Mehmet İbrahim TALAN, Gülnihal BOSTAN, Yağmur ÖZTÜRK

Lise Öğrencilerinin Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Durumları ile Yalnızlık Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

İnternete erişimin yaygınlaşmasıyla birlikte siber zorbalık ve siber mağduriyet durumlarıyla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu durumlar ergenlik döneminde yalnızlık algısı, depresyon ve intihar gibi ciddi sonuçları doğurabilir. Çalışmanın amacı ergenlerde karşılaşılan siber zorbalık ve mağduriyet durumları ile yalnızlık algısı arasındaki ilişkinin ve bu ilişkiye etki eden faktörlerin araştırılmasıdır. Çalışma, ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı betimleyici bir çalışmadır. Veri toplama araçları olarak UCLA Yalnızlık Ölçeği, Siber Zorbalık Ölçeği, Siber Mağduriyet Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Ölçekler ve bilgi formu bir meslek lisesindeki 262 öğrenciye uygulanmıştır. Verilerin analizinde; bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi, Games- Howell analizi ve Pearson Korelasyon analizi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda yalnızlık algısı ile siber zorbalık arasında ve siber zorbalık ile siber mağduriyet arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Siber zorbalığın sınıf düzeyine, internete bağlanma süresine ve bağlanma amacına göre farklılık gösterdiği; siber mağduriyetin ise sınıf düzeyine, internete bağlanma süresine, ailenin aylık gelirine ve cep telefonunun türüne göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal medya, Siber zorbalık, Siber mağduriyet, Yalnızlık algısı

Investigation of the Relationship between High School Students' Cyberbullying and Cyber Victimization Situations and Their Perceptions of Loneliness

With the widespread access to the Internet, cyberbullying and cyber victimization situations are frequently encountered. These situations can lead to serious consequences such as the perception of loneliness in adolescence, depression and suicide.. The aim of the study is to investigate the relationship between cyberbullying and victimization in adolescents and the perception of loneliness and to investigate the factors affecting this relationship. The study is a descriptive study using the relational screening model. UCLA Loneliness Scale, Cyber Bullying Scale, Cyber Victimization Scale and personal information form were used as data collection tools. The scales and the information form were applied to 262 students in a vocational high school. In the analysis of data, Independent sample t-test, one-way analysis of variance, Games-Howell analysis and Pearson Correlation analysis methods were used. As a result of the study, a positive relationship was found between the perception of loneliness and cyberbullying and between cyberbullying and cyber victimization. It has been determined that cyberbullying differs with respect to class level, internet connection time and purpose of connection, while cyber victimization differs with respect to class level, internet connection time, monthly income of the family and type of mobile phone.

Keywords:

Social media, Cyberbullying, Cyber victimization, Loneliness perception,

PDF

___

Akça, A. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalığa maruz kalma durumlarının, etkileyen faktörlerin ve etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Koç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Arıcak, O., Kınay, H. ve Tanrıkulu, T. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği'nin ilk psikometrik bulguları. HAYEF Journal of Education, 9(1), 101-114.
Arıcak, O., Kınay, H. ve Tanrıkulu, T. (2012). Siber Mağduriyet Ölçeği'nin ilk psikometrik bulguları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 1-6.
Atli, A., Keldal, G. ve Sonar, O. (2015). Üniversite öğrencilerinin yabancılaşma ile yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(29), 149-160.
Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2010). Sanal zorba/kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Dergisi, 19, 1-15.
Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 369-380.
Bahar, H. H. ve Meral, D. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinde problemli internet kullanımının yalnızlık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1117-1134.
Baş, T. (2013). Anket. Ankara: Seçkin.
Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Lisans.
Baştürk-Akca, E., Sayımer, İ. ve Ergül, S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımları ve siber zorbalık deneyimleri: Ankara örneği. Global Media Journal, 5(10), 71-86.
Baykal, F. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyetin ailedeki koruyucu etmenlerle ilişkisi: Afyonkarahisar ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2. basım). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
Demir, A. (1989). U.C.L.A. Yalnızlık Ölçeği’nin geçerlik ve güvenilirliği. Psikoloji Dergisi, 7(28), 14-18.
Doğan, T., Çetin, B. ve Sungur, M. Z. (2009). İş Yaşamında Yalnızlık Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(271), 271-277.
Eroğlu, T., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A. ve Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 93-107.
Esen, E. (2010). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Gencer, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinde internet bağımlılığı ve siber zorbalık davranışları ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10. b.). Boston: Pearson.
Gezgin, M. D. ve Çuhadar, C. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin duyarlılık düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 93-104.
Haskan-Avcı, Ö. ve Yıldırım, İ. (2014). Ergenlerde şiddet eğilimi, yalnızlık ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 157-168.
Hudson, D. B., Elek, S. M. ve Campbell-Grossman, C. (2000). Depression, self-esteem, loneliness, and social support among adolescent mothers participating in the new parents project. Adolescence, 35(139), 445–453.
Kavuk, M. ve Keser, H. (2016). İlköğretim okullarında siber zorbalık. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 520-535.
Kılınç, H. ve Sevim, S. A. (2005). Ergenlerde yalnızlık ve bilişsel çarpıtmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 67-89.
Kılınç, S. (2012). Örnek büyüklüğü, güç kavramları ve örnek büyüklüğü hesaplaması. Journal of Mood Disorders, 2(3), 140-142.
Kim, J., LaRose, R. ve Peng, W. (2009). Loneliness as the cause and the effect of problematic internet use: The relationship between Internet use and psychological well-being. Cyberpsychology & Behavior: The Impact of the Internet, Multimedia and Virtual Reality on Behavior and Society, 12(4), 451–455. https://doi.org/10.1089/cpb.2008.0327
Kowalski, R. M. ve Limber, S. P. (2013). Psychological, physical, and academic correlates of cyberbullying and traditional bullying. The Journal of Adolescent Health: Official Publication of the Society for Adolescent Medicine, 53(1 Suppl), 13–20. http://dx.doi.org/10.1016/j.jadohealth. 2012.09.018
Li, Q. (2005, Nisan). Cyber-bullying in schools: The nature extent of adolescents’ experience. American Education Research Association (AERA) Conference’da sunulmuş bildiri. Montreal, Quebec, Canada.
Li, Q. (2006). Cyberbullying in schools: A research of gender differences. School Psychology International, 27(2), 157-170.
Özdemir, M. ve Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 605-626. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10326/126601 sayfasından erişilmiştir.
Özel, S. (2013). Lise öğrencileri arasında siber zorbalık, siber mağduriyet, depresyon ve benlik saygısı ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Patchin, J. W. ve Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4(2), 148-169.
Peker, A. (2015). Ergenlerin saldırganlık ve siber zorbalık davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 61, 323-336.
Peker, A., Özhan, M. B. ve Eroğlu, Y. (2015). Ergenlere yönelik siber zorbalıkla başa çıkma ölçeğinin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 569-581.
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2) ,531-562.
Semerci, A. (2017). Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1285-1300.
Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık / siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Süslü, P.D. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin benlik saygısı, anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö. ve Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010(21), 257-270. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/11416/136365 sayfasından erişilmiştir.
Tanrıkulu, T., Kınay, H. ve Arıcak, O. (2013). Siber zorbalığa ilişkin duyarlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 38-47.
TÜİK. (2013). 06-15 Yaş grubu çocuklarda bilişim teknolojileri kullanımı ve medya. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15866 sayfasından erişilmiştir.
TÜİK. (2016). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779 sayfasından erişilmiştir.
TÜİK. (2017). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24862 sayfasından erişilmiştir.
Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
Usta, A. (2013). Lise öğrencilerinin öfke düzeyleri ile siber zorbalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Samsun ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Ünver, H. (2016). Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişki ve bu değişkenlerin çeşitli demografik özellikler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
We Are Social. (2017). Digital in 2017: Global Overview. https://wearesocial.com/special-reports/digital-in-2017-global-overview sayfasından erişilmiştir.
Yaman, E. ve Sönmez, Z. (2015). Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(1), 18-31.
Yenilmez, Y. ve Seferoğlu, S. S. (2013). Sanal zorbalık ve öğretmenlerin farkındalık durumlarına bir bakış. Eğitim ve Bilim, 38(169), 420-432.