İşletmelerde Stok Yönetimi ile Kârlılık İlişkisinin İncelenmesi: BIST İmalat Şirketleri Üzerine Bir Uygulama

Bu çalışmanın amacı imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin stok yönetimi ile karlılıkları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığının araştırılmasıdır. İşletmelerin temel amacı firma değerini maksimize etmektir. Bu hedefler doğrultusunda varlıklarını verimli şekilde kullanmak ve böylece karlılıklarını artırmak için en doğru yöntemi belirlemek isterler. Dönen varlıklar arasında en az likiditeye sahip olan stokların etkin ve verimli kullanımının firma karlılığı üzerinde olumlu yönde etkisi olduğu düşünülmektedir. BİST'te işlem gören imalat sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin 2019-2021 yılları arasındaki finansal oranları veri olarak alınmış ve analiz yöntemi olarak çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgularda, stok/dönen varlıklar oranı ile karlılık arasında her üç yıl için anlamlı bir negatif ilişki bulunurken, 2019 net satış büyüme oranı ile pozitif, stokta bekleme süresi ile negatif bir ilişki bulunmuştur. 2020 yılı için karlılık ile net satış oranı arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Özetle işletmelerin stoklarını azaltarak karlılıklarını artırabilecekleri söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Finansal Performans, Stok Yönetimi, Regresyon Analizi

Examination of the Relationship between Stock Management and Profitability in Businesses: An Application on Borsa Istanbul Manufacturing Companies

This study aims to investigate whether there is a significant relationship between inventory management and the profitability of enterprises operating in the manufacturing sector. The primary purpose of businesses is to maximize firm value. For this purpose, they want to determine the most accurate method to increase profitability by using their assets efficiently. The practical and efficient use of asset stocks with the least liquidity among current assets is thought to affect their profitability positively. The financial ratios of companies in the manufacturing sector traded on the BIST between 2019-2021 have been taken as data, and multiple regression analysis is used as the analysis method. The findings show a significant negative relationship between the stock/current assets ratio and profitability for all three years. A positive relationship is found with the 2019 net sales growth rate and a negative relationship with stock holding time. A positive and significant relationship is found between profitability and net sales rate for 2020. In summary, it can be said that businesses can increase their profitability by reducing their stocks.

Keywords:

Financial Performance, Stock Management, Regression Analysis,

PDF

___

Abel, A. B., Eberly, J. C., & Panageas, S. (2013). Optimal inattention to the stock market with information costs and transactions costs. Econometrica, 81(4), 1455-1481.
Agha, H. (2014). Impact Of Working Capital Management On Profitability, European Scientific Journal, 10(1), 374-381.
Alipour, M. (2011). Working Capital Management And Corporate Profitability: Evidence From Iran, World Applied Sciences Journal, 12(7), 1093-1099.
Altunkiliç, F. ( 2019). Bankalarda uygulanan mali analiz teknikleri ve bir uygulama (Master's thesis, Lisansüstü Programlar Enstitüsü).
Arabacı, H., & Çavdar, F. (2018). Temel Finansal Tablolar Analizinin Etkin Bir Vergi Denetimi Açısından Önemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(4), 172-182.
Arreola‐Risa, A., & Keblis, M. F. (2013). Design of stockless production systems. Production and Operations Management, 22(1), 203-215.
Arrow, K. J., Harris, T., & Marschak, J. (1951). Optimal inventory policy. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 250-272.
Atmaca, A. D. (2020). Lojistik ve tedarik zincirinde stok yönetimi: demir çelik sektöründe bir uygulama (Master's thesis, Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
Aydın, D. (2018). Lojistik, pazarlama ve üretim birimleri arasındaki koordinasyonun işletme performansına etkisinin araştırılması: Malatya ilinde bir uygulama (Master's thesis, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Aygün, M., Önal, E., Kılıçlı, Y. ve Kıpçak, E. (2018). Stok Yönetiminin Firma Performansı Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir İnceleme, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(6), 167-183
Ayub, M. Y. (2015). Impact of Working Capital Management on Profitability of Textile Sector of Pakistan. International Journal of Information, Business and Management, 7(1), 174-192.
Baydaş, M. (2020). Finansal Performans Ile Pay Senedi Getirisi Arasındaki Ilişkinin Analizi: Borsa Istanbul Imalat Firmaları Üzerine Bir Karşılaştırma (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
Brennan, M. J., & Copeland, T. E. (1988). Stock splits, stock prices, and transaction costs. Journal of financial economics, 22(1), 83-101.
Çakır, H.M.; Küçükkaplan İ. (2012), “İşletme Sermayesi Unsurlarının Firma Değeri ve Kârlılığı Üzerindeki Etkisinin İMKB’de İşlem Gören Üretim Firmalarında 2000- 2009 Dönemi İçin Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi,Sayı Ocakss. 69-86.
Çolakoğlu, N. (2012). Stok yönetiminde yazılım kullanımı: Otomotiv yan sanayi sektöründe bir firma uygulaması (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Dadzie, K. Q., & Winston, E. (2007). Consumer response to stock‐out in the online supply chain. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management.
DeLoof, M. (2003). Does Working Capital Management Affect Profitability of Belgian Firms? Journal of Business Finance & Accounting, 30(3), 573-587.
Destereci, P. (2009). Türkiye bankacılık sistemi açısından krediler ve kredi değerlendirmede kullanılan mali analiz yöntemleri (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi).
Dinçergök, B. (2019). İşletme sermayesi yönetimi ve karlılık ilişkisi: doğrusal olmayan ilişkinin BIST kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünler sektöründe sınanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 161-176.
Enqvist, J., Graham, M. ve Nikkinen, J. (2014). The impact of working capital management on firm profitability in different business cycles: Evidence from Finland. Research in International Business and Finance, 32, 36–49.
Ertuğrul Ayrancı, A.(2019). Finansal Başarısızlığı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesinde Williams Yönteminin Etkinliği. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Econometrics, Statistics & Emprical Economics Journal, 14(3), 1-14
Gill, A., Biger, N. ve Mathur, N. (2010). The relationship between working capital management and profitability: evidence from The United States. Business and Economics Journal, 10, 1–9
İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E., & Ayyildiz, N. (2015). Enerji sektörünün finansal analizi: Türkiye ve Avrupa enerji sektörü karşılaştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(3), 86-97.
Kazak, H. (2016). Perakende sektöründe stratejik tedarikçi değerlendirmesi: Süpermarket işletmelerinde yılbaşı tedarikçi değerlendirme kararları için bir uygulama modeli (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Kılavuz, R. (2009). Sanayi Işletmelerinde Stok ve Maliyet Denetimi ve Bir Uygulama (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
Kınney, M. R, Wempe, W. F. (2002), “Further Evidence on the Extent and Origins of JIT's Profitability Effects”, The Accounting Review ,Volume 77, Issue 1, January, 203-225.
Kısakürek, M., & Erdoğan (2021). S. Stok Yönetimi ile Karlılık Arasında İlişkinin İncelenmesi: Bist’te Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 2065-2089.
Kızılboğa, A. (2013). Envanter Kontrol Yöntemleri Ve Bir Uygulama (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
Kiracı, M. (2009). Stok yönetimi ve karlılık ilişkisinin finansal oranlar aracılığıyla incelenmesi: İMKB imalat sektöründe bir araştırma.
Kowalski, J. C. (1991). Inventory to go: can stockless deliver efficiency?. Healthcare financial management: journal of the Healthcare Financial Management Association, 45(11), 21-2.
Koumanakos, D. P. (2008). The Effect Of Inventory Management On Firm Performance, International Journal Of Productivity And Performance Management, 57(5), 355-369
Köseoğlu, S. (2019). İşletmelerde mali tablolar analizi ve gayrimenkul yatırım ortaklığı özelinde bir uygulama (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Kurtlu, A., & Koray, G. O. B. İ. (2020). Konaklama işletmelerinde tamamlanmamış hizmet üretim maliyetlerinin TMS 2 açısından incelenmesi. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(2), 313-325.
Lee, A. C., Lee, J. C., & Lee, C. F. (2009). Financial analysis, planning and forecasting: Theory and application. World Scientific Publishing Company.
Mutlu, D. (2015). Stokların planlanmasında üretim modeli ve bir uygulama (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
Nobanee, H.; AlHajjar, M. (2009), “A Note on WorkingCapital Management and Corporate Profitability of Japanese Firms”, Working Paper, SSRN Network, httt://sscrn.com/abstract=1433243.
Jung, J. Y., Blau, G., Pekny, J. F., Reklaitis, G. V., & Eversdyk, D. (2008). Integrated safety stock management for multi-stage supply chains under production capacity constraints. Computers & Chemical Engineering, 32(11), 2570-2581.
Özolgun, H. (2017). Firmalarin Faaliyet Oranlarinin Analizi. TURAN-SAM, 9(35), 94-100.
Park, J., & Simpson*, T. W. (2005). Development of a production cost estimation framework to support product family design. International journal of production research, 43(4), 731-772.
Rıchard, H., & Parrısh, M.S. (1986). The Relationships Between Profitability, Inventory Efficiency, and Gross Margin Return on Investment in Alabama Community Pharmacies.Journal of Pharmaceutical Marketing & Management, 1(1), 203-225.
Sağlam, M. ve Karaca, S.S. (2015). Çalışma sermayesi unsurlarının firma karlılığına etkisi: borsa istanbul şirketleri üzerine bir uygulama, Gazi Osmanpaşa üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 119-132.
Saldanli, A. (2012). Likidite ve karlılık arasındaki ilişki-İMKB 100 imalat sektörü üzerine ampirik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 167-176.
Sayaduzzaman, Md., (2006), “Working Capital Management: A Study British American Tobacco Bangladesh Company Ltd.”, The Journal of Nepalese Business Studies, Vol 3, No:1, December 78-84.
Saygılı, E. E., & Şahin, Y. (2018). Finansal Performans ile Hisse Senedi Yatırımcı Kararları Arasındaki İlişki: Bist Çimento Sektöründe Topsıs Uygulaması. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1), 16-45.
Shın, Hyun-Han ve SOENEN Luc (1998), “Efficiency of Working Capital Management and Corparate Profitability”, Financial Practice & Education, 8(2), 37-45.
Truel, P.G.; Martinez, S.P. (2007), “Effects of WorkingCapital Mnagement on SME Profitability”, International Journal of Managerial Finance, Issue 3 (2),pp. 164- 177.
Wang, Q., McIntosh, R., & Brain, M. (2010). A new-generation automated warehousing capability. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 23(6), 565-573.
Ülker, Y., & Arslan, Ö. (2020). Finansal oranlar aracılığıyla stok yönetimi ve karlılık ilişkisinin incelenmesi: İmalat sektöründe bir uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1153-1163.
Ülker, Y., & İskender, H. (2005). Doğru Maliyet Hesaplamada Güvenilir Bir Sistem: Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve John Deere Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(13), 189-217.
Yıldırım, A. (2009). İşletmelerde Lojistik Yönetimine Dayalı Büyüme Stratejileri (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
Yıldız, B. ve Akkoç, S. (2016). Çalışma sermayesi ve kârlılık ilişkisinin keşifsel bir araçla (ANFIS) incelenmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İBF Dergisi, 11(1), 285- 308
Zorlu, G. H. (2018). Lojistik işletmelerde uygulanan endüstri 4.0 destekli stok kontrol sistemlerinde verimlilik (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).