Metin COŞKUN, Gözde BOZKURT, Melih Sefa YAVUZ

Borsa İstanbul 100 Endeksini Etkileyen Yatırımcı Profilleri: Yerliler mi Yabancılar mı?

Günümüz finansal piyasalarında faaliyet gösteren yatırımcı türlerinin davranışlarını ve bu davranışların piyasayı ne ölçüde etkileyeceğini anlamak Türkiye gibi gelişmekte olan piyasaların gelişimi ve istikrarı açısından önem arz eden bir konudur. Bu bağlamda çalışmada, Borsa İstanbul’da yatırım yapan yatırımcıların kimlik tipi (gerçek, tüzel ve diğer) ve uyruğu (yerli, yabancı) göz önünde bulundurularak söz konusu yatırımcıların BIST 100 Endeksi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu kapsamda, 2010:2-2022:12 dönemleri arasında aylık frekansta tüzel/yerli, tüzel/yabancı, gerçek/yerli, gerçek/yabancı, diğer/yerli, diğer/yabancı yatırımcıların pay senedi yatırımlarının cari dönem portföy değeri ile BIST 100 Endeks verileri Bayesyen Vektör Otogresif Model (BVAR) tahmini kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; BIST 100 Endeksinde meydana gelen değişkenliğinin yaklaşık %67’si endeksin kendisi tarafından açıklanmaktadır. İlerleyen dönemler boyunca da açıklama oranı yine %65-%67 arasında seyretmektedir. Yatırımcı profili özelinde elde sonuçlarına göre özellikle araştırmada ele alınan dönem aralığının sonlarında BIST 100 Endeksindeki değişimlerin yaklaşık %31’inin diğer/yabancı yatırımcılar olarak sınıflandırılan yabancı yatırım ortaklıkları ve yabancı yatırım fonları tarafından açıklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Pay Senedi Piyasaları, Borsa İstanbul 100 Endeksi, Yatırımcı Profilleri, Bayesyen Vektör Otogresif Model

The Investor Profiles Affecting Borsa Istanbul 100 Index: Local or Foreign?

Understanding the behavior of investor types operating in today's financial markets and to what extent these behaviors will affect the market is an important issue for the development and stability of emerging markets like Turkey. In this context, the effects of these investors on the Borsa Istanbul (BIST) 100 Index were investigated by considering the identity type (retail, institutional and other) and nationality (local, foreign) of the investors investing in BIST. In this context, the current period portfolio value of stock investments of institutional/local, institutional/foreign, retail/local, retail/foreign, other/local, other/foreign investors and BIST 100 Index data between 2010:2-2022:12 Analyzed using Bayesian Vector Autoregressive Model (BVAR) estimation. According to the research findings, approximately 67% of the volatility in the BIST 100 Index is explained by the index itself. The disclosure rate again hovers between 65% and 67% in the following periods. According to the results obtained in terms of investor profile, it has been determined that approximately 31% of the changes in the BIST 100 Index, especially at the end of the period covered in the research, are explained by foreign investment trusts and foreign investment funds classified as other/foreign investors.

Keywords:

Stock Markets, Borsa Istanbul 100 Index, Investors Profile, Bayesian Vector Autoregressive Model,

PDF

___

Akar, C. (2008). Net yabancı işlem hacmi ile hisse senedi getirileri arasında uzun dönemli ilişki var mıdır? Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 331-338. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd
Atik, M. (2020). Uluslararası sermaye hareketliliği ile sağlanan yabancı yatırımcı oranındaki değişimin Borsa İstanbul üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 4097-4112. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.1092
Atik, M. ve Yılmaz, B. (2021). Borsa İstanbul'daki yabancı pay değişiminin BİST sektör endeksleri üzerindeki etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ağustos 2021 Özel Sayı, 473-490. https://doi.org/10.25095/mufad.934431
Badrinath, S.G. and Wahal, S. (2002). Momentum trading by institutions. The Journal of Finance, 57(6), 2449-2478. https://doi.org/10.1111/1540-6261.00502
Baklacı, H.F. (2009). İMKB’de yabancı yatırımcı işlemleri ve getiri etkileşimi üzerine ampirik bir çalışma. İMKB Dergisi, 11(42), 37–59. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/tr
Balat, A. (2020). Türkiye’nin hisse senedi piyasası ile yerli ve yabancı yatırımcı risk iştah endeksi ilişkisi: Eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49, 162-171. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/erusosbilder
Barber, B.M. and Odean, T. (2008). All that glitters: The effect of attention and news on the buying behavior of individual and institutional investors. The Review of Financial Studies, 21(2), 785-818. https://doi.org/10.1093/rfs/hhm079
Bessler, D.A. and Kling, J.L. (1986). Forecasting vector autoregressions with bayesian priors. American Journal of Agricultural Economics, 68(1), 144–151. https://doi.org/10.2307/1241659
BIST. (2023). Borsa İstanbul. Erişim adresi: https://www.borsaistanbul.com/tr/
Bikker, J.A. (1998). Inflation forecasting for aggregates of the EU-7 and EU-14 with Bayesian VAR models. Journal of Forecasting, 17, 147–165. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-131X(199803)17:2<147::AID-FOR674>3.0.CO;2-Q
Boehmer, E. and Kelley, E.K. (2009). Institutional investors and the informational efficiency of prices. The Review of Financial Studies, 22(9), 3563-3594. https://doi.org/10.1093/rfs/hhp028
Bohl, M.T. and Brzeszczyński, J. (2006). Do institutional investors destabilize stock prices? Evidence from an emerging market. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 16(4), 370-383. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2005.05.005
Bozkurt, İ. (2016). Yerel hisse tercihi ve bedava binici sorunu etkisi temelinde yerli ve yabancı yatırımcı etkileşiminin tespiti. Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 254-271. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/
Bozkurt, G. (2022). Karma frekanslı zaman serilerinin modellenmesi: Büyük veri örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Brunnermeier, M.K. and Nagel, S. (2004). Hedge funds and the technology bubble. Journal of Finance, 59, 2013-2040. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2004.00690.x
Cao, J., Han, B. and Wang, Q. (2017). Institutional investment constraints and stock prices. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 52(2), 465-489. https://doi.org/10.1017/S0022109017000102
Collins, D.W., Gong, G. and Hribar, P. (2003). Investor sophistication and the mispricing of accruals. Review of Accounting Studies, 8, 251-276. https://doi.org/10.1023/A:1024417513085
Congdon, P. (2004). Bayesian statistical modelling. West Sussex: John Wiley& Sons Inc.
Çoker, E. ve Sezgin, F. (2007). Türkiye’deki enflasyonun Bayesci vektör otoregresyon modeller ile incelenmesi. Öneri Dergisi, 7(28), 287-300. https://doi.org/10.14783/maruoneri.684418
Doğukanlı, H. ve Çetenak, H. (2008). Yabancı portföy yatırımları ile hisse senedi getirisi arasındaki ilişki: İMKB’de sınama. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 37–57. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cuiibfd
Gao, B., Hao, H. and Xie, J. (2022). Does retail investors beat institutional investors? Explanation of game stop’s stock price anomalies. Plos One, 17(10), e0268387. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0268387
Gelman, A., Carlin, J.B., Stern, H.S. and Rubin, D.B. (2004). Bayesian data analysis. Florida: Chapman-Hall.
Griffin, J.M., Harris, J.H. and Topaloglu, S. (2003). The dynamics of institutional and individual trading. The Journal of Finance, 58(6), 2285-2320. https://doi.org/10.1046/j.1540-6261.2003.00606.x
Gümüş, G.K. (2010). Menkul kıymet piyasalarında yabancı yatırımcıların etkisi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası. İMKB Dergisi, 11(44), 61–96. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/tr
Huang, E.J. (2015). The role of institutional investors and individual investors in financial markets: Evidence from closed-end funds. Review of Financial Economics, 26(1), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.rfe.2015.05.001
İbicioğlu, M. (2012). Yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasası üzerindeki etkisi: İMKB’de endeks bazında uygulamalar. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 41–54. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil
Kaniel, R., Saar, G. and Titman, S. (2008). Individual investor trading and stock returns. The Journal of Finance, 63(1), 273-310. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2008.01316.x
Karataş, A., Dönmez, Ç.A. ve Kiraz, F. (2004). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda yabancı yatırımcıların performans analiz. İktisat İşletme ve Finans, 19(225), 95–104. Erişim adresi: http://www.iif.com.tr/
Kesik, A., Çanakçı, M. and Tunalı, H. (2016). Analyzing impact of non-residents holdings of equities on BIST (Istanbul Stock Exchange) 100 Index. Journal of Economics, Finance and Accounting-(JEFA), 3(2), 136–166. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jefa
Kılıç, S., Delikanlı, I.U. ve Alp, A. (2020). Yabancı yatırımcı sahipliği oranındaki değişimin getiri, volatilite ve likidite üzerindeki etkisi: BIST GYO sektörü için panel veri analizi. Business and Economics Research Journal, 11(2), 397-411. Erişim adresi: https://www.ceeol.com/
Kim, K.A. and Nofsinger, J.R. (2005). Institutional herding, business groups, and economic regimes: Evidence from Japan. The Journal of Business, 78(1), 213-242. https://doi.org/10.1086/426524
Koesrindartoto, D.P., Aaron, A., Yusgiantoro, I., Dharma, W.A. and Arroisi, A. (2020). Who moves the stock market in an emerging country–Institutional or retail investors? Research in International Business and Finance, 51, 101061. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2019.101061
Korkmaz, T., Çevik, E. I. ve Kırcı Çevik, N. (2017). Yatırımcı ilgisi ile pay piyasası arasındaki ilişki: BİST-100 endeksi üzerine bir uygulama. Business and Economics Research Journal, 8(2), 203-215. Erişim adresi: https://www.ceeol.com/
Köycü, E. (2021). Borsa İstanbul’da yerli yatırımcı ile toplam yatırımcı arasındaki nedensellik ilişkisi. İşletme Bilimi Dergisi, 9(2), 217-235. https://doi.org/10.22139/jobs.956148
Kumar, A. (2007). Do the diversification choices of individual investors influence stock returns? Journal of Financial Markets, 10(4), 362-390. https://doi.org/10.1016/j.finmar.2007.06.003
Lakonishok, J., Shleifer, A. and Vishny, R.W. (1992). The impact of institutional trading on stock prices. Journal of Financial Economics, 32(1), 23-43. https://doi.org/10.1016/0304-405X(92)90023-Q
Li, W. and Wang, S.S. (2010). Daily institutional trades and stock price volatility in a retail investor dominated emerging market. Journal of Financial Markets, 13(4), 448-474. https://doi.org/10.1016/j.finmar.2010.07.003
Li, W., Rhee, G. and Wang, S.S. (2017). Differences in herding: Individual vs. institutional investors. Pacific-Basin Finance Journal, 45, 174-185. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2016.11.005
Merli, M. and Roger, T. (2013). What drives the herding behavior of individual investors? Dans Finance, 34(3), 67-104. https://doi.org/10.3917/fina.343.0067
Merton, R.C. (1987). A simple model of capital market equilibrium with incomplete information. The Journal of Finance, 42, 483-510. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1987.tb04565.x
MKK. (2023). Uyruk bazında yatırımcı sayıları. Erişim adresi: https://www.vap.org.tr/uyruk-bazinda-yatirimci-sayilari
Nofsinger, J.R. and Sias, R.W. (1999). Herding and feedback trading by institutional and individual investors. The Journal of Finance, 54(6), 2263-2295. https://doi.org/10.1111/0022-1082.00188
Okuyan, H.A. ve Erbaykal, E. (2011). İMKB’de yabancı işlem ve hisse senedi getirileri ilişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(2), 256–264. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/doujournal
Pirinsky, C.A. and Wang, Q. (2004). Institutional investors and the comovement of equity prices (SSRN Working Paper No. 585884). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.585884
Rodrik, D. and Subramanian, A. (2009). Why did financial globalization disappoint? IMF Staff Papers, 56(1), 112-138. https://doi.org/10.1057/imfsp.2008.29
Saraç, T.B., İskenderoğlu, Ö. ve Akdağ, S. (2016). Yerli ve yabancı yatırımcılara ait risk iştahlarının incelenmesi: Türkiye örneği. Sosyoekonomi, 24(30), 29-44. https://doi.org/10.17233/se.2016.10.002
Schuppli, M. and Bohl, M.T. (2010). Do foreign institutional investors destabilize China’s A-share markets? Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 20(1), 36-50. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2009.10.004
Sias, R.W., Starks, L.T. and Titman, S. (2006). Changes in institutional ownership and stock returns: Assessment and methodology. The Journal of Business, 79(6), 2869-2910. https://doi.org/10.1086/508002
Sims, C.A. and Zha, T. (1998). Bayesian methods for dynamic multivariate models. International Economic Review, 39(4), 949-968. https://doi.org/10.2307/2527347
Spencer, D.E. (1993). Developing a Bayesian vector otoregression forecasting model. International Journal of Forecasting, 9, 407–421. https://doi.org/10.1016/0169-2070(93)90034-K
Stiglitz, J.E. (2000). Capital market liberalization, economic growth, and instability. World Development, 28(6), 1075-1086. https://doi.org/10.1016/S0305-750X(00)00006-1
Şenol, Z. ve Koç, S. (2018). Yabancı portföy yatırımları, borsa ve makroekonomik değişkenler arası ilişkilerin VAR yöntemiyle analizi: Türkiye örneği̇. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 21, 1–20. https://doi.org/10.18092/ulikidince.358108
Tiao, G. and Box, G. (1981). Modeling multiple time series with applications. Journal of American Statistical Association, 76, 802–816. https://doi.org/10.1080/01621459.1981.10477728
Ustaoğlu, E. (2020). Yabancı işlemleri ile BIST100 Endeksi arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 322-336. https://doi.org/10.38155/ksbd.779386
Warther, V.A. (1995). Aggregate mutual fund flows and security returns. Journal of Financial Economics, 39(2-3), 209- 235. https://doi.org/10.1016/0304-405X(95)00827-2
Wermers, R. (1999). Mutual fund herding and the impact on stock prices. The Journal of Finance, 54(2), 581-622. https://doi.org/10.1111/0022-1082.00118
Yan, H., Xiao, W., Deng, Q. and Xiong, S. (2022). Analysis of the impact of U.S. trade policy uncertainty on China based on Bayesian VAR Model. Journal of Mathematics, 22, 7124997. https://doi.org/10.1155/2022/7124997