JİNEKOLOJİK KANSER HASTALARINDA YAŞANAN CİNSEL SORUNLAR VE BU SORUNLARIN GİDERİLMESİNDE KULLANILAN MODEL VE YAKLAŞIMLAR

Tüm bireyler için yaşam kalitesinin önemli bir göstergesi olan cinsellik, kanser hastaları için de aynı ölçüde değerlidir. Bu nedenle de kadının cinsel yaşamı; jinekolojik kanser tanısı ve bu tanının kişisel anlamından, kadında görülen fiziksel etkilerinden, farklı tedavi şekillerinin yakın ve uzun dönemli yan etkilerinden olumsuz olarak etkilenir. Jinekolojik kanser deneyimleyen kadınların, yaşam kalitelerini etkileyen, tanı ve tedavi sürecinde yaşadıkları çok boyutlu endişe/kaygıları vardır. Sağlık bakım profesyonelleri, kadınları jinekolojik kanser tanısından itibaren bütüncül olarak değerlendirerek, kadınların cinsel kaygılarını çözümlemeye yönelik girişimlerde bulunur. Yaşanılan cinsel sorunların ifade edilmesi ve cinsel kaygılarla başa çıkma konusunda kadınları cesaretlendirir. Cinsel yaşamlarının değerlendirilmesinde PLISSIT, ALARM, BETTER gibi çeşitli modelleri rehber alarak bireye özgü değerlendirme yapar, gereksinimler doğrultusunda danışmanlık ve eğitim hizmeti sunar. Sunulan eğitim ve psikososyal bakım; jinekolojik kanser hastalarının yaşadıklarını cinsel kaygının etkin yönetimine ve yaşam kalitelerini arttırmaya olanak sağlar. Bu derlemede, jinekolojik kanser deneyimleyen kadınların tanı ve tedavi sürecinde cinselliğe bağlı yaşadıkları sorunlar ve bu sorunların giderilmesinde kullanılan model ve yaklaşımlar literatür doğrultusunda tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Jinekolojik kanser, cinsellik, cinsel kaygı, cinselliği değerlendirme, model, hemşirelik

SEXUAL PROBLEMS OFPATIENTS WITH GYNECOLOGIC CANCER AND APPROACHES USED İN MODELS FOR COPING WITH THEM

Sexuality is an important indicator ofthe quality o f life for ali individuals and it is also equally valuable for patients with cancer. So that, women's sex life may be affected negatively by gynecological cancer diagnosis and personal meaning of this diagnosis, the physical effects seen in women, the near and long-term side effects of various treatment modalities. VVomen experiencedJinekolojik Kanser Hastalarında Yaşanan Cinsel Sorunlar ve Bu Sorunların Giderilmesinde...gynecological cancer, have multi-dimensional anxiety/ concems, affecting their quality of life, in the process of diagnosis and treatment. Health çare professionals provide holistic assessment to women and some interventions to resolve their sexual concers. They encourages women to express their sexual probiems and deal with their sexual concems. Evaluating ofsexual life with guiding of some models like PLISSIT, ALARM, and BETTER, makes individualized assessment. So that, they provide Consulting and education in accordance with the requirements o f the patients. These provided education and psychosocial çare allow gynecological cancer patients to manage their sexual anxiety effectively and improve quality of life

Keywords:

Cynecologic cancer, sexuality, sexual anxiety, sexualassessment, model, nursing,

PDF

___

Abbott- Anderson K, Kwekkeboom KL. A systematic Review of Sexual Concerns Reported By Gynecological Cancer Survivors. Gynecologic Oncology 2012; 124: 477-489.
Akyolcu N. Meme Kanserinde Cerrahi Girişim Sonrası Cinsel Yaşam. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4(2): 77-83.
Barbera L, Fitch M, Adams L, Doyle C, Dasgupta T, Blake J. Improving care for women after gynecological cancer: the development of a Sexuality Clinic. Menopause 2011 Dec;18(12): 1327-33.
Bourgeois-Law G, Lotocki R. Sexuality and gynaecological cancer: a Needs Assessment. The Canadian Journal of Human Sexuality 1999; 8(4): 231-40.
Çavdar I. Meme Kanserli Hastalarda Cinsel Sorunlar. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2(2): 64-6.
Demirgöz M, Beji NK. Jinekolojik Kanser Ve Tedavilerinin Kadın Cinsel Sağlığına Etkileri. Androloji Bülteni 2009; 36 Mart: 82-6.
Emilee G, Ussher JM, Perz J. Sexuality After Breast Cancer: A Review. Maturitas. 2010 Aug; 66(4): 397-407.
Fisher JD, Fisher AW, Amico KR, Harman JJ. An Information-Motivation-Behavioral Skills Model Of Adherence To Antiretroviral Therapy. Health Psychol 2006; 25(4): 462-73.
Gershenson DM, Miller AM, Champion VL, Monahan PO, Zhao Q, Cella D. ve ark. Gynecologic Oncology Group. Reproductive and Sexual functional Terplatinum-Based Chemotherapy in Long-Term Ovarian Germ Cell Tumor Survivors: J Clin Oncol. 2007 1; 25(19): 2792-7.
Green MS, Naumann RW, Elliot M, Hall JB, Higgins RV, Grigsby JH. Sexual dysfunction following vulvectomy. Gynecol Oncol 2000; 77(1):73-7.
Hordern A. Intimacy and sexuality after cancer. Cancer Nursing 2008; 31(21):9-17.
Irdesel J. Kanser Hastalarında Geç Komplikasyonlar, Cerrahi, Kemoterapi ve Radyoterapiye Bağlı Sorunlar. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi 2006; 2(10): 59-64.
Jensen PT. Gynaecological Cancer and Sexual Functioning: Does treatment modality have an impact? Sexologies 2007; 16(4): 279-85.
Juraskova I, Butow P, Robertson R, Sharpe L, McLeod C, Hacker N. Post-treatment sexual adjustment following cervical and endometrial Cancer: A Qualitative Insight. Psycho-Oncology 2003; 12(3): 267-79.
Katz A. Interventions for Sexuality After Pelvic Radiation Therapy and Gynecological Cancer. The Cancer Journal 2009; 15(1): 45-7.
Klee M., Thranov I., Machin D. The Patients’ Perspective On Physical Symptoms After Radiotherapy For Cervical Cancer. Gynecol. Oncol 2000; 76: 14-23.
Krebs LU. Sexual Assessment in Cancer Care: Concepts, Methods, and Strategies for Success. Seminars in Oncology Nursing 2008; 24(2): 80-90.
Krychmann ML, Pereira L, Carter J, Amsterdam A. Sexual Oncology: Sexual Health Issues In Women With Cancer. Oncology 2006; 71: 18-25.
Mete HE, Önen Ö. Kanserli Hastalarda Depresyon. Duygudurum Dizisi 2001;4:184-91.
Oskay ÜY, Beji NK, Bal MD, Yılmaz SD. Evaluation of Sexual Function in Patients With Gynecologic Cancer And Evidence-Based Nursing Interventions. Sex Disabil 2011; 29(1): 33-41.
Oskay U, Can G, Basgol S. Discussing Sexuality with Cancer Patients: Oncology Nurses Attitudes and Views. Asian Pac J Cancer Prev 2014; 15 (17): 7321-7326.
Reese JB, Keefe FJ, Somers TJ, Abernethy AP. Coping with Sexual Concerns After Cancer: The Use of Flexible Coping. AP Support Care Cancer. 2010 Jul; 18(7): 785-800.Reis N. Jinekolojik Kanser ve Tedavilerinin Kadın Cinsel Sağlığına Etkileri. C.Ü.Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003; 7(2): 35-40.
Rosen R, Brown C, Heiman J, Leiblum S, Meston C, Shabsigh R. ve ark. The Female Sexual Function Index (FSFI): a Multidimensional Self-Report Instrument For The Assessment of Female Sexual Function. J. Sex Marital Ther 2000; 26: 191-208.
Scott JL, Kayser K. A Review of Couple-Based İnterventions For Enhancing Women's Sexual Adjustment And Body İmage After Cancer. Cancer J 2009 Jan-Feb; 15(1): 48-56.
Shell J.A. Evidence-Based Practice For Symptom Management in Adults With Cancer: Sexual 69.
Sheppard C, Whiteley R. Psycho Sexual Problems After Gynaecological Cancer. J Br Menopause Soc. 2006 Mar; 12(1): 24-7.
Stattford L, Judd F. Long-Termquality of Life in Australian Women Previously Diagnosed With Gynaecologic Cancer. Support Care Cancer 2011; 19(12): 2047-56.
Stilos K, Doyle C, Daines P. Addressing The Sexual Health Needs of Patients With Gynecologic Cancers. Clinical Journal of Oncology Nursing 2007; 12(3): 457-63.
Tangjitgamol S, Manusirivithaya S, Hanprasertpong J, Kasemsarn P, Soonthornthum T, Leelahakorn S. ve ark. Sexual Dysfunction in Thai Women With Early-Stage Cervical Cancer After Radical Hysterectomy. Int J GynecolCancer 2007; 17(5): 1104-12.
Taylor B, Davis S. Using The Extended PLISSIT model to Address Sexual Health Care Needs. Nurs Stand. 2006; 21(11): 35-40.
Usta YÖ, Durmaz AA, Çetinkaya Y, Altın T, Ünlü D. Kemoterapi Alan Hastaların Tedaviye Bağlı Yaşadıkları Semptomlar ve Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005; 21 (1): 13-31.
Vural Ö, Vural G. Kemoterapi Alan Jinekolojik Kanserli Hastaların Hemşirelik Bakım Memnuniyetlerinin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2013; 6(1): 17-25.
Wilmoth MC, Spinelli A. Sexual Implications of Gynecologic Cancer Treatments. JO GNN 2000; 29(4): 413-21.