BİST100 ENDEKSİ İLE POLİTİKA FAİZİ ARASINDAKİ FOURİER EŞBÜTÜNLEŞME İLİŞKİSİ

Faiz oranı ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki iktisat literatüründe oldukça sık tartışılan bir konu olmaktadır. İki farklı yatırım aracı arasındaki etkileşimin yönü ve boyutunun tahmin edilmesi ekonomik karar birimleri açısından oldukça önem arz etmektedir. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları, hisse senedi getirileri ve faiz oranları arasındaki optimal dengeyi sağlamaya oldukça önem vermektedir. İlk olarak doğrusal ekonometrik zaman serileri analiziyle incelenen bu konu daha sonra güncel doğrusal olmayan teknikler ile araştırılmaya başlanmıştır. İktisadi gerçekliğe uygun olarak doğrusal olmayan tekniklerin kullanılması değişkenler arasındaki ilişkinin sağlıklı bir şekilde tespit edilebilmesi için önem arz etmektedir. Bu çalışmada politika faiz oranı için Merkez Bankası ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti, hisse senedi fiyatı için ise BİST100 fiyat endeksi verileri kullanılmıştır. Çalışma 2011-2023 yılları arasındaki aylık veriler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Hisse senedi fiyatları ve faiz oranı arasındaki ilişki Banerjee vd. (2017) Fourier ADL eşbütünleşme testi ile incelenmiştir. Öncelikle her iki değişkenin I(1) olduğu tespit edilmiş daha sonra eşbütünleşme ilişkisi test edilmiştir. Çalışma bulgularına göre faiz oranı ve BİST100 endeksi arasında uzun dönemli bir eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Bulunan eşbütünleşme ilişkisinden yola çıkılarak uzun dönem katsayıları FMOLS modeli ile tahmin edilmiştir. Bu bağlamda faiz değişkeninde meydana gelen %1’lik artış BİST100 endeksinde yaklaşık olarak 55 puanlık bir düşüşe neden olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

BİST100 endeksi, Politika faizi, Eşbütünleşme

Fourier Cointegration Relationship Between ISE100 Index And Policy Interest

The relationship between the interest rate and stock prices is a frequently discussed topic in the economics literature. Estimating the direction and size of the interaction between two different investment instruments is very important for economic decision units. Central banks of developing countries such as Turkey attach great importance to maintaining the optimal balance between stock returns and interest rates. This subject, which was first investigated with linear econometric time series analysis, then started to be investigated with current nonlinear techniques. The use of non-linear techniques by the economic reality is important to determine the relationship between the variables in a healthy way. In this study, the Central Bank weighted average funding cost is used for policy interest rate, and Ise100 price index data is used for the stock price. The study was carried out using monthly data between the years 2011-2023. The relationship between stock prices and interest rate Banerjee et al. (2017) Fourier ADL cointegration test was used. First of all, it was determined that both variables were I(1), and then the cointegration relationship was tested. According to the study’s findings, a long-term cointegration relationship was determined between the interest rate and the Ise100 index. Based on the cointegration relationship found, the long-term coefficients were estimated with the FMOLS model. In this context, it has been determined that the 1% increase in the interest variable causes a decrease of approximately 55 points in the BIST100 index.

Keywords:

Ise100 index, Policy interest, Cointegration,

PDF

___

Ahmad, M., Maochun, Z., & Sattar, A. (2019). Impact of interest rate and exchange rate on stock returns. Agathos, 10(1),259-266.
Alıcı, A. (2020) Döviz Kuru, Faiz Oranı ile BİST100 ve BİST Ulaştırma Endeksi Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1573-1584. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.930
Alkan, Ü. U., & Şengül, A. A. (2022). Tcmb M2 Para Arzı ve Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyetinin Bankaların Faiz Dışı Gelirlerine Etkisi. Mali Cözüm Dergisi, 32(172), 221-243.
Amassoma, D., & Adeleke, O. (2018). Testing for the Causalıty Between Interest Rate and Stock Market Performance in Nigeria. Economic Studies, 27(3), 109-124.
Asprem, M., (1989). Stock prices, asset portfolios and macroeconomic variables in ten European countries, Journal of Banking and Finance, 13, 589-612. https://doi.org/10.1016/0378-4266(89)90032-0
Bağcı, E. (2019). Merkez Bankası Politika Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye Örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 324-348. https://doi.org/10.14520/adyusbd.452196
Banerjee, P., Arčabić, V., & Lee, H. (2017). Fourier Adl Cointegration Test to Approximate Smooth Breaks with New Evidence From Crude Oil Market. Economic Modelling, 67, 114-124. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2016.11.004
Bayat, T., & Şebnem, T. A. Ş. (2021). Türkiye’de Para İkamesine Karşı Politika Faizi Etkin Olarak Kullanılıyor Mu? Fourier Alandan Kanıtlar. Sosyoekonomi, 29(50), 503-520. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.04.23
Canzoneri, M. B., & Dellas, H. (1996). Monetary integration in Europe: Implications for real interest rates and stock markets. The Scandinavian Journal of Economics, 98(4), 541-557. https://doi.org/10.2307/3440883
Cao, G. (2012). Time-varying effects of changes in the interest rate and the RMB exchange rate on the stock market of China: Evidence from the long-memory TVP-VAR model. Emerging Markets Finance and Trade, 48(sup2), 230-248. https://doi.org/10.2753/REE1540-496X48S213
Chiarella, C., Semmler, W., Mittnik, S., & Zhu, P. (2002). Stock market, interest rate and output: a model and estimation for US time series data. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 6(1), 1-37. https://doi.org/10.2202/1558-3708.1001
El Abed, R., & Zardoub, A. (2019). Exploring the nexus between macroeconomic variables and stock market returns in Germany: An ARDL Co-integration approach. Theoretical & Applied Economics, 2(619), 139-148.
Erdoğan, L., Tiryaki, A., & Ceylan, R. (2018). Türkiye’de uzun dönem ekonomik büyümenin belirleyicilerinin ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle tahmini. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39-57. https://doi.org/10.17065/huniibf.336371
Flannery, M. J., & Protopapadakis, A. A. (2002), Macroeconomic factors do ınfluence aggregate stock returns. The Review of Financial Studies, 15(3), 751-782. https://doi.org/10.1093/rfs/15.3.751
Güler, A. (2020). Türkiye’de döviz kuru ve faiz oranı arasındaki etkileşim: Türkiye için ampirik kanıtlar. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(58), 337-346. https://doi.org/10.19168/jyasar.613365
Güler, S., & Özçalık, M. (2018). Hisse getirisi, faiz oranı ve dolar kuru ilişkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 291-306. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.505983
Güneş, H. (2022). Tcmb ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin banka faizlerine etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 565-574. https://doi.org/10.29106/fesa.1080807
Hajilee, M., & Nasser, O. M. A. (2017). The impact of interest rate volatility on stock market development: Evidence from emerging markets. The Journal of Developing Areas, 51(2), 301-313. https://doi.org/10.1353/jda.2017.0046
Huang, W. J., & Lee, W. S. (2019). A study on the correlations of stock market, exchange rate and interest rate in Taiwan. Journal of Accounting, Finance & Management Strategy, 14(1), 111-134.
Kartal, M. T. (2020). Kovid-19 Pandemisinde Türkiye’de alınan para politikası tedbirlerinin temel finansal göstergelere etkileri. Bankacılar Dergisi, (115), 88-106.
Kenny S, V. (2019). Exchange Rate Management and Economic Growth: An FMOLS Approach," MPRA Paper 93125, University Library of Munich, Germany.
Kuzu, S. (2017). Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (Tcmb) faiz koridoru stratejisinin hisse senedi piyasası ve döviz kuru üzerine etkisinin analiz edilmesi. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 46-61.
Montalvo, J. G. (1995). Comparing cointegrating regression estimators: Some additional Monte Carlo results. Economics letters, 48(3-4), 229-234. https://doi.org/10.1016/0165-1765(94)00632-C
Panda, C. (2008). Do interest rates matter for stock markets? Economic and political weekly, 43(17), 107-115.
Pesaran, M.H., Shin, Y. and Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships, Journal of Applied Econometrics, 16, 28-326. https://doi.org/10.1002/jae.616
Phillips, P. C. B., & Hansen B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I (1) processes. Review of Economic Studies, 57, 99–125. https://doi.org/10.2307/2297545
Poyraz, E., Türkün Kaya, B., & Kahraman, E. (2020). Politika faizindeki değişimlerin Borsa İstanbul 100 endeksi üzerindeki etkisinin olay analizi ile incelenmesi. International Review of Economics and Management, 8(2), 201-220. http://dx.doi.org/10.18825/iremjournal.745166
Kalim, R., & Shahbaz, M. (2008). Remittances and Poverty Nexus: Evidence from Pakistan. Oxford Business & Economics Conference Program.
Sun, Y., & Yuan, X. (2021). Nonlinear relationship between money market rate and stock market liquidity in China: A multifractal analysis. Plos One, 16(4), 1-18. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0249852
Sümer, A. L. (2019). Geleneksel olmayan para politikası şoklarının hedefi aşma (Overshooting) etkisi: Türkiye Örneği. Maliye Dergisi, 177, 177-202.
Tunalı, H., & Yalçınkaya, Y. (2017). Dolar kuru, enflasyon ve Tcmb ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti arasında granger nedensellik analizi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 461-466.
Tüzün, O., Ekinci, R., Ceylan, F., & Kahyaoğlu, H. (2016). Tcmb ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin Bıst100 üzerindeki etkisi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 11(44), 263-277. https://doi.org/10.19168/jyu.10880
Yılmaz, K. S., & Yücememiş, B. T. (2022). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Tcmb) faiz politikalarının konut talebine etkisi: Ekonometrik bir analiz. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi, 43, 13-38. http://doi.org/10.17740/eas.soc.2022.V43-02
Yüksel, S., Dinçer, H., & Kıyak, Ö. (2019). Merkez bankalarının faiz politikalarının döviz kuru üzerindeki etkisinin belirlenmesi: Türkiye üzerine bir eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(4), 335-346. http://doi.org/10.17740/eas.soc.2022.V43-02