Nihal TUNCA, Senar ALKIN-ŞAHİN, Demet SEVER, Bilge ÇAM AKTAŞ

Teachers’ level of compliance to ethical values based on secondary students’ perceptions / Ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeyleri

değişkenlere göre karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde nicel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında, Kütahya il merkezindeki ortaokullarda öğrenim gören toplam 25.157 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklem büyüklüğü % 95 güven düzeyi için 378 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada veriler “Öğrenci Algısına Göre Öğretmen Etik Değerler Ölçeği (ÖEDÖ)” ile toplanmıştır. Araştırmada ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlerini belirlemek amacıyla betimsel istatistikler kullanılmıştır. Karşılaştırmalar için ise t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Öğrencilerin algılarına göre, öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Karşılaştırmalardan elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeyleri, genel olarak öğrencilerin “cinsiyetlerine; sınıflarına; başarılarına; okulda yöneticiler, öğretmenler ya da öğrenciler tarafından küçük düşürülen, dışlanan öğrenciler olup olmadığına ilişkin görüşlerine; ailelerinin kendileriyle iletişim kurarken kullandığı dile ilişkin görüşlerine; öğretmenler tarafından başarılı kabul edilen, sevilen, takdir edilen bir öğrenci olarak görülüp görülmediklerine ilişkin görüşlerine; okulu, yaşantıları açısından mutlu olunan bir ortam olarak görüp görmediklerine ilişkin görüşlerine” göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Araştırmada, ulaşılan sonuçlar çerçevesinde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Etik değerler, meslek etiği, öğretmenlik mesleğinin etik değerleri, ortaokul öğrencileri

-

The purpose of the current study is to investigate teachers’ ethical values and compare them in relation to some variables based on the secondary school students’ perceptions. The study is a descriptive study designed in the survey model. The universe of the study consists of 25.517 secondary school students attending schools in the city of Kütahya in 2014-2015 school year. The size of the sampling was calculated to be 378 for 95% reliability level. The data were collected through “Student Perception-based Teachers’ Ethical Values Scale (SEVS)”. Descriptive statistics were used to determine teachers’ ethical values based on students’ perceptions. For comparisons, t-test, one-way ANOVA and Mann Whitney U test were employed. Based on the students’ perceptions, the teachers’ level of compliance to ethical values was found to be high. According to the results of the comparisons, the teachers’ level of compliance to ethical values varies significantly according to the students’ gender, grade level and achievement; their opinions about whether there are some students humiliated by school directors, teachers or their peers; their opinions about the language used by their families while communicating with them; their opinions about whether they are viewed to be students who are successful, loved and appreciated; their opinions about whether they see the school as a place that makes them happy. In light of the findings of the study, some suggestions were made at the end of study

Keywords:

Ethical values, professional ethics, professional ethics values of teachers, secondary school students,

PDF

___

Abu – Hilal, M. M. (2000). A structural model of attitudes towards school subjects, academic aspiration and achievement. Educational Psychology, 20, 1, 75-84.
Akarsu, B. (2010). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
Aksoy, N. (1999). Educators’ beliefs about ethical dilemmas in teaching: A research study among elementary school teachers in Turkey. American Association of Behavioral and Social Sciences, 2. Available from https://43f7cb640225fbfc67686e0928f1de5be0b26d7e.googledrive.com/host/0BwYZA6eD9SMqN0k5QV9YMkhGZ00/Perspectives/Perspectives1999/f18Aksoy.html. 20.01.2015 tarihinde alındı.
Arğa, M. (2012). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Avcıoğlu, A. (2011). Etik. http://www.dho.edu.tr/pusula/69/etik.html (Erişim Tarihi: 20.01.2015).
Ay, Ü. (2003). İşletmelerde etik ve sosyal sorumluluk. Adana: Nobel Kitabevi.
Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Aydın, İ. (2003). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Aydın, İ. (2011). Öğretmenlik meslek etiği. Yayına Hazırlayan: Gönül Akçamete. Eğitim Bilimleri Bakış Açısıyla Bir Profesyonel Olarak Öğretmen Çalıştayı. Ankara: Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Can, G. (2013). Kişilik gelişimi psikososyal ve ahlak gelişimi. (Edt. B. Yeşilyaprak). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Dayanç, T. (2007). Sınıf öğretmenliği aday öğretmenlerinin mesleki etik konusundaki görüşleri ve mesleki etik ikilemleri çözümleme biçimleri. Yayınlanmamış (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Duke, D. L. (1990). Teaching: An introduction. New York: Mcgraw-Hill
Durkheim, E. (1949). Meslek Ahlakı. (Çev: Mehmet Karasan), Dünya Edebiyatından Tercümeler, Ankara, Milli Eğitim Basımevi, Fransız Klasikleri, No: 164.
Ekinci, A., & Öter, Ö. M. (2010). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki ve özel alan yeterlikleri. http://duabpo.dicle.edu.tr/ oygem/dosya/Ogretmen_Adaylari_ i%C3%A7_ mizampaj.pdf. Erişim Tarihi: 20.01.2015.
Erdem, A. R., & Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6,15, 185-203.
Erdoğan, Ç. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin davranışlarının etik ilkelere uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20, 2, 503-518
Gözütok, F. D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32, 1–2, 83–99.
Gündüz, Y., & Coşkun, Z. S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 1, 111-131.
Hatcher, T. (2004) Environmental ethics as an alternative for evaluation theory in for-profit business contexts. Evaluation and Program Planning, 27, 357-363.
İşgüden, B., & Çabuk, A. (2006). Meslek etiği ve meslek etiğinin meslek yaşamı üzerindeki etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 16, 59-86
Karataş, A. (2013). İlköğretim öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 304-318.
Karslı, M. D. (2004). Yönetsel etkililik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Kayıkçı, K., & Uygur, Ö. (2012). İlköğretim okullarının denetiminde mesleki etik: Bir durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18, 1, 65-94.
Kuçuradi, İ. (1999). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
Mengüşoğlu, T. (1992). Felsefeye giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Moss Curtis, D. (2006). Everything I wanted to know about teaching law school, I learned from being a kindergarten teacher: Ethics in the law school classroom. B.Y.U. Education and Law Journal, 455–498.
Obuz, P. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Özbek, O. (2003). Beden eğitimi öğretmenlerinin meslekî etik ilkeleri ve bu ilkelere uyma düzeyleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Özen-Kutanis, R., Bayraktaroğlu, S., & Özdemir, Y. (Kasım, 2005). Etik davranışların yöneliminde cinsiyet faktörü: Bir devlet üniversitesi örneği. II. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. (ss. 211–218). Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Pelit, E., & Güçer, E. (2005). Ticaret ve turizm meslek dersi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin algılamaları. II. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. 18–19 Kasım 2005 (ss. 71-85). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Pelit, E., & Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 95-119.
Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev: Veysel Atayman, Sezer Gönül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci. Yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Sakin, A. (2007). Okul öncesi öğretmenlerin mesleki etik davranışlar hakkındaki görüşleri ile ahlaki yargı düzeyleri ve öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksek “okul yaşam kalitesi”ne sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Şahin. A. E. (2004). Meslek ve öğretmenlik. V. Sönmez, (Ed.). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Anı Yayıncılık
Uğurlu, C. T. ( 2008). Lise son sınıf öğrencilerinin öğretmenlerinin etik davranışlarına ilişkin algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 2, 367-378.
Valeski, T. J., & Stipek, D. J. (2001). Young children feelings about school. Child Development, 72, 4, 1198-1214.
Watt, D., & Doig, A. (2009). Etik yol liderlik programı uygulama kılavuzu. (Çev: İ. Aydın ve Ö. F. Gençkaya). Ankara: Elma Yayınevi.
Yaman, E., Çetinkaya-Mermer, E., & Mutlugil, S. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin etik davranışlara ilişkin görüşleri: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 7, 17, 93-108
Yaşaroğlu, F. ( 2007). Bir meslek olarak öğretmenlik. D. Ekiz ve H. Durukan (Ed.) Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Lisans Yayıncılık
Yeşilyurt, E., & Kılıç, M. (2014). Ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeylerinin değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 18, 60, 471-486.
Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2009). Öğretmen adaylarının mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. İş Ahlakı Dergisi, 2, 2, 71–88.