HZ. YUŞA’NIN DESTANİ HİKÂYESİNDEKİ SEMBOLLER ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Makalemizde Hz. Musa’dan sonra gelen ve Benî İsrail peygamberinden biri olarak kabul edilen Hz. Yuşa’nın Bektaşi metinlerinde zikredilen destani hikâyesindeki vücut sembollerinden saç, burun, kulak, göz simgeciliği incelenecektir. Ümmetinin ömrünün kısa olması sebebiyle Allah’ın, Kadir gecesini Hz. Muhammet’e hediye edişini anlatan Kadir suresinin açıklamasında Hz. Yuşa’nın destani hayatından bir kesit verilir. Destanda saç simgesi olay akışında belirleyici olarak ön plana çıkar. Anlatımda saç simgesinin belirleyiciliğinin yanı sıra, saçla birlikte ve saça bağlı olarak şekillenen burun, kulak, göz sembollerini bir simge bütünlüğü içinde çözümlemeye çalışacağız. Sembollerin anlamlarını doğru tespit edebilmek adına öncelikli olarak Hz. Yuşa’nın kaynaklarda yer alan tarihi kişiliğine odaklanacağız. Tarihi kaynaklarda galibiyetlerle örülü geçmişi olan Hz. Yuşa’nın hayatında bir olumsuzluğu, yenilgiyi ifade eden saç ile bağlama simgesiyle anlatılan destani kişiliğinin mukayesesi sonucunda, destani anlatı ile tarihi yaşamının kesiştiği noktaları tespit ettikten sonra, saçın fonksiyonlarına, bilinçdışı ve kültürel yönlerine odaklanarak burun, kulak ve göz birlikteliğiyle çözümlemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Yuşa, bağlama, çözme, saç, burun, kulak, göz.

PDF

___

Argunşah, M. (2002). Kirdeci Ali, Kesik Baş Destanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Atalay, C. (2014). Asya Hun Devletinde Mao-Tun (Metehan) Dönemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si(16 (Özel Sayı II)), 107-109.
Çavuşoğlu, A. (2004). Kıyâfet-nâmeler, : Akçağ Yayınları. Ankara.
Çobanoğlu, Ö. (2002). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ.
Duymaz, A. (2000). Dede Korkut Kitabı’nda Alpların Eğitim ve Geçiş Törenleri. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni (s. 111-112.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Eliade, M. (1992). İmgeler Simgeler. Ankara: Gece Yayınları.
Eliade, M. (2015). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi 1. (L. Aslan, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Günay, U. (tarih yok). http://karesitarih.balikesir.edu.tr. 6 2, 2022 tarihinde http://karesitarih.balikesir.edu.tr/umur_gunay.pdf: http://karesitarih.balikesir.edu.tr/umur_gunay.pdf adresinden alındı
Halem, A. H. (2007). Yahudilik İle Bazı Şii Fırkalar Arasındaki İnanç Benzerlikleri. Bingöl: Danışman Yrd. Doç. Dr. Abdulnasır Süt, Bingöl Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Harman, Ö. F. (2013). Yûşaʿ. TDV İslâm Ansiklopedisi, 44, s. 43-45.
Hikâyet-i Şem'ûn. (06 Mil Yz A 3755/21). Ankara Milli Kütüphane Yazmalar.
Nursi, B. S. (2001). Sözler. İstanbul: Envar.
Nursi, B. S. (2005). Yirmi Sekizinci Lem’a. İstanbul: Envar.
ÖFK (Dü.). (tarih yok). Türkçe Kur'an Mealleri. 6 1, 2022 tarihinde www.kuranmeali.com/Tefsir.php?sureno=5&ayet=26: https://www.kuranmeali.com/Tefsir.php?sureno=5&ayet=12 adresinden alındı
Öngören, R. (2011). Tasavvuf, İslâm’ın zâhir ve bâtın hükümleri çerçevesinde yaşanan mânevî ve derunî hayat tarzı. TDV İslâm Ansiklopedisi, 40, s. 119-126.
Seyfi, A. R. (2016). Üçüncü Bab Hazret-i Yûşa' (as) ve Beni İsrail. (M. E. Düzdar, Dü.) Sebilürreşad Mecmuası, 8(183-208), 171,172.
Şimşek, E. (2017). Türk Masallarının Millî Tipi: Keloğlan. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 5(11), Türk Masallarının Millî Tipi: Keloğlan.
TDK. (tarih yok). Güncel Türkçe Sözlük. 6 2, 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
TDK. (tarih yok). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, Güncel Türkçe Sözlük. 6 2, 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
Topcu, M. (2019). "Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü” Hikâyeyi Psikanalitik Yaklaşımla Okuma . Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 354-372.
Topcu, M. (2021). Kitâb-ı Muğrib Hacı Bektaş-ı Veli. Ankara: Grafiker.
Yıldırım, E. (2006). Celal Aynasında Bir Potre: Hz. Ömer. Diicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1).