Sürdürülebilir Büyüme Oranına Göre Hızlı ve Yavaş Büyüyen Firmalarda Finansal Kaldıraç Etkisi: İSO 1000 Üzerine Bir İnceleme

Bu çalışmanın amacı, imalat sanayinde borç kullanımının öz kaynak kârlılığı üzerindeki etkisini ve bu etkinin yüksek ve düşük satış büyüme oranlarına sahip şirketlerde değişip değişmediğini analiz etmektir. Çalışmanın analizi İstanbul Sanayi Odası ilk 1000 sanayi kuruluşu (İSO 1000) arasından seçilen 93 firma örneklemi ve bu 93 firma arasından sürdürülebilir büyüme oranına (SBO) kıyasla hızlı ve yavaş büyüdüğü belirlenen iki alt örneklem olmak üzere üç örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. İlk örneklemin 93 firma ve 6 yıldan (2013-2018 dönemi) oluşan verilerine panel veri analizi uygulanmıştır. 5 yıllık (2014-2018 dönemi) ortalamalara göre, hızlı büyüyen 45 firma ve yavaş büyüyen 48 firmadan oluşan iki örneklemin verilerine yatay-kesit analizi uygulanmıştır. Regresyonlarda DuPont sisteminin bileşenleri kullanılmış ve SBO’nun öz kaynak karına eşit olduğu kabul edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, büyüme hızını göz ardı eden sektör geneli analizde finansal kaldıraç, öz kaynak karını düşürmüştür. Ancak finansal kaldıraç yavaş büyüyen firmalarda öz kaynak getirisini artıran önemli bir faktör iken, hızlı büyüyen şirketlerde önemli bir faktör değildir. Sonuç olarak, yavaş büyüyen imalat şirketlerinde borç etkin kullanılmış ve finansal kaldıraç etkisi yaratarak öz kaynak kârını artırmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilir Büyüme Oranı, , Finansal Kaldıraç, , Öz kaynak Getirisi, DuPont Bileşenleri, İmalat Sektörü, İSO 1000, Satış Büyümesi

Financial Leverage Effect in Fast and Slow Growing Firms According to Sustainable Growth Rate: An Investigation on ISO 1000

The purpose of this study is to analyse the effect of debt usage on return on equity in manufacturing industry and whether this effect has changed in companies with high and low sales growth rates. The analysis of the study was carried out on three samples; on a sample of 93 firms selected among Istanbul Chamber of Industry Top 1000 industrial enterprises (ISO 1000) and, on two sub-samples, from these 93 firms, that are determined as fast growing and slow growing when compared to sustainable growth rate (SBO). Panel data analysis was applied to data of first sample containing 93 companies and 6 years (2013-2018 period). According to 5-year (2014-2018 period) averages, cross-sectional analysis was applied to the data of two samples consisting of 45 fast growing firms and 48 slow growing firms. In regressions, the components of the DuPont system were used and SBO was accepted to be equal to return on equity. According to the results of the analysis, in the sector-wide analysis that ignores growth speed, financial leverage reduced the return on equity. But financial leverage was an important factor that increased the return on equity in slowly growing firms, whereas was not an important factor in fast growing companies. As a result, in slow growing manufacturing companies, debt were used effectively and raised return on equity by creating a financial leverage effect.

Keywords:

Sustinable Growth Rate, , Financial Leverage, , Return on Equity, DuPont Components, Manufacturing Sector, ISO 1000, Sales Growth,

PDF

___

Akyüz, F., Yeşil, T. ve Kara, E. (2019). İşletmelerin Dupont karlılık analiziyle performansının belirlenmesi: Borsa İstanbul imalat sektörü örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (83), 61-84. doi:10.25095/mufad.579728
Altın, H. (2010). Küresel kriz ortamında İMKB sınai şirketlerine yönelik finansal etkinlik sınaması: Veri zarflama analizi uygulaması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 15-30. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr
Ata, H. A. ve Yakut, E. (2009). Finansal performansa dayalı etkinlik ölçümü: İmalat sektörü uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 80-100. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/kosbed
Ataünal, L. and Gürbüz, A. O. (2016). Shareholder value creation at excessive growth levels: Empirical evidence from Turkey. Maliye Finans Yazıları, (106), 9-28. https://doi.org/10.33203/mfy.312265
Ateş, S. (2012). Türkiye imalat sanayinde toplam faktör verimliliği ve uzun dönem büyüme ilişkileri. (Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2012/70). Erişim adresi: http://www.tek.org.tr/files/disc/dt104.pdf
Brealey, R. A., Myers, S. C. and Allen, F. (2017). Principles of corporate finance (12th ed.). New York: McGraw-Hill.
Buldak, B., Avcıoğlu, C., Nirun, H., Özbek, K. ve Gürel, Ö.S. (2018). Sektörel görünüm: Makine Mayıs 2018. (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Şirket ve sektör raporları, Aylık sektörel değerlendirme 2018). Erişim adresi: http://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/sektorel-gorunum-makinemayis.pdf
Burja, V. and Mărginean, R. (2014). The study of factors that may influence the performance by the Dupont analysis in the furniture industry. Procedia Economics and Finance, 16, 213-223. doi:10.1016/S2212-5671(14)00794-1
Chen, H., Gupta, M. C., Lee, A. C. and Lee, C. (2013). Sustainable growth rate, optimal growth rate, and optimal payout ratio: A joint optimization approach. Journal of Banking & Finance, 37, 1205- 1222. doi:10.1016/j.jbankfin.2012.11.019
Demirci, N. Ş. (2017a). İmalat sanayi sektöründe üretim ve banka kredileri İlişkisi: Türkiye için eş bütünleşme ve nedensellik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 35-61. http://dx.doi.org/10.16953/deusbed.38804
Demirci, N. Ş. (2017b). İmalat sanayi sektöründe kârlılığın belirleyicileri: TCMB sektör bilançolarıyla panel veri analizi (1996-2015). Ege Akademik Bakış, 17(3), 381-394. doi:10.21121/eab.2017328404
Dinçergök, B. (2015). Yatırım, kaldıraç ve büyüme fırsatları: BIST imalat sektörü firmalarında bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (68), 83-98. https://doi.org/10.25095/mufad.396626
Doğan, M. ve Topal, Y. (2016). Karlılığı belirleyen finansal faktörler: BIST’te işlem gören imalat sanayi firmaları üzerine bir araştırma. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 53-64. https://doi.org/10.17541/oeybd.26157
Driscoll, J. C. and Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. The Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560. Retrieved from https://www.jstor.org/
Ekşi, İ. H. ve Akçi, Y. (2009). Sektör farklılıklarının finansal oranlar üzerindeki etkileri: İMKB imalat sanayi firmalarında bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 115-126. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/sduiibfd
Hacıevliyagil, N. ve Şit, A. (2016). İmalat sanayi alt sektörlerinde sektör farklılıklarının finansal oranlar açısından karşılaştırılması. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 107-122. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/jiss
Higgins, R. C. (1977). How much growth can a firm afford?. Financial Management, 6(3), 7–16. Retrieved from https://www.jstor.org/
Higgins, R. C. (2012). Analysis for financial management (10th international ed.). Singapore: McGrawHill. İstanbul Sanayi Odası. (2019). Türkiye'nin 1000 büyük sanayi kuruluşu. Erişim adresi: http://www.iso500.org.tr/iso-500-hakkinda/tarihce-ve-metodoloji/
İstanbul Sanayi Odası. (2020). Türkiye'nin 1000 büyük sanayi kuruluşu [Veri Seti]. Erişim adresi: http://www.iso500.org.tr
Karadeniz, E., Koşan, L., Günay, F. ve Beyazgül, M. (2017). Türk imalat sektöründe finansal performansın gri ilişkisel analiz yöntemi ile incelenmesi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası imalat alt sektör bilançolarında bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2), 161-184. https://doi.org/10.29067/muvu.328725
Korkmaz, Ö. ve Karaca, S. S. (2014). Üretim işletmelerinde firma karlılığının finansal belirleyicileri ve BİST imalat sanayi uygulaması. Ege Akademik Bakış, 14(1), 21-29. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/eab
Koşan, L. ve Karadeniz, E. (2013). Türk imalat sektöründe küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin finansal performansının Dupont analiz tekniğiyle incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 45-62. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/cagsbd
Kök, R. ve Yeşilyurt, M. E. (2006). İlk beş yüz imalat sanayi kuruluşunun etkinlik analizi ve sigma yakınsaması-Türkiye Örneği: 1993-2000. İktisat İşletme ve Finans, 21(249), 46-60. doi:10.3848/iif.2006.249.7232
Kundak, S. ve Aydoğuş, İ. (2018). Türkiye’de imalat sanayinin ithalata bağımlılığının analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 252-266. https://doi.org/10.21547/jss.348833
Küçükkaplan, İ. (2013). İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören üretim firmalarının piyasa değerini açıklayan içsel değişkenler: Panel verilerle sektörel bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 161-182. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/oguiibf
Mubeen, M. (2017). Sustainable growth of non-financial firms: Evidence from emerging economies (Unpublished master’s dissertation). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversity, Ankara.
Ocak, M. and Fındık, D. (2019). The impact of intangible assets and sub-components of intangible assets on sustainable growth and firm value: Evidence from Turkish listed firms. Sustainability, 11(19), 5359. doi:10.3390/su11195359.
Okuyan, H. A. (2013). Türkiye’deki en büyük 1000 sanayi işletmesinin karlılık analizi. Business and Economics Research Journal, 4(2), 23-36. Erişim adresi: https://www.berjournal.com/tr
Orçun, Ç., Çimen, A. ve Şahin, A. (2014). Şirket etkinlikleri: İMKB 100 imalat sanayi şirketleri uygulaması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 21-34. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/dpusbe
Pehlivanoğlu, F. (2014). Türkiye’nin ilk 500 sanayi kuruluşunda sektörel etkinlik ve verimlilik bileşenlerindeki değişimler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (40), 147-162. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/dpusbe
Ross, S. A., Westerfield, R. W. and Jordan. B. D. (2003). Fundamentals of corporate finance (6th ed.). Boston: McGraw-Hill/Irwin.
Schoenebeck, K. P. and Holtzman, M. P. (2013). Interpreting and analyzing financial statements, A project based approach (6th ed.). New Jersey: Pearson.
Schreiber, S. (2008). The Hausman test statistic can be negative even asymptotically. Journal of Economics and Statistics, 228(4), 394- 405. Retrieved from: https://jbnst.de/en/
Stata. (2009). Stata base reference manual Release 11. Texas: Stata Press.
Şahin A. ve Ergün B. (2018). Finansal sürdürülebilir büyüme oranı ve finansal oranlar: Borsa İstanbul imalat sanayi üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 172-197. doi:10.20491/isarder.2018.376.
Tarı, R. (2010). Ekonometri (6. bs.). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Tatoğlu, F. Y. (2012). İleri panel veri analizi (1. bs.). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
Tatoğlu, F. Y. (2013). Panel veri ekonometrisi (2. bs.). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
Tosunoğlu, B. ve Uysal, M. (2012). İSO 500’de yer alan imalat sektöründeki yabancı sermaye payına sahip şirketlerin etkinliklerinin veri zarflama analizi ile ölçülmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 333-344. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/atauniiibd
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı (2019-2023). Erişim adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/On-BirinciKalkinma-Plani.pdf
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2020). Kurlar-efektif kurlar (günlük) [Veri Seti]. Erişim adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/collapse_2/5868/DataGroup/turkish/bie_rkt ufey/#collapse_2
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Gayrisafi yurt içi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına (A21) göre cari fiyatlarla değer, pay, değişim oranı, 1998-2018 [Veri Seti]. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. (2020). Türkiye ticaret sicili gazetesi [Veri Seti]. Erişim adresi: https://www.ticaretsicil.gov.tr/view/hizlierisim/unvansorgulama.php
Vasiu, D. E. and Bălan, G. (2017). Research on the evolution of the financial performance of companies listed and traded on the Bucharest Stock Exchange, during 2006-2013, based on rates of return. Revista Economica, 69(1), 165–184. Retrieved from: http://economice.ulbsibiu.ro/revista.economica/
Weidman, S. M., McFarland, D. J., Meric, G. and Meric, I. (2019). Determinants of return-on-equity in USA, German and Japanese manufacturing firms. Managerial Finance, 45(3), 445-451. https://doi.org/10.1108/MF-07-2018-0305
White, H. (1980). A heteroskedasticity-consistent covariance matrix estimator and a direct test for heteroskedasticity. Econometrica, 48(4), 817–838. Retrieved from https://www.jstor.org/
Wooldridge, J. M. (2013). Ekonometriye giriş 1, modern yaklaşım (Çev. Ed. E. Çağlayan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Yalama, A. ve Sayım, M. (2008). Veri zarflama analizi ile imalat sektörünün performans değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 89-107. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ije
Yang, L. (2011). The disappearing role of education finance policies in higher education access: Panel data analysis of 21 Asia-Pacific countries in a global setting. In S. Marginson, S. Kaur and E. Sawir (Eds.), Higher education in the Asia-Pacific, strategic responses to globalization (pp. 77- 104). doi:10.1007/978-94-007-1500-4
Yıldız, A. (2007). İmalat sanayi şirketlerinin etkinliklerinin ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 91-103. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/ahbvuibfd