5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDAKİ “ÇEVRE SORUNLARI” KONULU ETKİNLİKLERİN DİSİPLİNLERARASI ÖĞRETİM YAKLAŞIMI YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
Bu çalışmanın amacı, 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki “Çevre Sorunları”
konulu etkinlikleri disiplinlerarası öğretim yaklaşımı doğrultusunda incelemektir.
Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi
yoluyla çözümlenmiştir. Veriler A1 ve A2 kodlu 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları
incelenmesi ile elde edilmiştir. Her iki kitapta toplamda 16 adet “çevre sorunları” konulu
etkinlik tespit edilmiştir. Etkinliklerin kitaplardaki tüm etkinliklere oranı A1 kodlu kitapta
%9,01, A2 kodlu ders kitabında %3,54 olarak tespit edilmiştir Bu etkinliklerin Türkçe,
Fen Bilimleri, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersleriyle ilişkili oldukları saptanmıştır.
“Çevre sorunları” konulu etkinlikler toplamda farklı on altı Türkçe, altı Fen Bilimleri,
bir Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi ile ilişkilendirilmiştir. “Çevre sorunları” konulu
etkinliklerle ilişkili olduğu saptanan kazanımların o dersteki tüm kazanımlar içerisindeki
oranı %1 ile %11 arasında değişmektedir. Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki
“Çevre Sorunları” konulu etkinliklerin beşinci sınıf zorunlu dersler (yabancı dil hariç) kapsamında
disiplinlerarası anlayışa göre yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
___
- Akınoğlu, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M. Ü. Atatürk
Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 60, 5-29.
- Alım, M. (2006). Avrupa birliği üyelik sürecinde Türkiye’de ve ilköğretimde çevre eğitimi.
Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 599-616.
- Aytar, A. ve Özsevgeç, T. (2019). Disiplinler arası fen öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin
sürdürülebilir kalkınma konusundaki gelişimlerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 324-357.
- Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki
çevre eğitiminin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul;
- Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bundursan, E. D., & Cooper, J. G. (1997). An environmental education partnership for
utah secondary schools: A plant species ınventory for the box death hollow
wilderness area. The American Biology Teacher, 59(6), 332-336.
- Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? htt-
ps://yunus.hacettepe.edu.tr/~serten/makaleler/cevre.pdf. adresinden 24 Haziran
2021 tarihinde edinilmiştir.
- Evirgen, Ö.F, Özkan, J. ve Öztürk, S. (2017). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal
bilgiler 5 ders kitabı. Ankara: MEB yayınları
- Felice,A. Giordan & C. Souchon (1985). Interdisciplinary approachesin environmental
Education.UNESCO UNEP International Environmental Education Programme,
Environmental Education Series 14. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/
pf0000063334 adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- Focht, W. & Abramsonn, C. I. (2009). The Case for Interdisciplinary Environmental
Education and Research. American Journal of Environmental Sciences, 5(2),
124-129
- Güven, E. ve Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji ders ki-
tabındaki çevre içerikli etkinliklerin disiplinlerarası yaklaşım yönünden ince-
lenmesi. Journal of European Education, 2(1). http://www.eu-journal.org/index.
php/JEE/article/view/177/163 adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiş-
tir.
- Hamalosmanoğlu, M. ve Güven, E. (2012). İlköğretim 7. sınıf çevre eğitiminin disiplin-
lerarası yaklaşım açısından incelenmesi. Journal of European Education, 2(2).
http://www.eu-journal.org/index.php/JEE/article/view/182/168 adresinden 24
Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- Hamalosmanoğlu, M. ve Güven, E. (2014). Disiplinlerarası yaklaşıma dayalı çevre eğitiminin
öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına ve davranışlarına etkisi. Türk
Fen Eğitimi Dergisi, 11(4), 47-62.
- Harut, S.B. (2017). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 5 ders kitabı.
Ankara: ATA yayıncılık.
- Kabaş, D. (2004). Kadınların çevre sorunlarına ilişkin bilgi düzeyleri ve çevre eğitimi.
Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara; Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü.
- Karakuş, M., Dolapçıoğlu, S., Gürkan, B., Karaduman, B. ve Bolat, Y. (2012). Uygulama
örnekleriyle disiplinlerarası öğretim. II. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim
Kongresi, Bolu, Türkiye.
- Kopnina, H. (2013). An exploratory case study of dutch children's attitudes toward
consumption: ımplications for environmental education. The Journal of
Environmental Education, 44(2), 128-144.
- MEB. (2018a). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara.
https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4
%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRA
MI%20.pdf adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018b). Fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L
%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROG
RAMI2018.pdf adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018c). Matematik dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.sınıflar).
Ankara. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201813017165445-MATEMAT%C4%
B0K%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%202018v.pdf
adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018ç). Beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).
Ankara. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120201950145-BEDEN%
20EGITIMI%20VE%20SPOR%20OGRETIM%20PROGRAM%202018.pdf
adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018d). Müzik dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.sınıflar).Ankara.
https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018129173048695-1-8%20M%C3%B
Czik%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%2020180123.pdf 24
Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018e). Görsel sanatlar dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
Ankara. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018121111026326-
GORSEL%20SANATLAR.pdf 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018f). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı (5 ve 6. sınıflar).
Ankara. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018124103559587-Bil
i%C5%9Fim%20Teknolojileri%20ve%20Yaz%C4%B1l%C4%B1m%205-
6.%20S%C4%B1n%C4%B1flar.pdf adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- MEB. (2018g). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı (4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
Ankara. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=318 adresin-
den 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- Pearce, J. M. & Russill, C. (2005). Interdisciplinary Environmental Education:
Communicating and Applying Energy Efficiency for Sustainability. Applied
Environmental Education and Communication, 4, 65-72.
- Rioux, L., & Pasquier, D. (2013). A longitudinal study of the ımpact of an environmental
action. Environmental Education Research, 19(5), 694-707.
- Semerjian,A.,El Fadel, M.,Zurayk ,R.&Nuwayhid,I.(2004).InterdisciplinaryApproach
to Environmental Education. Journal of Professional Issues in Engineering
Education and Practice, 130(3), 173-181
- Skelly, S. M., Zajicek, J. M. (1998). Theeffect of an interdisciplinary garden program
in the environmental attitudes of elementary school students. Hortechnology,
8(4),579–583.
- Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine
ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
17(1), 83–92.
- Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının
değerlendirilmesi, Eğitim ve Bilim. 34 (151), 89-103.
- TTKB. (2015). Ortaokul çevre eğitimi dersi öğretim programı. Ankara. https://kirikkale.
meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/27110659_evreeitimiretimprogram.pdf
adresinden 24 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
- Uğurlu, Ö. & Demirer, Y. (2008). Disiplinlerarası çevre eğitimi üzerine ulusal ve uluslararası örnekler:
Bilimsel faaliyet, siyasi karar verme süreci ve eğitim. Eğitim
Bilim Toplum Dergisi, 6(23), 94–111.
- Ürey, M., Çepni, S. & Kaymakçı, S. (2015). Fen temelli ve disiplinlerarası okul bahçesi
programının bazı sosyal bilgiler öğretim programı kazanımları üzerine etkisinin
değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1) , 7-30.
DOI: 10.19171/uuefd.37602
- Yurttaş, A., Erdaş-Kartal, E. & Çağlar, A. (2021). Investigation of Environmental Related
Course Gains at the First Level of Primary Education inTerms ofInterdisciplinary
Approach. Kastamonu Eğitim Dergisi, Vol. 29, No:2, 306-325 doi: 10.24106/
kefdergi.699761
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:
Seçkin yayıncılık.