Orman Yangınlarının Uydu Görüntüleri ile Tespiti ve Etkilerinin Değerlendirilmesi: Marmaris Örneği

Dünya genelinde meydana gelen sıcaklık artışlarıyla birlikte Akdeniz havzası gibi belirli bölgelerde orman yangınları sık yaşanır olmuştur. Çalışmada Türkiye’nin güneybatısında yer alan Marmaris ilçesinde 2000 yılından sonra meydana gelen orman yangınları ve bunların etkileri ele alınmıştır. Uydu görüntüleri yardımıyla yapılan analizler sayesinde yaşanan orman yangınları ve bunların öncesi ile sonrasında ortaya çıkan hasarlar tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı yangınlar sonrasında ortaya çıkan hasarı ile bunların fiziki ve beşerî ortam üzerindeki karşılıklı ilişkisini ortaya koymaktır. Doküman inceleme yöntemiyle toplanan veriler, ikincil veri analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Landsat uydu görüntüleri üzerinden NBR, dNBR, NDVI, NDMI, NMDI, LST analizleri ile hasar tespitleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda bitkilerin olası yangın durumunda yanma eğilimlerinin çok fazla olduğu anlaşılmıştır. Yangınların hemen sonrasında bitki örtüsü yok olmuş, su stresi artmış, kuraklık seviyesi yükselmiştir. İlerleyen yıllarda ise bitki yoğunluğunun tekrardan artış gösterdiği, su stresinin ve kuraklığın azalmakta olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yangının yerleşim alanları, turizm faaliyetleri ve tarım alanları üzerine olan etkileri analiz edilmiştir. Yaşanan yangınlarda yerleşim alanlarının ve turizm faaliyetlerinin ciddi zararlar gördüğü, tarım alanlarının bir süre ekilemez hale geldiği anlaşılmıştır. Bununla birlikte yangınların önemli bir kısmının insan kaynaklı olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda beşerî faaliyetlerin orman alanlarından uzaklarda gerçekleştirilmesi gerektiği düşünülmekte, ormanların uydu görüntüleri ile takip edilip yanma eğiliminin olduğu alanlarda gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Marmaris, Orman yangınları, Landsat, Yangınların etkileri

DETECTION OF WILDFIRES WITH SATELLITE IMAGES AND EVALUATION OF THEIR EFFECTS: THE EXAMPLE OF MARMARİS

With the increase in temperature throughout the world, wildfires have become common in certain regions, such as the Mediterranean basin. The study discussed wildfires after 2000 in Marmaris, located in the southwest of Turkey, and their effects. Thanks to the analyses made with the help of satellite images, wildfires were detected, and then the situation before the fire area and the damages that occurred after it was determined. The study aims to reveal the damage caused by fires and their interrelationships with the physical and human environment. This study applied a document analysis research design, and a secondary data analysis method was followed. Damage determinations were made with NBR, dNBR, NDVI, NDMI, NMDI, and LST analyses on Landsat satellite images. Immediately after the fires, vegetation disappeared, water stress increased, and the level of drought increased. In the following years, it was determined that the plant density increased again, and water stress and deficit decreased. In addition, the effects of the fire on residential areas, tourism activities, and agricultural areas were analyzed. It has been understood that the fires have seriously damaged residential areas and tourism activities, and farming areas have become uncultivated for a while. However, it has been understood that humans cause a significant part of the fires. In this context, it is thought that human activities should be carried out far from forest areas.

Keywords:

Marmaris, Wildfires, Landsat, Effects of fires,

PDF

___

Adıgüzel, F., Kaya, E., & Çerçioğlu, M. (2016). Orman yangınlarının topografik özelliklere bağlı olarak CBS ve uzaktan algılama verileriyle analiz edilmesi: İbecik Orman İşletme Şefliği örneği. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14.
Ascoli, D., Moris, J. V., Marchetti, M., & Sallustio, L. (2021). Land use change towards forests and wooded land correlates with large and frequent wildfires in Italy. Annals of Silvicultural Research, 46(2), 177-188.
Atmiş, E., Tolunay, D., & Erdönmez, C. (2023). Orman yangınlarının sayısal analizi. A. Kavgacı & M. L. Başaran (Eds), Orman Yangınları (ss. 22-45). Türkiye Ormancılar Derneği.
Bahadır, M. (2010). Türkiye’de (1998-2007) Görülen Orman Yangınlarının Yüzey ve Rakamsal Sorgulama Analizi. Nature Sciences, 5(3), 146-162. https://dergipark,org,tr/tr/pub/nwsanature/issue/10850/130541.
Barbati A., Corona P., D’amato, E., & Cartisano, R. (2015). Is landscape a driver of short-term wildfire recurrence? Landscape Research 40 (1), 99-108. https://doi,org/10,1 080/01426397,2012,761681.
Batu, A. (2021), Marmaris Durum Raporu Güncelleme. Hayata Destek. https://www.hayatadestek.org/wp-content/uploads/2021/09/210803_hayata-destek-marmaris-mugla-durum-raporu-guncelleme.pdf, adresinden 06.08.2021 tarihinde erişilmiştir.
Boustras, G., & Boukas, N. (2021), Orman Yangınlarının Turizmin Gelişimi Üzerindeki Etkisi: Yunanistan ve Kıbrıs Örnekliğinde Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 32(2), 249-260.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Braun, A. C., Faßnacht, F., & Valencia, D. (2021). Consequences of land-use change and the wildfire disaster of 2017 for the central Chilean biodiversity hotspot. Reg Environ Change 21(37). https://doi.org/10.1007/s10113-021-01756-4.
Butsic, V., Kelly, M., & Moritz, M. A. (2015). Land Use and Wildfire: A Review of Local Interactions and Teleconnections. Land 2015, 4, 140-156. https://doi,org/10,3390/land4010140.
Calabri, G. (1990). Italy: Forest Fires In Italy In 1989 And 1990 (Iffn No, 4 – December 1990). Global Fire Monitoring Centre.
CNN (2023). Maui wildfires cause more than $1,3 billion in residential property damage, according to a preliminary estimate. https://www,cnn,com/2023/08/11/business/maui-fire-residential-damage-preliminary-estimate/index,html, adresinden 05.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Coşandal, M., & Partigöç, N. S. (2022). Afetlerin Turizm Sektörüne Etkisi: Orman Yangınları Örneği Muğla-Marmaris İlçesi. Resilience, 6(2). https://dergipark.org.tr/tr/pub/resilience/issue/73871/1211459.
Doğanay, H. (1988). Türkiye Ekonomik Coğrafyası. Çizgi.
Doğanay, H., & Doğanay, S. (2004). Türkiye’de orman yangınları ve alınması gereken önlemler. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(11), 31-48.
Duran, C. (2014). Mersin ilindeki orman yangınlarının başlangıç noktalarına göre mekânsal analizi (2001-2013). Ormancılık Araştırma Dergisi, 1(1A), 38-49.
DW (2021). Marmaris'te orman yangını. https://www,dw,com/tr/marmariste-orman-yang%C4%B1n%C4%B1/a-58690228 adresinden 06.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Ertuğrul, M. (2010), Orman yangınlarının yerleşim alanlarına etkisi ve koruma yöntemleri, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 12(17), 101-109.
FAO (2007). Fire Management: Global assessment, thematic study prepared in the framework of the global forest resources assessment. 2005 FAO, 151, Rome.
FAO (2023). https://www.fao.org/home/en adresinden 12.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Fitzgerald, T. (2012). Documents and documentary analysis. A. R. J. Briggs, M. Coleman & M. Morrison (Eds.) inside. Research methods in educational leadership and management (pp. 296-308). Sage.
Forster, N. (1994). The analysis of company documentation. In C. Cassell & G. Symon (Eds.), Qualitative methods in organizational research, a practical guide (pp. 147-166). Sage.
Geçen, R., & Topuz, M. (2021). Hatay’da 2013-2021 yılları arasında meydana gelen orman yangınlarının uydu görüntülerinden tespiti ve değerlendirilmesi. Turkish Studies-Social, 16(6), 1987-2009. https://dx,doi,org/10,7827/TurkishStudies.
Global Forest Watch (2023). In 2010, the world had 3.92 Gha of tree cover, extending over 30% of its land area. In 2022, it lost 22.8 Mha of tree cover. https://www.dw.com/tr/marmariste-orman-yang%C4%B1n%C4%B1/a-58690228, adresinden 05.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
İşçi, M. (2022). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Muğla Orman Bölge Müdürlüğü. 2021 Yılı Orman Yangınları Değerlendirme Raporu, Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Orman Yangınlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü.
Oktik, N. (2001). Orman Yangınlarının Sosyo-Ekonomik Yapıya Etkileri. Muğla Üniversitesi.
Orman Kanunu (1957). 31/8/1956 tarihli Orman Kanunu. https://www,mevzuat,gov,tr/mevzuatmetin/1,3,6831,pdf, adresinden 01.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Parente, J., Tonini, M., Stamou, Z., Koutsias, N., & Pereira, M. (2023). Quantitative Assessment of the Relationship between Land Use/Land Cover Changes and Wildfires in Southern Europe. Fire 2023, 6, 198. https://doi.org/10,3390/fire6050198.
Punch K. F. (2005). Introduction to Social Research- Quantitative and Qualitative Approaches (2nd ed.). Sage.
Ritchie, H., & Roser, M. (2018). Plastic Pollution. Our World in Data, https://ourworldindata.org/plastic-pollution, adresinden 08.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Ritchie, H., & Roser, M. (2021). Forests and Deforestation. https://ourworldindata,org/forests-and-deforestation, adresinden 08.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306.
Siachalou, S., Doxani, G., & Tsakiri-Strati, M. (2009), Integrating Remote Sensing Processing and GIS to Fire Risk Zone Mapping: a Case Study for the Seih-Sou Forest of Thessaloniki. Proceedings of the 24th International Cartographic Conference (ICC), 1–10, January 2016.
Sullivan, A., Baker, E., & Kurvits, T. (2022). Spreading Like Wildfire: The Rising Threat of Extraordinary Landscape Fires. United Nations Environment Programme.
Şahin, C., & Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim.
United States Geological Survey (USGS) (2023). Landsat satellite images 5 and Landsat satellite images 8, https://earthexplorer.usgs.gov/, adresinden 18.07.2023 tarihinde erişilmiştir.
Verma, S., & Jayakumar, S. (2012). Impact of forest fire on physical, chemical and biological properties of soil. Proceedings of the International Academy, 2(3), 168–176.
Yavaşlı, D. D., Masek, J. G., & Franks, S. (2013). Muğla İlinde 2000-2010 yılları arasındaki orman bozunum ve geri kazanımının Landsat görüntüleri ile izlenmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 22 (2), 91-106.