Ayla Bayik TEMEL, Aylin FIŞKIN, Jülide Gülizar YILDIRIM

HEMŞİRELERDE UYKU SORUNLARI VE ETKİLİ ETMENLER

Amaç: İyi uyku hemşireler için temel bir fizyolojik gereksinim olmasının yanı sıra, hemşirenin verdiği bakımının kalitesi ve uygulama hatalarının önlenmesinde büyük önem taşır. Araştırma hemşirelerde uyku sorunlarını ve uykuyu etkileyen bireysel ve işe bağlı etmenlerin incelenmesi amacıyla yürütüldü. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı araştırma, 2008 yılında İzmir’de iki hastanede gönüllü 280 klinik hemşiresi ile yürütüldü. Veriler sosyodemografik soru formu ve uyku düzeni, uyaranlar ve rahatlama-gevşeme davranışları olmak üzere üç boyut içeren Carter ve Clark 2005 tarafından geliştirilmiş Uyku Değerlendirme Formu UDF ile toplandı. Form için toplam puan aralığı 0-27 arasında değişmektedir. Yüksek puanlar her boyutta sorunun arttığını göstermektedir. Uyku düzeni için olası genel toplam puan aralığı 0-9, uyaranlar için 0-15 ve rahatlama-gevşeme davranışları için 0-3 puandır. Bulgular: Hemşirelerin yaş ortalaması 32.17±6.45 idi. UDF puan ortalaması 12.17±0.15 min 3.00, max 20.00 bulundu. Hemşirelerin %76’sının 16- 60dk içerisinde uykuya daldığı, %30’unun toplam uyku süresinin 6 saatten az olduğu saptandı. Uyku sorunlarında; uyku düzeni, uyaranlar ve rahatlama-gevşeme davranışlarının etkisi %76’dır. Hemşirelerin büyük çoğunluğunun uykuya geç daldığı ve %99.6’sının etkili uyumadığı saptandı. Uykuyu bozucu etmenler kapsamında, %57.5’inin egzersiz yapmadığı, %95’inin kafeinli içecek tükettiği, %50’sinin sigara içtiği, %49.6’sının yatakta TV izlediği, %41.8’inin gürültüden etkilendiği, %41.8’inin kaygı, %35’inin huzursuzluk yaşadığı saptandı. Hemşirelerin %45’i uyku kalitesini, %65.7’si genel olarak sağlığını çok iyi ve iyi düzeyde değerlendirdi. Sonuç: Hemşirelerde uyku düzeninin orta, uyaranlar ve rahatlama-gevşeme davranışlarının orta düzeyin altında kaldığı ve sonuçta hemşirelerin orta düzeyde uyku sorunu yaşadıkları saptandı. Hemşirelerin uyku sorunlarıyla baş edebilmelerine yönelik bireysel ve kurumsal düzenlemeler önerildi

Anahtar Kelimeler:

Uyku, uyku sorunları, hemşireler

SLEEP PROBLEMS AND FACTORS AFFECTING SLEEP IN NURSES

Objective: Good sleep is a basic physiological need for nurses, besides that it is of great importance for the quality of nursing care and preventing procedural errors. Aim of the study is to identify sleep problems in nurses and the factors associated with work and individual behaviors affecting sleep. Methods: Descriptive study was conducted in two hospitals in Izmir/Turkey in 2008 and covered a sample of 280 volunteer ward nurses by providing their informed consent. Data was gathered by Socio-demographic questionnaire and Sleep Evaluation Questionnaire SEQ , which was consisted of three dimensions; sleep routines, stimulants and relaxation. SEQ was developed by Carter and Clark 2005 . Possible overall score ranges between 0 and 27 for SEQ. Higher score indicates more problems in each area. Possible total score ranges are 0-9, 0-15 and 0-3 respectively for sleep routines, stimulants and relaxation. Results: The average age of nurses is 32.17+ 6.45. SEQ mean score of the nurses is 12.17+ 0.15 min 3.00, max 20.00 . 76.0 % of the nurses reported that they fall asleep within 16-60 minutes; total sleep time is less than 6 hours in bed for the 30% of the nurses. Sleep routines, stimulants, and relaxation accounted for 76% of the variability in SEQ scores as predictive factors. Majority of the nurses fell asleep late and 99.6% of them slept inefficient. As the sleep stimulants, 57.5% of nurses did not do the exercise, 95% of them drank caffeinated beverages, 50% of them smoked, 49.6% of them watched TV in a bed, 41.8% of them were affected from noise, 41.8% lived anxiety, 35% of them lived depression. 45% of nurses’ evaluated her sleep quality good , and 65.7% of them evaluated her health status well. Conclusion: Sleep routines of the nurses were found to be moderate, stimulants and relaxations were found to be under moderate level. Nurses demonstrated moderate sleep loss. Individual and institutional arrangements were recommended for the nurses to cope with sleep problems

Keywords:

Sleep, sleep problems, nurses,

PDF

___

Admi H, Tzischinsky O, Epstein R & et al. Shift Work in Nursing: Is it Really a Risk Factor for Nurses. Health and Patients’ Safety? Nurs Econ 2008; 26(4): 250-257.
Alçelik A, Deniz F, Yeşildal N ve ark. Health Survey And Life Habits Of Nurses Who Work At The Medical Faculty Hospital at AIBU. TAF Prev Med Bull. 2005; 4(2): 55-65.
Altıntoprak AE, Karabilgin S, Çetin Ö ve ark. Hemşirelerin İş Ortamlarındaki Stres Kaynakları; Depresyon, Anksiyete Ve Yaşam Kalitesi Düzeyleri: Yoğun Bakım Ve Yataklı Birimlerde Hizmet Veren Hemşireler Arasında Yapılan Bir Karşılaştırma Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 2008; 10(1): 9-17.
Axelsson J, Akerstedt T, Kecklund G & et al. Tolerance to Shift Work-How Does İt Relate To Sleep and Wakefulness? Int Arch Occup Environ Health 2004; 77(4): 121-29.
Ay F. Uyku ve Uyku Sorunu Olan Hastanın Bakımı. Temel Hemşirelik Kavramları İlkeler Uygulamalar. basım. İstanbul: Medikal yayıncılık; 2007; 409-416.
Aydın H, Özgen F. Uyku, Yapısı ve İşlevi. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Dergisi 2001; 2(2): 16-22.
Aydın R, Kutlu Y. Hemşirelerde İş Doyumu Ve Kişilerarası Çatışma Eğilimi İle İlgili Değişkenler Ve İş Doyumunun Çatışma Eğilimi İle Olan İlişkisini Belirleme. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 5(2): 37-45.
Berger AM, Hobbs BB. Impact of Shift Work On The Health And Safety Of Nurses And Patients, Clin Joncol Nurs 2006; 10(4): 465-71.
Bonnet MH, Arand DL. We are Chronically Sleep Deprived. Sleep, 1995; 18: 908-911.
Buyse DJ, Reynolds CF, Monk TH & et al. The Pittsburgh Sleep Quality İndex: A New Istrument for Psychiatric Practice and Research. Psych Res 1989; 28: 193–213
Buyse DJ. Insomnia, Depression, And Aging. Assessing Sleep And Mood İnteractions’ In Older Adults. Geriatrics 2004; 59(2): 47-51.
Carter PA, Clark AP. Assessing and Treating Sleep Problems In Family Caregivers Of Intensive Care Unit Patients. Crit Care Nurse 2005; 25(1): 16-23.
Caruso CC, Lusk SL, Gillespie BW. Relationship of Work Schedules To Gastrointestinal Diagnoses, Symptoms, And Medication Use In Auto Factory Workers. Am J Ind Med2004; 46: 586–98.
Chan MF. Factors Associated With Perceived Sleep Quality Of Nurses Working On Rotating Shifts. J Clin Nurs 2009;18(2):285-93.
Chung MH, Chang FM, Yang CC & et al. Sleep Quality and Morningness- Eveningness Of Shift Nurses. J Clin Nurs 2009; 18(2): 279-284.
Çimete G. Akdeniz Üniversitesi Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Mesleki Algısının İncelenmesi. Hemşirelik Ebelik Dergisi 1996; 46: 17–20.
Clissold G, Smith P, Acutt B. The Impact Of Unwaged Domestic Work On The Duration And Timing of Sleep Of Female Nurses Working Full-Time On Rotating 3-Shift Rosters. J Hum Ergol Tokyo 2001; (1–2): 345–349.
Çoban S, Yılmaz H, Ok G ve ark. Yoğun Bakım Hemşirelerinde Uyku Bozukluklarının Araştırılması, Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2011; 9: 59-63.
Daurat A, Foret J. Sleep strategies of 12-Hour Shift Nurses With Emphasis On Night Sleep Episodes, Scand Jwork Environ Health, 2004; 30(4): 299-305.
Demir-Zencirci A, Arslan S. Morning-Evening Type And Burnout Level As Factors Influencing Sleep Quality Of Shift Nurses: A Questionnaire Study. Croat Med J 2011; 15, 52(4): 527-537.
Driver HS, Taylor SR. Exercise and Sleep. Sleep Med Rev 2000; 4: 387-402.
Edéll-Gustafsson UM. Sleep Quality And Responses To İnsufficient Sleep In Women Of Different Work Shifts. J Clin Nurs 2002; 11: 280-288.
Edinger JD, Morey MC, Sullivan RJ & et al. Aerobic Fitness, Acute Exercise And Sleep İn Older Men. Sleep 1993; 16: 351-359.
Ergüney S, Tan M, Sivrikaya S ve ark. Hemşirelerin Karşılaştıkları Mesleki Riskler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 4(1): 63-73.
Escriba V, Perez-Hoyos S, Bolumar F. Shift Work: Its İmpact On The Length And Sleep Among Nurses of the Valencian Region on Spain. Int Arch Occup Environ Health 1992; 64: 125.
Evans JC, French DG. Sleep and Healing In Intensive Care Settings. Dimens Crit Care Nurs 1995; 14(4): 197.
Fesci H, Görgülü Ü. Uyku Sorunları ve Hemşirelik Yaklaşımı. Sendrom 2005; 17(2): 103-6.
Fischer FM, Teixeira LR, Borges FN & et al. How Nursing Staff Perceive The Duration And Quality Of Sleep And Levels Of Alertness?. Cad Saude Publica2002; 18: 1261–1269.
Gander PH, De Nguyen BE, Rosekind MR & et al. Age, Circadian Rhythms And Sleep Loss in Flight Crews. Aviat Space Environ Med 1993; 64: 189-195.
Gold DR, Rogacz S, Bock N & et al. Rotating Shift Work, Sleep, And Accidents Related To Sleepiness In Hospital Nurses. Am J Public Health 1992; 82(7): 1011-4.
Gordon NP, Clearly PD, Parker CC & et al. The Prevalence And Health Impact of Shift Work. Am J Public Health 1986; 76(10): 1225-1228.
Karagözoğlu S, Bingöl N. Sleep Quality And Job Satisfaction of Turkish Nurses. Nurs Outlook 2008; (6): 298-307.
Khorshid L, Sarı D, Özkütük N. Nöbet Tutan Hemşirelerin Uyku Düzeni Bozuluyor mu? Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1999; 15(1): 13-28.
Köktürk O. Uykunun İzlenmesi (1) Normal Uyku. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1999; 47: 372-380.
Kunert K, King ML, Kolkhorst FW. Fatigue and Sleep Quality in Nurses. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv 2008; 45(8): 30-7.
Labyak S. Sleep and Circadian Shedule Disorders. Nurs Clin North Am 2002; 17: 599-610.
Lee KA. Self-Reported Sleep Disturbances İn Employed Women. Sleep 1992; 15(6): 193-198.
Lumley M, Roehrs T, Asker D & et al. Ethanol and Caffeine Effects On Daytime Sleepiness. Alertness Sleep 1987; 10(4): 306-312.
Meiner SE, Lueckenotte AG. Sleep and Activity. In. Gerontologic Nursing. Ferebee L, Editor. 3rd ed. USA: Elseiver; 2006. 106-120.
Muecke S. Integrative literature Reviews and Meta-Analyses, Effects Of Rotating Night Shifts: Literature Review. J Adv Nurs 2005; 50(4): 433–439.
Ohida T, Takemura S, Nozaki N & et al. The influence Of Lifestyle And Night-Shift Work On Sleep Problems Among Female Hospital Nurses in Japan, Nihon Koshu Eisei Zasshi 2001; 48(8): 595-603.
Olsson K, Kandolin I, Kauppinen-Toropainen K. Stress and coping strategies of three-shift workers. Le Travail Human 1990; 53:213-226.
Portela LF, Rotenberg L, Waissmann W. Self-Reported Health And Sleep Complaints Among Nursing Personnel Working Under 12 H Night And Day Shifts. Chronobiol Int 2004; 21(6): 859-870.
Rocha MC, Martino MM. Stress And Sleep Quality Of Nurses Working Different Hospital. Rev ESC Enferm USP 2010; 44(2): 280-286.
Rogers AE. Nursing Management Of Sleep Disorders: Part 1- Assessment. ANNA J 1997; 24(6): 666-671.
Saito Y, Sasaki T. How Japanese Hospital Nurses Take Naps Between A Day Shift A Night Shift When They Work The Two Shifts Consecutively. Sangyo Eiseigaku Zasshi 1998; 40(3): 67-74.
SBTSH. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye raporu, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yay; 2010; 16-19, 52-53.
Shcao MF, Chou YC, Yeh MY & et al. Sleep Quality And Quality Of Life İn Female Shift Working Nurses. J Adv Nurs 2010; 66(7): 1565-1572.
Sönmez S, Ursavaş A, Uzaslan E ve ark. Vardiyalı Çalışan Hemşirelerde Horlama, Uyku Bozuklukları Ve İş Kazaları. Tur Toraks Der 2010; 11: 105-108.
Suzuki K, Ohida T, Kaneita Y & et al. Daytime Sleepiness, Sleep Habits And Occupational Accidents Among Hospital Nurses. J Adv Nurs 2005; 52(4): 445-453.
Sveinsdόttir H. Self-Assessed Quality Of Sleep, Occupational Health, Working Environment, İllness Experience And Job Satisfaction Of Female Nurses Working Different Combination Of Shifts. Scand J Caring Sci 2006; 20: 229-37.
Üstün Y, Çınar-Yücel Ş. Hemşirelerin Uyku Kalitesinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2011; 4(1): 29-37.
Vardar SA. Egzersiz ve Uyku İlişkisi Tam Olarak Biliniyor Mu? Genel Tıp Dergisi 2005; 15(4): 173-177.
Walsh JK, Muehlback MJ, Humm TM & et al. Effect of Caffeine On Physiological Sleep Tendency And Ability To Sustain Wakefulness At Night. Psychopharmacology 1990; 101(6): 271-273.
Yılmaz E, Özkan S. Bir İlçede Çalışan Hemşirelerin Sağlık Sorunları Ve Yaşam Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2006; 1(3): 81-99.
Youngstedt SD, O'Connor PJ, Crabbe JB & et al. The Influence Of Acute Exercise On Sleep Following High Caffeine Intake. Physiol Behav 2000; 68: 563-570.
Youngstedt SD, Perlis ML, O'Brien PM & et al. No Association Of Sleep With Total Daily Physical Activity In Normal Sleepers. Physiol Behav 2003; 78: 395-401.
Zverev YP, Misiri HE. Perceived Effects Of Rotating Shift Work On Nurses Sleep Quality And Duration. Malawi Med J 2009; 21(1): 19-21.