Bircan TÜZÜNGÜÇ, Ozgur DOGAN, Çiğdem HAN

SOSYOBİLİMSEL MUHAKEME YETENEĞİ ÖLÇEĞİ: TÜRKÇEYE UYARLAMA, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Bu çalışmanın amacı Quantitative Assessment of Socio-Scientific Reasoning (QuASSR) ölçeğinin Türkçeye adaptasyonun sağlanmasıdır. Çalışma bir ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 9, 10, 11 ve 12. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Bu ölçek dört alt boyut içermektedir. Bunlar karmaşıklık, bakış açısı, sorgulama ve şüpheciliktir. Ölçeğinin adı Türkçeye uyarlanarak Sosyobilimsel Muhakeme Yeteneği Ölçeği olarak düzenlenmiştir. Ölçekte yer alan soruların zorluk düzeyleri ve çalışmaya katılan öğrencilerin yetenek düzeylerinin analizinde Rasch Ölçme Modeli kullanılmıştır. Rasch Ölçme Modeli analizi bulgularından elde edilen sonuçlarda ölçeğin tek boyutlu olduğu ve yapı geçerliliğini sağladığı belirlenmiştir. Güvenirliğinin ise yeterli düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan analiz doğrultusunda, öğrencilerin sosyobilimsel muhakeme yeteneklerinin düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler en düşük beceriyi sorgulama alt boyutunda gösterirken en yüksek beceriyi ise bakış açısı alt boyutunda göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyobilimsel konular, sosyobilimsel muhakeme, Rasch Ölçme Modeli

ADAPTATION OF SOCIO-SCIENTIFIC REASONING SCALE TO TURKISH: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

PDF

___

Akbaş, G., & Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15-16.
Albe, V. (2008). When scientific knowledge, daily life experience, epistemological and social considerations intersect: Students’ argumentation in group discussions on a socioscientific issue. Research in Science Education, 38(1), 67–90.
Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 60-72.
Atasoy, Ş., Tekbıyık, A., ve Yüca, O. Ş. (2019). Karadeniz Bölgesi’ndeki bazı yerel sosyobilimsel konularda öğrencilerin informal muhakemelerinin belirlenmesi: HES, organik çay ve yeşil yol projesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 524-540.
Babacan, M. A. (2017). Sosyobilimsel konulardaki etkinliklerin yedinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tez). Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
Baghaei, P. (2008). The Rasch model as a construct validation tool. Rasch Measurement Transactions, 22(1), 1145-1146.
Baştürk, R . (2010). Bilimsel araştırma ödevlerinin çok yüzeyli rasch ölçme modeli ile değerlendirilmesi. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology , 1(1) , 51-57 .
Baştürk, R. ve Işıkoğlu, N. (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarının işlevsel kalitelerinin çok yüzeyli Rasch Modeli ile analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7 (3), 727 – 752.
Bingle, W. H., & Gaskell, P. J. (1994). Scientific literacy for decisionmaking and the social construction of scientific knowledge. Science Education, 78(2), 185-201.
Bond, T. G., & Fox, C. M. (2015). Applying the rasch model: fundamental measurement in the human sciences (3rd ed.). Mahwah, NJ: L. Erlbaum.
Cansız, N. (2014). Developing preservice science teachers' socioscientific reasoning through socioscientific issues-focused course. (Doctoral dissertation). Middle East Technical University Institute of Social Sciences, Ankara.
Çakar, E., Dinçer, U., Kıralp, M. Z., Kılaç, H., Tongur, N., & Taub, E. (2010). Turkish adaptation of Motor Activity Log-28/Motor aktivite İzlemi-28 ölçeğinin Türkçeye adaptasyonu. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 1-6.
Çapa, Y., Çakıroğlu, J., & Sarıkaya, H. (2005). Öğretmen özyeterlik ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 30(137).
Çavuş, R. (2013). Farklı epistemolojik inanışlara sahip 8. sınıf öğrencilerinin sosyo-bilimsel konulara bakış açıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Çavuş, R., & Öztuna Kaplan, A. (2014). Farklı epistemolojik inanışlara sahip 8. Sınıf öğrencilerinin genetik temalı sosyo-bilimsel konulara bakış açıları. Paper presented at the ERPA International Science and Mathematics Education Congress, İstanbul University, İstanbul.
Dawson, V. M., & Venville, G. (2010). Teaching strategies for developing students’ argumentation skills about socioscientific issues in high school genetics. Research in Science Education, 40(2), 133-148.
DeMars, C. (2010). Item response theory. New York: Oxford University Press.
Doğru, Ş. C. (2019). Karma testlerin psikometrik özeliklerini belirlemede klasik test kuramı ve rasch modelinin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dori, Y. J., Tal, R. T., & Tsaushu, M. (2003). Teaching biotechnology through case studies—can we improve higher order thinking skills of nonscience majors?. Science Education, 87(6), 767-793.
Driver, R., Leach, J., & Millar, R. (1996). Young people's images of science. McGraw-Hill Education (UK).
Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L., & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(15), 2289-2315.
Elhan, A. H., & Atakurt, Y. (2005). Ölçeklerin değerlendirilmesinde niçin Rasch analizi kullanılmalıdır?. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 58(01), 47-50.
Ergin, Y. D. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik., Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125-148.
Evren, A., & Kaptan, F. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel durum temelli öğretim ve önemi. VI. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Fowler, S. R., Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2009). Moral sensitivity in the context of socioscientific issues in high school science students. International Journal of Science Education, 31(2), 279-296. doi:10.1080/09500690701787909
Gelbal, S. (1994). P madde güçlük indeksi ile Rasch modelinin b parametresi ve bunlara dayalı yetenek ölçüleri üzerine bir karşılaştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 85-94.
Güler, N. (2014). Analysis of open-ended statistics questions with many facet Rasch model. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 73-90.
Gülhan, F. (2012). Sosyo-bilimsel konularda bilimsel tartışmanın 8. Sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlığı, bilimsel tartışmaya eğilim, karar verme becerileri ve bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Karakoç, F. Y., & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.
Kılınç, M , Öksüz, Ç , Gökmen, D , Gürbüz, İ , Demirci, C , Abaoğlu, H , Aksu Yıldırım, S , Tunca Yılmaz, Ö . (2019). ACTIVLIM Ölçeği’nin Rasch Analizi ile nöromusküler hastalıklarda Türkçe adaptasyonu. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi , 7 (3) , 135-144 . DOI: 10.30720/ered.545187
Klosterman, M. L., & Sadler, T. D. (2010). Multi‐level assessment of scientific content knowledge gains associated with socioscientific issues‐based instruction. International Journal of Science Education, 32(8), 1017-1043.
Kolstø, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk‐focused socio‐scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689-1716.
Kuhn, D. (1993). Science as argument: Implications for teaching and learning scientific thinking. Science Education, 77, 319–337.
Küçükdeveci, A. A., Sahin, H., Ataman, S., Griffiths, B., & Tennant, A. (2004). Issues in cross‐cultural validity: Example from the adaptation, reliability, and validity testing of a Turkish version of the Stanford Health Assessment Questionnaire. Arthritis Care & Research, 51(1), 14-19.
Lee, H., Chang, H., Choi, K., Kim, S. W., & Zeidler, D. L. (2012). Developing character and values for global citizens: Analysis of pre-service science teachers’ moral reasoning on socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(6), 925-953.
Lewis, J., & Leach, J. (2006). Discussion of socio-scientific issues: The role of science knowledge. International Journal of Science Education, 28(11), 1267-1287.
Linacre, J. M. (1993). Generalizability theory and many facet rasch measurement. Annual meeting of the american educational research association. (April, 13, 1993), (ED 364 573). Atlanta Georgia.
Linacre JM. (2011). A user’s guide to Winsteps/ Ministep Rasch-model computer program. Haziran 11, 2017, http://www.winsteps.com
Linacre, J. M. (2012). Many-facet Rasch measurement: Facets tutorial. Retrieved December, 19, 2018.
Lord, F.M., (1980). Application of item response theory to practical testing problems. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Means, M. L. & Voss, J. F. (1996). Who reasons well? Two studies of informal reasoning among children of different grade, ability, and knowledge levels. Cognition and Instruction, 14(2), 139-178.
Nasser, R. (2005). A method for social scientists to adapt instruments from one culture to another: The case of the Job Descriptive Index. Journal of social sciences, 1(4), 232-237.
Nielsen, J. A. (2012). Arguing from Nature: The role of ‘nature’in students’ argumentations on a socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 34(5), 723-744.
Özcan, E., & Balım, A. G. (2018). Sosyo-bilimsel argümantasyon yönteminin fen bilimleri dersinde kullanımına ilişkin bir etkinlik örneği. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 1(1), 48-65.
Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizleri-1 spss-minitab, 2. Baskı. Kaan Kitabevi. Eskişehir.
Özdemi̇r, N. (2014). Sosyo bilimsel esaslar çerçevesinde sosyobilimsel konulari tartışmak tutumları nasıl etkiler? Nükleer santraller. Electronic Turkish Studies, 9(2).
Öztürk, S., & Leblebicioğlu, G. (2015). Investigation of reasoning modes in making a decision about hydroelectric power plants which is a socio-scientific issue. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 1-33.
Romine, W. L., Sadler, T. D., & Kinslow, A. T. (2017). Assessment of scientific literacy: Development and validation of the Quantitative Assessment of Socio‐Scientific Reasoning (QuASSR). Journal of Research in Science Teaching, 54(2), 274-295.
Sadler, T. D. (2003). Informal reasoning regarding SSI: The influence of morality and content knowledge. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of South Florida, Florida.
Sadler, T. D. (2004). Moral sensitivity an its conturibution to the resolution of socio-scientific issues. Journal of Moral Education, 33(3), 339-358.
Sadler, T. D., Barab, S. A., & Scott, B. (2007). What do students gain by engaging in socioscientific inquiry?. Research in Science Education, 37(4), 371-391.
Sadler, T. D., & Donnelly, L. A. (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. International Journal of Science Education, 28(12), 1463-1488.
Sadler, T. D., & Fowler, S. R. (2006). A threshold model of content knowledge transfer for socioscientific argumentation. Science Education, 90(6), 986-1004.
Sadler, T. D., Romine, W. L., & Topçu, M. S. (2016). Learning science content through socio-scientific issues-based instruction: A multi-level assessment study. International Journal of Science Education, 38(10), 1622-1635.
Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2004). The morality of socioscientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88(1), 4-27.
Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific desicion making. Journal Of Research In Science Teachıng, 42(1), 112-138.
Semerci, Ç. , Semerci, N. & Duman, B. (2014). Yüksek lisans öğrencilerinin seminer sunu performanslarının çok-yüzeyli rasch modeli ile analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , (25) , 7-22.
Sıcaker, A., Aydın, S. Ö., & Saçkes, M. Ortaöğretim Biyoteknoloji Bilgi Testi (OBBT). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-23.
Simonneaux, L. (2001). Role-play or debate to promote students' argumentation and justification on an issue in animal transgenesis. International Journal of Science Education, 23(9), 903-927.
Tan, M., & Temiz, A. G. B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 89-101.
Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Uyanık, G. K., Güler, N., Teker, G. T., & Demir, S. (2017). Türkiye’de eğitim alanında yayımlanan ölçek geliştirme çalışmalarının uygunluğunun çok yüzeyli Rasch modeli ile incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(2), 183-199.
Uyanık, G. K., Güler, N., Teker, G. T., & Demir, S. (2019). Fen bilimleri dersi etkinliklerinin çok yüzeyli Rasch modeliyle analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 139-150.
Uzunsakal, E., & Yıldız, D. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
Wongsri, P., & Nuangchalerm, P. (2010). Learning outcomes between socioscientific issues-based learning and conventional learning activities. Online Submission, 6(2), 240-243.
Wright, B. D., Linacre, J. M., Gustafson, J. E., & Martin-Lof, P. (1994). Reasonable mean-square fit values. Rasch MeasurementTransactions, 8(3), 370.
Wu, Y. T., ve Tsai, C. C. (2007). High school students’ informal reasoning on a socio‐scientific issue: Qualitative and quantitative analyses. International Journal of Science Education, 29(9), 1163-1187.
Wu, Y.-T. & Tsai, C.C. (2011). High school students’ informal reasoning regarding a socio‐scientific issue, with relation to scientific epistemological beliefs and cognitive structures. International Journal of Science Education, 33(3), 371-400.
Yaliman, A., Sen, E. I., Eskiyurt, N., & Budiman-Mak, E. (2014). Turkish translation and adaptation of foot function index in patients with plantar fasciitis/Ayak fonksiyon indeksi'nin plantar fasiitli hastalarda Türkçeye çeviri ve adaptasyonu. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 60(3), 212-223.
Yaşar, M. (2014). İstatistiğe Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 59-75.
Yıldırım, C. (2010). Bilim Felsefesi. (13. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Zeidler, D. L., & Keefer, M. (2003). The role of moral reasoning and the status of socioscientific issues in science education. In The role of moral reasoning on socioscientific issues and discourse in science education (pp. 7-38). Springer, Dordrecht.
Zeidler, D. L., & Nichols, B. H. (2009). Socio-scientific issues: Theory and practice. Journal of Elementary Science Education, 21(2), 49-58.
Zengin, F. K., Keçeci, G., & Kırılmazkaya, G. (2011). İlköğretim öğrencilerinin nükleer enerji sosyo-bilimsel konusunu online argümantasyon yöntemi ile öğrenmesi. Education Sciences, 7(2), 647-654.