Aksaray Vilayet Gazetesi’nde Cumhuriyet’in İlk Yılları ve İnkılâplar (1929-1930)

Basın, toplumu bilgilendirmenin yanında yöneten ve yönetilenler arasında iletişim köprüsü kurma özelliğine sahiptir. Tanzimat sonrası matbuatın yaygınlaşmasıyla, vilayet matbaa ve gazeteleri hem bu görevi yerine getirmiş, hem de Anadolu’nun ve bazı Orta Doğu ülkelerinin basın tarihinin ilk örneklerini vermiştir. Faaliyet gösterdiği yörenin kültür iklimini canlandıran vilayet gazetelerinin sayısı Cumhuriyet döneminde artmaya devam etmiştir. Aksaray Vilayet Gazetesi, Cumhuriyet ideolojisinin benimsetilmesinde ve yeni sistemin kökleşmesinde üstlendiği misyonu, 1926 yılından şehrin ilçeye dönüştürüldüğü 1933 yılına kadar sürdürmüştür. Tarihsel araştırma modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada, Aksaray Vilayet Gazetesi’nin toplumsal dönüşüm sürecindeki rolünü ve yerini tespit etmek amacıyla gazetenin Ekim 1929 ve Aralık 1930 yılları arasındaki 23 sayısı mercek altına alınmıştır. Cumhuriyet’in kazanımları, millî eğitim ve millî iktisat seferberliği, harf inkılâbı, çok partili hayata geçiş denemeleri, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi ve yabancı basının inkılâplara yönelik tutumunu yansıtan temalar başlıklar halinde ele alınmış ve betimsel analiz uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet, İnkılâplar, Yerel Basın, Aksaray Vilayet Gazetesi

The First Years of Republic and Reforms in the Aksaray Vilayet (Provincial) Newspaper (1929-1930)

The press build communication bridges between the ruling and the ruled, as well as informing the public. Following the widespread of printing after Tanzimat the provincial printing press and newspapers fulfilled this task and gave the first examples of press history of Anatolia and some Middle Eastern countries. Provincial newspapers have vitalized the cultural climate and the number of them has continued to increase during the Republican period. The Aksaray Vilayet Newspaper was used for the adoption of the Republican ideology and the rooting of the new system from 1926 to 1933. In this study, 23 numbers of the newspaper were examined between October 1929 and December 1930 using historical research model in order to determine the role of newspaper in the social transformation process. It was observed that the newspaper underlined the achievements of the Republic, national education and national economic mobilization, alphabet reform, attempts of transition to multi-party democracy, women’s suffrage and the foreign media’s attitude toward revolution.

Keywords:

Republic, Revolutions, Local Press, Aksaray Vilayet Newspaper,

PDF

___

Akça, E. B. (2000). Türk Ulusal Kimliğinin Oluşumunda Basının Yeri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(7), 123-137.
Anderson, B. (2011). Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (6. b.). (İ. Savaşır, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Arabacı, C. (2002). Vilayet Matbaaları ve Konya Vilayet Matbaası. Selçuk İletişim, 2(2), 117-123.
Ateş, T. (2010). Türk Devrim Tarihi (6. bs.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ayhan, B. (2007). Osmanlı’dan Cumhuriyete Toplumsal Kimlik Oluşumunda Basının Rolü. M. B. Arık, ve M. Şeker (Dü), İletişim ve Ötesi (s. 259-305). Konya: Tablet Yayınları.
Ayhan, B. (2009). Atatürk ve Basın. Konya: Palet Yayınları.
Biagini, A. (2007). Çağdaş Türkiye Tarihi. (D. Kocaoğlu, ve G. Tuna, Çev.) Ankara: Phoenix.
Creswell, J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri (3. b.). (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
Çavuş, S., ve İşliyen, M. (2017). Yeni Türk Harflerine Geçiş Sürecinde Aksaray Vilayet Gazetesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(45), 206-224.
Erdoğan, İ. (2007). Pozitivist Metodoloji (2. b.). Ankara: Erk Yayınları.
Gencer, A. İ., ve Özel, S. (2010). Türk İnkılâp Tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
Goloğlu, M. (2009). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi - I Devrimler ve Tepkileri (1924-1930) (2. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gürkan, N. (2000). Moderliğin İnşasında Gazeteciler. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(7), 9-28.
Güz, N. (1991). Türkiye’de Basın-İktidar İlişkileri (1920-1927), Ankara: Gazi Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Matbaası.
Kapluhan, E. (2012). Atatürk Dönemi Eğitim Seferberliği ve Köy Enstitüleri. Marmara Coğrafya Dergisi(26), 172-194.
Kaya, E. (2007). Mustafa Kemal Atatürk’ün İlk Gazetesi Minber, Ankara: Ebabil Yayıncılık. Kocabaşoğlu, U., ve Birinci, A. (1995). Osmanlı Vilayet Gazete ve Matbaaları Üzerine Gözlemler. Kebikeç(2), 101-122.
Koç, İ. C., (2006). Tek Parti Döneminde Basın İktidar İlişkileri (1929-1938), Ankara: Siyasal Kitabevi.
Koçak, C. (1992). Siyasi Tarih. M. T., Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 85-154). Cem Yayınları.
Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
McLuhan, M. (1999). Gutenberg Galaksisi. (G. Ç. Güven, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ortaylı, İ., ve Küçükkaya, İ. (2015). Cumhuriyet’in İlk Yüzyılı (1923-2023) (10. bs.). İstanbul: Timaş Yayınları.
Topuz, H. (2015). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi (6. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Tuğluoğlu, F. (2016). Aksaray Vilayet Gazetesi ve Muhtevası Hakkında Bazı Değerlendirmeler. (s. 271-282). Aksaray: I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu (Tarih, Kültür, Din, Medeniyet).
Tüfekçioğlu, H. (1992). Cumhuriyet İdeolojisi ve Türk Basını (Hakimiyet-i Milliye 1.12.1928-31.12.1929). Sosyoloji Dergisi, 3(3), 45-96.
Varlık, M. B. (2015). Milli Mücadele ve Cumhuriyet Dönemlerinde Vilayet Gazeteleri (1919-1970). Kebikeç(39), 443-474.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (9. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 23 Birinciteşrin 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 30 Birinciteşrin 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 19 Haziran 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 26 Haziran 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 28 Ağustos 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 18 Eylül 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 16 Birinciteşrin 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 6 İkinciteşrin 1929, s. 3.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 25 Birinci Kânûn 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 18 Birinci Kânûn 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 27 Şubat 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 13 Ağustos 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 27 İkinciteşrin 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 31 Temmuz 1929, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 22 İkinci Kânûn 1930, s. 2.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 8 İkinci Kânûn 1930, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 15 İkinci Kânûn 1930, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 29 İkinci Kânûn 1930, s. 1.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 1 İkinci Kânûn 1930, s. 1.
Aksaray Vilalet Gazetesi, 5 Şubat 1930, s. 4.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 19 İkinci Teşrin 1930, s. 2.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 3 Kânunuevvel 1930, s. 3.
Aksaray Vilayet Gazetesi, 26 Mart 1930, s. 2.