda İş-aile ve Aile-iş Çatışmalarının Bireylerin Performansları Üzerindeki Etkisinde İş ve Yaşam Tatmininin Rolü”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
DURMUŞ, Beril; (2013), Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, Beta Basım Yayım.
EINARSEN, Ståle and Bjørn I. RAKNES; (1997), “Harassment in the Workplace and The Victimization of Men”, Violence and Victims, 12, pp.247-263.
EINARSEN, Ståle; (1999), “The Nature and Causes of Bullying at Work”, International Journal of Manpower, 20(1/2), pp.16-27.
ERYILMAZ, Ali; (2013), “Pozitif Psikolojinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Alanında Gelişimsel ve Önleyici Hizmetler Bağlamında Kullanılması”, The Journal of Happiness and Well-Being, 1(1), ss.1-22.
GILMAN, Rich, and Julie BARRY; (2003), “Life Satisfaction and Social Desirability Among Adolescents in A Residential Treatment Setting: Changes Across Time”, Residential Treatment for Children and Youth, 21, pp.19–42.
GÖKÇE, Asiye Toker; (2006), “İşyerinde Yıldırma: Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
GROEBLINGHOFF, Dieter and Michael BECKER; (1996), “A Case Study of Mobbing and The Clinical Treatment of Mobbing Victims”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), pp.277-294.
GÜNEY, Salih; (2017), Yüksek Lisans Doktora Yeterlilik ve Doçentlik Sınavları için Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
GÜRBÜZ, Sait ve Faruk ŞAHİN; (2015), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
HARNED, Melanie S., Aleyna J. ORMEROD, Patrick A. PALMIERI, Linda L. COLLINSWORTH, and Maggie REED; (2002), “Sexual Assault and Other Types of Sexual Harassment by Workplace Personel: A Comparison of Antecedents and Consequences”, Journal of Occupational Health Psychology, 7 (2), pp.174-188.
HARVEY, Michael, TREADWAY, Darren, HEAMES, Joyce Thompson, & DUKE, Allison. (2009). Bullying in the 21st Century Global Organization: An Ethical Perspective. Journal of Business Ethics, 85(1), 27-40.
HEFFERON, Kate ve Ilona BONIWELL; (2011), Pozitif Psikoloji: Kuram, Araştırma ve Uygulamalar, Çev. Tayfun Doğan vd., Nobel Yayınevi, Ankara.
HOEL, Helge, Cary L. COOPER, and Brian FARAGHER; (2001), “The Experiences of Bullying in Great Britain: The Impact of Organizational Status”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 10 (4), pp.443-465.
HUBERT, Adrienne B. and Marc van VELDHOVEN; (2001), “Risk Sectors for Undesirable Behaviour and Mobbing”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), pp. 415-424.
KALAYCI, Şeref; (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
KARCIOĞLU, Fatih ve Sevil AKBAŞ;(2010), “İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), ss.139-161.
KESER, Aşkın ve Burcu Kumbul GÜLER; (2016), Çalışma Psikolojisi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
KILIÇ, Elife Doğan; (2009), “Psychological Violence in Learning Organizations: A Case Study in Şanlıurfa, Turkey”, Social Behavior and Personality, 37 (7), pp.869-880.
KÖK, Sabahat Bayrak; (2006), İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, ss.433-448.
KÖKER, Süreyya; (1991), “Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
LEWIS, Sian E. and Jim ORFORD; (2005), “Women’s Experiences of Workplace Bullying: Changes in Social Relationships”, Journal of Community & Applied Social Psychology, 15, pp.29-47.
LEYMANN, Heinz; (1996), “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), pp.165-184.
MADDUX, James E.; (2002), Self-efficacy: The Power of Believing You Can. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 277–287). New York: Oxford University Press.
MUSAL Berna, Ömür Çınar ELÇİ ve Sevin ERGİN; (1995), “Uzman Hekimlerde Mesleki Doyum”, Toplum ve Hekim, 10(68), pp.2-7.
NAMIE, Gary; (2003), “Workplace Bullying: Escalated Incivility”, Ivey Business Journal, 68(2), pp.1-6.
OCAK, Serhat; (2008), Öğretmenlerin Duygusal Taciz (Mobbing)'e İlişkin Algıları (Edirne İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
ÖZTURK, Havva, Serap SOKMEN, Fatma YILMAZ, and Dilek CİLİNGİR; (2008), “Measuring Mobbing Experiences of Academic Nurses: Development of A Mobbing Scale”, Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 20(9), pp.435-42 .
PAVOT William, Ed DIENER, C. Randall COLVIN and Ed SANDVIK; (1991), “Further Validation of the Satisfaction with Life Scale: Evidence for the Crossmethod Convergence of Well-Being Measures”, J Pers Assess, 57(1), pp.149-161.
PAVOT, William and Ed DIENER; (2008), “The Satisfaction with Life Scale and the Emerging Construct of Life Satisfaction”, The Journal of Positive Psychology, 3(2), pp.137-152.
PROCTOR, Carmel L., P. Alex LINLEY and John MALTBY; (2009), “Youth Life Satisfaction: A Review of the Literature”, Journal of Happiness Studies, 10(5), pp.583-630.
SEÇER, İsmail; (2015), Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci, Anı Yayıncılık, Ankara.
SHELDON Kennon M. ve Laura KING; (2001), “Why Positive Psychology is Necessary”, American Psychologist, 56(3), pp.216-217.
SOLMUŞ, Tarık; (2005), İş Yaşamında Travmalar: Cinsel Taciz ve Duygusal Zorbalık/Taciz (Mobbing)”, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(2), ss.1-14.
SUH, Eunkook M., Ed DIENER, Shigehiro OISHI, and Hary C. TRIANDIS; (1998), “The Shifting Basis of Life Satisfaction Judgments Across Cultures: Emotions Versus Norms”, Journal of Personality and Social Psychology, 74(2), pp.482-493.
ŞİMŞEK, Ayşe Selcan; (2013), “Mobbing Kaderimiz Midir?”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(2), ss.36-45.
TABUK, Mustafa Ertan; (2009), “Elit Sporcularda İş Aile Çatışması ve Yaşam Tatmini İlişkilerinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
TENGİLİMOĞLU, Dilaver ve Fatma AKDEMİR MANSUR; (2009), “İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3), ss.69-84.
TINAZ, Pınar; (2006), “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum, 4, ss.13-28.
TONG, Myriam, Rene SCHWENDİMANN, and Franziska ZÚÑİGA; (2017), “Mobbing Among Care Workers in Nursing Homes: A Cross-Sectional Secondary Analysis of the Swiss Nursing Homes Human Resources Project”, International Journal of Nursing Studies, 66, pp.72-81.
TUTAR, Hasan ve Mahmut AKBOLAT; (2012), “Sağlık Çalışanlarının Yönetici Cinsiyetleri Bakımından Mobbing Algıları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), ss.19-29.
TUTAR, Hasan; (2004), “İşyerinde Psikolojik Şiddet Sarmalı: Nedenleri ve Sonuçları”, Atatürk Üniversitesi Yönetim Bilimleri Dergisi 2(2), ss.101-128.
ÜNAL, Süheyla, Rıfat KARLIDAĞ ve Saim YOLOĞLU; (2001), “Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi”, Klinik Psikiyatri, 4(2), pp.113-118.
VANDEKERCKHOVE, Wim and M.S. Ronald COMMERS; (2003), “Downward Workplace Mobbing: A Sign of the Times?”, Journal of Business Ethics, 45(1/2), pp.41-50.
VEGA, Gina and Debra R. COMER; (2005), “Sticks and Stones May Break Your Bones, but Words Can Break Your Spirit: Bullying in the Workplace”, Journal of Business Ethics, 58(1/3), pp.101-109.
YAŞAR, Metin; (2014), “İstatistiğe Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (36), ss.59-75.
YILDIRIM, Aytolan and YILDIRIM, Dilek; (2007), “Mobbing in the Workplace by Peers and Managers: Mobbing Experienced by Nurses Working in Healthcare Facilities in Turkey and its Effect on Nurses”, Journal of Clinical Nursing, 16(8), pp.1444-1453 .
YÜCETÜRK, E. Elif; (2005), Örgütlerde Küresel Bir Yönetim Sorunu: Yıldırma (Mobbing) ve Cinsiyetle İlişkisi, (der.), Aşkın Keser, Çalışma Yaşamında Dönüşümler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
ZAPF, Dieter and Claudia GROSS; (2001), “Conflict Escalation and Coping with Workplace Bullying: A Replication and Extension”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), pp.497-522.