Fatma KAHRAMAN, İpek TURGUT, Zeynep AYGÜL, Özgür YETKİNOĞLU, Ezgi DEVECİ, Berk Efe ALTINAL

Yaşanan ahlaki çatışma örnekleri Üzerinden Türkiye'de gündelik ahlak anlayışı

İki aşamadan oluşan bu araştırmada amaçlanan Türkiye’de yaşayan insanların ahlaki çatışmaları nasıl kavramsallaştıkları üzerine bilgi edinmektir. Katılımcıların %80’i bazı çatışmaları önemli ahlaki meseleler olarak görmekte ortaklaşmışlardır. Ancak önemli ahlaki çatışma olarak nitelendirilen bu meselelerin katılımcıların %71’i tarafından hiç yaşanılmadığı ifade edilmiştir. Bazı meseleler ilk aşamada ahlaki çatışma olarak görülürken ikinci aşamada ahlaki çatışma olarak görülmemiştir. Katılımcıların %80’inden fazlasının önemli gördüğü çatışmaların içinde bazıları yaş, cinsiyet ve eğitim bakımından farklılıklar göstermiştir. Daha sonra envanterin maddeleri tema benzerlikleri dikkate alınarak kategorileştirilmiştir. Bu çatışma kategorileri: aldatma, iş etiği, maddi meseleler, şiddet, adalet, yanlış görülen davranışlara tepki, dürüstlük, özel hayata müdahale ve ilişkiyi bitirme’dir. Kategorilere giren maddelere katılımcılar tarafından verilen puanlar toplanarak her bir kategori için bir çatışma puanı ve yaşama sıklığı puanı elde edilmiştir. Bütün kategoriler arasında oldukça yüksek ve anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. Kategorilerin çatışma puanlarıyla yaşanma sıklığı puanları arasındaki korelasyonlar negatif yönde anlamlı çıkmıştır. Erkekler, kadınlara nazaran aldatmayı anlamlı derecede daha az önemli bir çatışma olarak görmektedirler. Üniversite mezunu ve üniversite öğrencileri, ilişkiyi bitirmeye dair meseleleri ortaokul mezunlarından daha az önemli görmüşlerdir. Yaşanma sıklıklarına gelince, “özel hayata müdahalenin yaşanma sıklığı”nda kadınlar erkeklerden anlamlı derecede yüksek puanlar almışlardır.

Daily morality understanding based on lived moral conflicts in Turkey

Having two steps, this research aims is to do an introductory research about how moral conflict is conceptualized in a sample from Turkey. It was seen that above %80 of the respondents shared some conflicts as important moral issues. Although all these themes are mentioned as important moral conflicts, their frequency of living mentioned by the %71 of the respondents was as “never lived”. Some conflicts derived from the previous step were not seen as moral conflicts in this second step by the respondents. Some moral issues which were seen as more important than the others were differentiated in terms of age, gender and education. Then items of the inventory were categorized in terms of their thematic similarities. These categories are cheating on, work ethics, money related problems, violence, justice, reactions to behaviors which were thought as wrong, honesty, intervention to privacy and ending a relationship. A conflict and a frequency of living score were computed by adding responses of respondents to every item. High and significant correlations were found between these categories. The correlations between conftlict scores and living scores were negative and significant. Men mentioned cheating on as significantly less important than women. Graduates and university students see themes of ending relationships as less important than secondary school graduates. In terms of intervention to privacy, women had significantly higher scores than men.

PDF

___

Aronson, E. (1992). The return of the repressed: Dissonance theory makes a comeback. Psychological Inquiery, 3(4), 303-311.
Bernardi, R.A., Metzger, R.L.,., Bruno, R.G.S., Hoogkomp, M.A.W., Reyes, L.E., Barnaby,
G.H. (2004). Examining the decision process of students’ cheating behavior: An empirical study. Journal of Business Ethics, 50, 397-414.
Bulduk, S. & Cesur, S. (1999). Learned helplessness effect on moral reasoning. “Stress and Anxiety Research Society 20th International Conference” da sunulmuş bildiri, Krakow, Poland.
Cesur, S. (1997). The relationship between cognitive and moral development. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Cesur, S. (2003). Morality conceptions within a group of Turkish adults. “29th Annual Conference Association for Moral Education” de sunulmuş poster, Jagiellonian University, Krakow, Poland.
Cesur, S. (2006). Toplumumuzda ahlakın kavramsallaştırılması. ‘Küreselleşme, ahlak ve değerler’ kitabı içinde (ed: Y. Mehmedoğlu, A.U. Mehmedoğlu), Litera Yay.
Chen, Y., Shang, R. & Lin, A. (2008). The intention to download music files in a P2P environment: Consumtion value, fashion, and ethical desicion perspectives. Electronic Commerce Research and Applications, 7, 411-422.
Cortese, A. J. (1988). The interpersonal approach to morality: A gender and cultural analysis. The Journal of Social Psychology, 129(4), 429-441.
Day, J.M. & Tappan, M. (1996). The narrative approach to moral development: From the epistemic subject to dialogical selves. Human Development, 39, 67-82.
Demir, C.E. & Paykoç, F. (2006). Challenges of primary education in Turkey: Priorities of parents and proffesionals. International Journal of Educational Development, 26, 640- 654.
Dural, A.B. (2008). Clashing against modernism: Culture versus civilization and discussions on multicultural conflict in the developing countries. The International Journal of the Humanities, 6(1), 41-49.
Eğeci, S. ve Cesur, S. (2002). Ahlaki yargı ile kişilik arasındaki ilişki. XII. Ulusal Psikoloji Kongresi’nde sunulmuş poster, ODTÜ, Ankara.
Erol, A., Delibaşı, B., Yılmaz, F. ve Gündoğdu, N. (2004). Ailenin, çocuğun ahlak gelişimi üzerine etkisi. 9. Ulusal Psikoloji Öğrencileri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Uludağ Üniversitesi.
Fişek, G.O. (1993). Life in Turkey. ‘International handbook on gender roles kitabı içinde (ed: L.L. Adler), Westport, CT: Greenwood Publishing Group.
Gielen, U. (1991). Kohlberg’s Moral Development Theory. L. Kuhmerker, U. Gielen, & R.L. Hayes (eds.) In The Kohlberg Legacy for the helping professions.Doxa Books, Birmingham.
Gilligan, C. (1982). In a different voice. Harvard University Press.
Glasberg, A.L., Eriksson, S., Dahlqvist, V., Lindahl, E., Strandberg, G., Söderberg, A., Sorlie,
V.,& Norberg, A. (2006). Development and initial validation of the Stres of Conscience Questionnaire. Nursing Ethics, 13(6), 633-648.
Haskuka, M, Sunar, D., Alp, İ.E. (2008). War exposure, attachment style and moral reasoning. Journal of Cross-Cultural Psychology, 39 (4), 381-401.
Işık, H. ve Salman, U. (2004). Cinsiyet ve sosyo-eonomik düzey farklılıkları öğrencilerin ahlak tanımlamaları üzerindeki etkisi. 9. Ulusal Psikoloji Öğrencileri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Uludağ Üniversitesi.
İmamoğlu, E.O., Karakitapoğlu Aygün, Z. (1999). 1970’lerden 1990’lara değerler: Üniversite düzeyinde gözlenen zaman, kuşak ve cinsiyet farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi, 14, 1-22.
Kaçkar, H. & Rique, R. (2004). The moral orientations of justice and care in relation to peace: A study with Turkish and American college students. ‘The annual meeting of the Association for Moral Education’de sunulmuş bildiri, Dana Point, California.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Autonomous-relational self: A new synthesis. European Psychologist, 1, 180-186.
Kandiyoti, D. (1987). Emancipated but unliberated? Reflections on the Turkish case. Feminist Studies, 43, 317-339.
Karakitapoğlu Aygün, Z. & İmamoğlu, E.O. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. Journal of Social Psychology, 142(3), 333-352.
Koç, A.A. & Cesur, S. (1999). Subcultural differences in morality: The special case of namus ‘honour’. “VI. European Congress of Psychology”de sunulmuş poster, Rome.
Küyel, N., Glover, R. (2002). A comparison of moral reasoning and moral orientation of American and Turkish university students. “The annual meeting of the Association for Moral Education”de sunulmuş bildiri, Chicago.
Marino, P. (2001). Moral dilemmas, collective responsibility, and moral progress. Philosophical Studies, 104, 203-225.
Myyry, L. & Helkama, K. (2007). Socio-cognitive conflict, emotions and complexity of thought in real-life morality. Scandinavian Journal of Psychology, 48(3), 247-259.
Nisan, M. & Kohlberg, L. (1982). Universality and variation in moral judgment: A longitudinal and cross-sectional study in Turkey. Child Development, 53, 865- 876.
Oberle, K. & Tenove, S. (2000). Ethical issues in public health nursing. Nursing Ethics, 7, 425- 438.
O’Neil, J.A. (2002). What is a moral dilemma and what would you do if you were faced with one? Journal of Pediatric Oncology Nursing, 19, 145-147.
Rest, J. (1986). Manual for the Defining Issues Test. Center for the Study of Ethical Development, University of Minnesota.
Rest, J., Narvaez, D., Bebeau, M. & Thoma, S. (1999). A Neo-Kohlbergian approach: The DIT and Schema Theory. Educational Psychology Review, 11(4), 291-324.
Sennett, R. (1996). Kamusal insanın çöküşü (çev. S. Durak, A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı yay.
Shweder, R. A., Mahapatra, M., & Miller, J.G (1985). Culture and moral development. J. Kagan & S. Lamb (ed.) ‘The emergence of morality in young children’ içinde.Chicago and London: University of Chicago Press.
Smith, K.D., Smith, Ş.T. & Cristopher, J.C. (2007). What defines the good person? Journal of Cross-Cultural Psychology, 38(3), 333-360.
Snarey, J. R. (1985). Cross-cultural universality of social-moral development: A critical review of Kohlbergian Research. Psychological Bulletin, 97(2), 202-232.
Sporrung, S.K., Höglund, A.T. & Arnetz, B. (2006). Measuring moral distress in pharmacy and clinical practice. Nursing Ethics, 13 (4), 416-427.
Tolunay, A. (2001). The relationship between religiosity, dogmatism and moral reasoning. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Istanbul.
Turiel, E., Edwards, C.P., & Kohlberg, L. (1978). Moral development in Turkish children, adolescents, and young adults. Journal of Cross-Cultural Psychology, 9(1), 75-86.
Walker, L.J. (2006). Moral personality exemplified. Paper presented at “Notre Dome Symposium on Personality and moral Character’, Center for Ethical Ecuation.
Walker, L.J. & Pitts, R.P. (1998). Naturalistic conceptions of moral maturity. Developmental Psychology, 34(3), 403-419.
Wasti, S.A. (2003). The influence of cultural values on antecendents of organizational commitment: An individual-level analysis. Applied Psychology: An International Review, 52(4), 533-554.