Dijital Yerlilerin Gözünden Dijital Okuryazarlık

Bu çalışmanın amacı, dijital okuryazarlığa dönük farkındalığı, dijital yerlilerin gözünden anlamaya çalışmaktır. Nitel yöntem kullanılarak yapılan araştırma, bütüncül tek durum çalışması ile desenlenmiştir. Çalışma grubunda 8-10 yaş aralığında olan 6 katılımcı bulunmaktadır. Araştırmanın geçerliği ve güvenirliğini sağlamak için araştırmacılar arası uyuşum katsayısı hesaplanmış, araştırmacı çeşitlemesi, uzman görüşü alma ve katılımcı teyidi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre katılımcılar, kendilerini dijital araçları kullanma konusunda yeterli görmektedirler. Dijital kaynakları daha çok eğitim, oyun oynamak, eğlenmek, video izlemek ve iletişim kurmak amacıyla kullanmaktadırlar. Katılımcılar dijital kaynaklarda karşılaştıkları bilgilerin doğruluğunu ayırt etme, güvenli dijital ortamları tercih etme ve kişisel bilgilerin paylaşılmaması gerektiğine yönelik farkındalığa sahip olduklarını belirtmişlerdir. Ancak; güvenli ortamları sorgulama, güvenli ortamları oluşturma noktasında yetersiz kaldıkları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Dijital yerli, Dijital okuryazarlık, Z kuşağı, Dijital çağ, Durum çalışması

Digital Literacy through Digital Natives’ Eyes

The aim of this study is to understand the awareness of digital literacy, through digital natives’ eyes. This research was carried out qualitatively as a holistic single case study. There are six participants in the 8-10 age range in workgroup. The validity and reliability of the research were used calculating percentage of inter-research agreement method and expert opinion method and participant confirmation method. According to the results of the research, the participants consider themselves competent in using digital tools. They use digital resources to education, play games, have fun, watch videos and communicate. Participants stated that they have an awareness about the fact that the information they encounter in digital sources should be distinguished from the accuracy, that secure digital media should be preferred and that personal information should not be shared. However, it is understood that they are inadequate in querying and creating safe environments.

Keywords:

Digital native, Digital literacy, Generation Z, Digital era, Case study,

PDF

___

Acar, Ç. Y. (2015). Anne ve babaların ilkokul ortaokul ve lise öğrencisi çocukları ile kendilerinin dijital okuryazarlıklarına ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akar, H. (2019). Durum çalışması. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 139-176). Ankara: Anı.
Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
Aydemir, Z., Sakız, G. ve Doğan, M. C. (2019). İlkokul düzeyinde dijital okuryazarlık becerileri rubriğinin geliştirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 48(1), 617-638.
Bayrak, A. (2013). Almanca öğretmenliği programı öğrencilerinin yabancı dil eğitiminde bilgisayar ve internetin kullanımına ilişkin görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 3(1), 22-34.
Bozkurt, M. (2020). İnternetten bilinçli ve güvenli faydalanmaya yönelik ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin görüşleri. The Journal of Social Science, 4(8), 511-523. https://doi.org/10.30520/tjsosci.723318
Canbek, G. ve Sağıroğlu, Ş. (2007). Çocukların ve gençlerin bilgisayar ve internet güvenliği. Politeknik Dergisi, 10(1), 33-39. doi: 10.2339/2007.10.1.33-39.
Canpolat, U. ve Yıldırım, Y. (2021). Ortaokul öğretmenlerinin COVID-19 salgın sürecinde uzaktan eğitim deneyimlerinin incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(1), 74-109.
Çalışkan, M. (2020, Nisan 9). KVKK uzaktan eğitim platformları hakkında 'kişisel veri' uyarısı yaptı. https://www.haberturk.com/uzaktan-egitim-platformlari-hakkinda-veri-guvenligi-uyarisi-haberler-2640607-teknoloji sayfasından erişilmiştir.
Çelen, F. K., Çelik, A. ve Seferoğlu, S. S. (2011, Şubat). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrim-içi riskler. XIII. Akademik Bilişim Konferansı’nda sunulmuş bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Demir, A. (2018). Endüstri 4.0’dan eğitim 4.0’a değişen eğitim-öğretim paradigmaları. Turkish Studies, 13(15), 147-171. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13480
Direkçi, B., Akbulut, S. ve Şimşek, B. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (2018) ve ortaokul Türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık becerileri bağlamında incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 797-813. https://doi.org/10.33692/avrasyad.543868
Dursun, F. (2004, Temmuz). Üniversite öğrencilerinin interneti kullanma amaçları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulmuş bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. basım). Ankara: Anı.
Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival in the digital era. Journal of Multimedia and Hypermedia, 13(1), 93-106.
Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanık, G. K. ve Erdoğan, D. G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429. https://doi.org/10.12984/egeefd.295306
Kabali, H. K., Irigoyen, M. M., Nunez-Davis, R., Budacki, J. G., Mohanty, S. H., Leister, K. P. ve Bonner, R. L. (2015). Exposure and use of mobile media devices by young children. Pediatrics, 136(6), 1044-1050. https://doi.org/10.1542/peds.2015-2151
Karabacak, Z. İ. ve Sezgin A. A. (2019). Türkiye’de dijital dönüşüm ve dijital okuryazarlık. Türk İdare Dergisi, 91(488), 319-343.
Kardeş, S. (2020). Erken çocukluk döneminde dijital okuryazarlık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 827-839. https://doi.org/10.17679/inuefd.665327
Kaşıkçı, D., Çağıltay, K., Karakuş, T., Kurşun, E. ve Ogan, C. (2014). Türkiye ve Avrupa’daki çocukların internet alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı. Eğitim ve Bilim, 39(171), 230-243.
Kozan, M. ve Bulut-Özek, M. (2019). BÖTE bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120. https://doi.org/10.18069/firatsbed.538657
Kirschner, P. A. ve De-Bruyckere, P. (2017). The myths of the digital native and the multitasker. Teaching and Teacher Education, 67, 135-142. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.06.001
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. basım). California: Sage.
Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 59(3), 1065–1078. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2012.04.016
Oblinger, D. G. ve Oblinger, J. L. (2005). Educating the net generation. EDUCAUSE e-book.
Ocak, G. ve Karakuş, G. (2018). Öğretmen adaylarının dijital okur-yazarlık öz-yeterliliği ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1427-1436. https://doi.org/10.24106/kefdergi.1931
Odabaşı, H. F., Çoklar, A. N. ve Kabakçı, I. (2007, Temmuz). Yeni dünya: İnternet - ailelerin yeni dünyadaki sorumlulukları nelerdir? 8. Aybastı-Kabataş Kurultayı’nda sunulmuş bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Onursoy, S. (2018). Üniversite gençliğinin dijital okuryazarlık düzeyleri: Anadolu Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 989-1013. https://doi.org/10.19145/e-gifder.422671
Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121.
Özerbaş, M. A. ve Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25. https://doi.org/10.21666/muefd.314761
Öztürk, G. ve Şahin, F. (2019). Ebeveynlerin akıllı cihazlarda kullanılan içerik tanımlama standartları ile ilgili farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 297-322. https://doi.org/10.17152/gefad.410349
Pala, S. M. ve Başıbüyük, A. (2020). 10-12 yaş grubu öğrencileri için dijital okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 542-565. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.25
Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods (4. basım). California: Sage.
Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1-6.
Rodríguez-de-Dios, I., Igartua, J. J. ve González-Vázquez, A. (2016). Development and validation of a digital literacy scale for teenagers. Proceedings of the Fourth International Conference on Technological Ecosystems for Enhancing Multiculturality, 16, içinde (s. 1067-1073). https://doi.org/10.1145/3012430.3012648
Sarıkaya, T. (2020). Irkçılık ve cinsiyetçilik ekseninde oyunların gençler tarafından alımlanması: Gta V örneği. International Journal of Social and Humanities Sciences, 4(3), 27-52.
Şeker, T. (2005). Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler çerçevesinde bilgiye erişimin yeni boyutları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 377-391.
Topçu, S. (2018). Çocuk ve sanal ortam. Kocatepe Tıp Dergisi, 19(1), 27-33. https://doi.org/10.18229/kocatepetip.411206
Uyanık-Aktulun, Ö. ve Elmas, R. (2019). 21. Yüzyıl okul öncesi öğretmenleri için sosyal medya araçları: Muhtemel faydalar. Temel Eğitim Dergisi, 1(4), 6-20.
Uzun, Y. ve Çeli̇k, G. (2020). Akademisyenlerin okuryazarlık algısındaki değişimler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1134-1156. https://doi.org/10.26466/opus.646592
Üstündağ, M. T., Güneş, E. ve Bahçivan, E. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık durumları. Journal of Education and Future, 12, 19-29.
Yay, M. (2019). Dijital ebeveynlik (2. basım). İstanbul: Yeşilay.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Ankara: Seçkin.
Yin, R. K. (2018). Case study research and applications (6. basım). London: SAGE.
Zorlu, Y. (2016). Medyadaki şiddet ve etkileri. Humanities Sciences, 11(1), 13-32. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.201 6.11.1.4C0200