Heinrich Böll’ün “Palyaço” Adlı Eserinde Yabancılaşma Olgusu

Savaş sonrası Alman Edebiyatı’nın öncülerinden olan Heinrich Böll eserlerinde savaş sonrasında Almanya’nın içinde bulunduğu bunalımı kaleme alır. Birçok yazarın dokunmaktan çekindiği noktaları hiç tereddüt etmeden eserlerinde eleştirir. Ele aldığımız “Palyaço” adlı romanda da toplum tarafından dışlanmış ve maskesinin ardına gizlenmiş bir palyaço aracılığıyla toplumun tüm bağnazlıklarını görme fırsatı buluruz. Romanda II. Dünya Savaşı sonrasında topluma yabancılaşan karakterin sevgilisiyle yaşadığı romantizm ve mezhep çatışmaları işleniyor gibi gözükse de aslında kendilerini dindar olarak nitelendiren kişilerin çarpık ahlak anlayışları ortaya konur. Bir palyaçonun hayatı üzerinden okur birçok konuda düşünmeye (O dönemdeki Alman toplumu, savaş, toplumun kendini yeniden inşa etme süreci, din vs.) sevk edilir. Okur ilk bakışta yerle bir edilen olguların, derinlerine indiği zaman asıl eleştirinin bunlara yapılmadığını bu romanla net bir biçimde görme fırsatı yakalar. Böll bu romanda, rüzgâr nereden eserse oraya yönelenleri, savaş öncesinde barışçıl olmayan Naziler’in savaş sonrasında barışçıl insanlara dönüşmelerini, siyasi ve dini ideolojileri ve burjuva ahlak anlayışını ironik bir biçimde irdeler. Bu çalışmada Böll’ün “Palyaço” adlı romanı yabancılaşma olgusu ekseninde ele alınacaktır. Bu romanda yabancılaşma olgusunun ele alınış tarzı, kahramanların bu olgu karşısındaki tutumları ve bunların sonuçları eserden hareketle verilen örnekler aracılığıyla ortaya konmaya çalışılacaktır. Alman kültürü ile büyüyüp yetişen Böll yaşadıklarını ve maruz kaldıklarını (savaş, göç, geçim sıkıntısı, zorluk vb.) eserlerinde işler. Dolayısıyla ele alınan bu eserin de Böll’ün hayatından kesitler sunduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Alman Edebiyatı, Heinrich Böll, Yabancılaşma, Palyaço

The Case of Alienation in Heinrich Böll's "Clown"

Heinrich Böll, one of the pioneers of post-war German literature, writes about the depression in Germany after the war in his works. He criticizes the points that many writers hesitate to touch in his works without hesitation. In the novel "Clown", we have the opportunity to see all the bigotry of the society through a clown who is ostracized by the society and hidden behind his mask. In the novel II. Although the romance and sectarian conflicts of the character, who became estranged from the society after World War II, seem to be dealt with, in fact, the distorted moral understanding of people who describe themselves as religious is revealed. Through the life of a clown, the reader is prompted to think about many issues (German society at that time, war, the process of rebuilding society, religion, etc.). With this novel, the reader gets the opportunity to see clearly that the main criticism is not made on the facts that were destroyed at first glance, when he delves into them. In this novel, Böll ironically examines those who go wherever the wind blows, the transformation of Nazis who were not peaceful before the war into peaceful people after the war, political and religious ideologies and bourgeois morality. In this study, Heinrich Böll's novel "The Clown" will be discussed in the axis of alienation. In this novel, the way in which the phenomenon of alienation is handled, the attitudes of the heroes towards this phenomenon and their results will be tried to be revealed through the examples given from the work. Heinrich Böll, who grew up with the German culture, processes his experiences and exposures (war, migration, financial difficulties, hardship, etc.) in his works.

Keywords:

German Literature, Heinrich Böll, Alienation, Clown,

PDF

___

Albayrak, K. (2018). Richard Wagner’in ‘Mıss Bukarest’ romanında mekânsal, tarihsel ve kültürel etkilerin yabancılaşma üzerindeki rolü. (İçinde: T. Balcı/ A. O. Öztürk/ E. Serindağ (Ed.). Schriften zur Sprache und Literatur. II. IJOPEC Publication. 322-332.
Aytaç, G. (1995). Romancı yönüyle Heinrich Böll. 1. Baskı. Gündoğan Yayınları.
Bayhan, V. (1997). Üniversite gençliğinde anomi ve yabancılaşma. Kültür Bakanlığı Yayınevi.
Baş, S. (2003). Türk hikâyeciliğinde yabancılaşma (1950-1980). Yüzüncü Yıl.
Böll, H. (2019). Palyaço. Can Yayınları.
Cevizci, A. (2010). Paradigma felsefe sözlüğü. Paradigma Yayınları.
Darancık, Y. (2020). Almanca başarı anlamsızlık ölçeği’nin (Abao) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. (İçinde: T. Balcı/ A. O. Öztürk/ M. Aksöz (Ed.). Schriften zur Sprache und Literatur IV. IJOPEC Publication. 439-455.
Durkheim, E. (1992). İntihar. (Çev., Ö. Ozankaya). İmge Kitabevi.
Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. 2. Baskı.
Erkal, M., E. (2016). Sosyoloji (Toplumbilim). (18. Baskı.). DER Yayınları.
Ernout, A. & Meillet, A. (1951). Dictionnaire etymologique de la langue latine. Librairie C. Klincksieck.
Fromm, E. (1996). Özgürlükten kaçış. (Çev., Ş. Yeğin). 4. Baskı. Payel Yayınevi.
Fromm, E. (2004). Çağdaş toplumların geleceği. (Çev., A. Arıtan ve K. H. Ökten) Arıtan Yayınevi.
Gündoğan, A., O. (1997). Albert Camus ve başkaldırma felsefesi. Birey Yayıncılık.
Hoffmann, L. (1965). H. Böll Einführung in Leben u. Werk, Verl. Der Sankt-Paulus-Dr.
Nakiboğlu, M. (2020). Joseph von Eichendorff’un “Aus dem Leben eines Taugenichts” nuvelinin romantik dönem açısından incelenmesi. (İçinde: F. Kızıler Emer/ D. Yayan (Ed.). Prof. Dr. Arif Ünal’a Armağan: Festschrift für Rrof. Dr. Arif Ünal. Hiperyayın, 450-472.
Kayğın, Ş. (2018). Heinrich Böll’ün “Palyaço” adlı romanında hiciv ve ironik yansımalar. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (59), 13-23.
Kırmızı, B. (2017). Heinrich Böll’de savaş ve evlilik. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (37). 113-130. DOI: 10.21497/sefad.328295.
Kızıler Emer, F. (2018). Hertha Kraeftner’in “Başkentte” ve Ingeborg Bachmann’ın “Köpek Havlamaları” adlı öykülerinde (post)modern dünyada özyabancılaşım ve anne-oğul yabancılaşması. The Journal of Academic Social Science Studies, (70), 163-181.
Özbudun, S. & Markus, G. & Demirer, T. (2008). Yabancılaşma ve…. Ütopya Yayınevi.
Sezer, Ö. (2001). Bireysel toplumsal ve siyasal boyutlarıyla yabancılaşma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 467-486.
Şimşek, Ş. & Çelik, A. & Akgemci, T. & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 569-587.
Timuçin, A. (1992). Yabancılaşma sorununa genel bakış. Sayı: 5. Felsefe Dünyası.
Ünaldı, H. (2011). Türk romanı ve yabancılaşma: Bir edebiyat sosyolojisi denemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Williams, R. (2005). Anahtar sözcükler. (Çeviren: S. Kılıç). İletişim Yayınları.
Yazar, Ş. (2011). Heinrich Böll’ün ‘Babasız Evler’ romanında çocuk teması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.