9- 10 ve 11. Sınıf Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri İle Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Cizre Örneği

Bu araştırmanın amacı, Cizre’de liseye devam eden 9, 10 ve 11. sınıf öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada Cizre’de çeşitli liselere devam eden öğrenciler arasından oranlı örnekleme yöntemiyle seçilen 148 kız ve 157 erkek olmak üzere toplam 205 öğrenci ile çalışılmıştır. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu”, Seber (1991) tarafından uyarlanan Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Şahin ve Durak (1995) tarafından geliştirilen “Stresle Başa Çıkma Tarz Ölçeği (SBÖ)” aracılığıyla toplanmıştır. Öğrencilerin Beck Umutsuzluk Ölçeğinden aldıkları puanların ortalamasına göre (X ̅=5.26) umutsuzluk düzeylerinin yüksek olmadığı ortaya çıkmıştır. Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği alt boyutlarına ait puan ortalamaları incelendiğinde en yüksek puan ortalamasına sahip alt boyutun Kendine Güvenli Yaklaşım (X ̅=2.19) olduğu belirlenmiştir. Beck Umutsuzluk Ölçeği ile Kendine Güvenli Yaklaşım alt boyutu arasında negatif yönlü orta dereceli manidar bir ilişki (r_s=-.36,p=.00), İyimser Yaklaşım alt boyutu arasında negatif düşük manidar bir ilişki ( r_s=-.23,p=.00), Çaresiz Yaklaşım alt boyutu arasında pozitif düşük manidar bir ilişki (r_s=.22,p=.00), Boyun Eğici Yaklaşım alt boyutu arasında pozitif düşük manidar bir ilişki (r_s=.23,p=.001), Sosyal Destek Arama Yaklaşımı alt boyutu arasında ise negatif düşük manidar bir ilişki tespit edilmiştir (r_s=-.21,p=.003). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeğinin alt boyutlarından olan Kendine Güvenli Yaklaşım, İyimser Yaklaşım ve Sosyal Destek Arama Yaklaşımından elde edilen puan ortalamalarının diğer yaklaşımlara göre daha yüksek olması ise ergenlerin stresle başa çıkmada etkili tarzları kullandıkları göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Umutsuzluk, Stres, Stresle Başa Çıkma, Ergenlik

Examination of The Relationship Between The Hopelessness Levels and Stress Coping Styles of 9th, 10th and 11th Grade High School Students: Cizre Example

The aim of this study was to examine the relationship between the hopelessness levels of 9th, 10th and 11th grade high school students in Cizre and their stress coping styles. A total of 305 students, 148 female and 157 male students, who were selected by rational sampling method among the students attending various high schools in Cizre participated in the study. Data is collected through Personal Knowledge Form, Beck Hopelessness Scale (BHS) adapted Seber (1991) and “Stress Coping Style Scale (SBÖ)” developed by Şahin & Durak (1995). The mean score of the students' scores on the Beck Hopelessness Scale (X ̅ = 5.26) show that the levels of hopelessness are not high. When the mean scores of Stress Coping Style Scale’s sub-dimensions were examined, it was determined that the sub-dimension with the highest mean score (X ̅ = 2.19) was the Self – Confident Approach. A negative moderate correlation between the Self-Confident Approach sub-dimension and the Beck Hopelessness Scale (r_s=-.36,p=.000) ,a negative low-significant relationship between the Optimistic Approach sub-dimension, (r_s=-.23,p=.001), a positive, low-significant relationship between the Desperate Approach sub-dimension (r_s=.22,p=.001), a positive, low-significant relationship between the Submissive Approach sub-dimension, (r_s=.23,p=.001), a negative, low-significant relationship between the Social Support Search Approach sub-dimension is determinated (r_s=-.21,p=.003). The mean scores obtained from the Self-Confident, Optimistic, and Social Support Search approaches from the sub dimensions of the Stress Coping Styles Scale are higher than other approaches, indicating that students are also effective in coping with stress.

Keywords:

Hopelessness, Stress, Coping with Stress, Adolescence,

PDF

___

Abela, J.R.Z. & Seligman, M.E.P. (2000). The hopelessness theory of depression: a test of the diathesis-stress component in the inter-personal and achievement domains. Cognitive The Rapyond Research, 24(4), 361-378. Aksaç, S. (2004). Ergenlerde stresle başa çıkma tarzları ile cinsiyet arasındaki ilişki. Türk Psikoloji Bülteni, 10(34-35), 164-170. Arslan-Karaküçük, S. (2008). Stres aşılama eğitimi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 263-273. Balcı-Çelik, S. (2008). Orta asyatürk Cumhuriyetlerinden gelen öğrenciler ile türkiye Cumhuriyeti öğrencilerinin stresle başa çıkma stratejilerinin karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 125-132. Baltaş, Z., ve Baltaş, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları Ceyhan, A.A. (2004). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 91-101. Çelikel, F.Ç. ve Erkorkmaz, Ü. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 45,122-129. Durak, A.ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck umutsuzluk geçerlik çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319. Engin, A., Uzun, S.U. ve Bozkurt, A.İ, (2014). Tıp fakültesi öğrencilerinde stresle başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin sosyodemografik özellikle ilişkisi. Fırat Tıp Dergisi, 19(1), 31-37. Eraslan, M. (2015). Spor bölümlerinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin ve stresle başa çıkma stillerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 65-82. Kaya, M., Genç, M., Kaya, B. ve Pehlivan, E. (2007). Tıp fakültesi ve sağlık yüksekokulu öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başaçıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 137-146. Kemer, G. ve Atik, K. (2005). Kırsal ve il merkezinde yaşayan lise öğrencilerinin umut düzeylerinin aileden algılanan sosyal destek düzeyine göre karşılaştırılması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 161-168. Kevenk, R.F. (2003). The ınfluence of gender and level of stress on the coping strategics of adolescents. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kulaksızoğlu, A. (2009). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi. O’Connor, R.C., Connery, H. & Cheyne, W.M. (2000). Hopelessness: the role of depression, future directed thinking and cognitive vulnerability. Psychology Helth and Medicine, 5(2), 155-162. Özmen, D., Erbay-Dündar, P., Çetinkaya, A.Ç., Taşkın, O. ve Özmen, E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 8-15. Pehlivan, İ. (1995). Yönetimde stres kaynakları. Ankara: Pegem Yayıncılık. Raleigh, E.D. (1992). Sources of hope in chronicilness. Oncol Nurs Forum, 19(3), 443-8. Santrock, J.W. (2014). Yaşam boyu gelişim. (G. Yüksel, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık. Savaşır, I. ve Şahin, N.H. (1997). Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Seber, G. (1991). Beck umutsuzluk ölçeğinin geçeriği ve güenirliği üzerine bir çalışma. Docentlik Tezi. Anadolu Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Eskişehir. Soysal, A. (2009). İş yaşamında stres. Çimento İşveren, 2, 17-39. Şahin, N. H. ve Durak, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73. Şengül, S. ve Güner, P. (2012). İlköğretim matematik öğretmenliği programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. X Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi. Niğde Üniversitesi, Niğde. Temel, E., Bahar, A. ve Çuhadar, D. (2007). Öğrenci hemşirelerin stresle başetme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 108-118. Tekin, Ö. (2009), İlköğretim Okul Müdürlerinin Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (İzmir İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Yavuzer, H. (2016). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi. Yerlikaya, İ. (2006). Bilişsel davranışçı yaklaşıma ve hobi terapiye dayalı umut eğitimi programlarının ilköğretim öğrencilerinin umutsuzluk düzeyine etkisi. (Yayınlanmamış doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Yiğiter, K. ve Kuru, M. ( 2016). Lise son sınıf öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi [Özel Sayı]. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(27), 235-239. Yüksel, H. (2014). Çalışma yaşamı ve stres kavramı: durumsal bir yaklaşım. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 110-130.