HABER SÖYLEMİNİN GÖRSEL BİR FORMU OLARAK POLİTİK KARİKATÜRÜN ÖTEKİLEŞTİRME PRATİKLERİNDEKİ İŞLEVİ

İnsan ya da insan gruplarının (bir ulus, siyasi parti, fikir ya da sosyal olgu da olabilir) karakteristik özelliklerini yergili ve abartılı bir şekilde temsil etmeye dayanan politik karikatür, yazılı basında çoğu kez haber eklentisi görsel bir form olarak kullanılmakta ve gazetenin politik duruşunu mizahi bir yorumla açığa vurmaktadır. Haber dilinde dolaysız ifade edilemeyecek sertlikteki görüş ve imajlar karikatürde, çizgi dilinin sunduğu ifade pratikleriyle mizahın doğası gereği hoşgörü toleransı yüksek bir temsile kavuşmaktadır. Öteki’ne dair olumsuz imgeler, haber dilinde çoğu kez zımni olarak hissedilebilirken, eklenti olarak politik karikatürde çok daha doğrudan bir şekilde açığa çıkmakta; ancak sükûnetle karşılanmaktadır. Kriz yaratan istisnai karikatür örnekleri de yok değildir. Bu çalışma, politik karikatür aracılığıyla ötekileştirilen aktörlere ilişkin temsillerin, görsel bir form olarak habere sağladığı işlevselliğe dikkat çekmekte; Türk basınını temsilen seçilen Cumhuriyet, Hürriyet, Tercüman ve Zaman gazetelerinin haber metinlerinde, 1979-2005 yılları arasında ötekileştirme olgusunu inceleyen bir başka araştırmanın (Bezirgan Arar, 2009) politik karikatürlere uyarlanmış versiyonunu oluşturmaktadır. Gazetelerin, öteki’liği konusunda uzlaştığı ya da ayrıştığı iç ve dış aktörler ile bunların karikatürlerdeki örnekleri incelenmekte ve bulgular, haber- karikatür-öteki ilişkisi temelinde yorumlanmakladır.

___

  • ALANKUŞ KURAL, Sevda (1995). Medyada ‘Öteki’: Türbanlılar ve Kürtler, Toplum ve Bilim, Sayı: 67, 76-213.