Ezgi DÖNER, Rabiye ÇIRPAN, Gülsüm Nihal ÇÜRÜK

Diyabetik Ayağı Olan Hastaların Hastalığa ve Sağlığa İlişkin Tutumları ile Hastalığı Kabul Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

ÖZ Amaç: Araştırma, diyabetik ayağı olan bireylerin hastalığa ve sağlığa ilişkin tutumları ile hastalığı kabul arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem: Araştırma 01.06.2017-30.11.2017 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin ortopedi ve travmatoloji servisinde takip edilen, araştırma kriterlerine uyan 115 hasta ile yürütülmüştür. Çalışmada etik kurul onayı, çalışmanın yapıldığı hastaneden gerekli izin ve bireylerden yazılı bilgilendirilmiş gönüllü olur alınmıştır. Araştırmanın verileri, tanımlayıcı anket formu, hastalığı kabul ölçeği ve diyabet hastalarında sağlık inanç modeli ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Mann-Whitney U, Kruskal Wallis, tek yönlü varyans analizi, bağımsız gruplarda t testleri ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular:. Çalışmada hastaların sağlık inanç modeli ölçeğinin sadece algılanan ciddiyet alt boyutunda pozitif sağlık inancına, diğer alt boyutlar ve toplam sağlık inancında negatif sağlık inancına sahip oldukları belirlenmiştir. Hastaların hastalığı kabul ölçeği toplam puan ortalaması 22.79±.6.72 olarak tespit edilmiştir. Diyabetik ayak yarası süresi arttıkça hastaların hastalığı kabul düzeyinin azaldığı belirlenmiştir (p<0.05). Sağlık inanç modeli ölçeğinin sağlıkla ilgili önerilen aktiviteler alt boyutu ile hastalığı kabul ölçeği arasında pozitif yönlü, zayıf düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (p<0.05). Sağlık inanç modeli ölçeğinin algılanan engeller alt boyutu ile hastalığı kabul ölçeği arasında negatif yönlü, zayıf düzeyde, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Çalışmamızda diyabetik ayağı olan hastaların sağlık inançlarının negatif/olumsuz, hastalığı kabul düzeylerin ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Diyabetik ayağı olan hastaların belirli aralıklarla sağlık inançlarının ve hastalığı kabul düzeylerinin değerlendirilmesi ve uygun girişimlerin planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Diyabetik ayak, sağlık inancı, hastalığı kabul, hemşire

The Relationship Between Illness Acceptance and Attitudes Towards Disease and Health In Patients With Diabetic Foot

Objective: This research was conducted to determine the relationship between attitudes towards illness/health and acceptance of illness in patients with diabetic foot. Methods: Research was carried out between 01.06.2017-30.11.2017 on 115 patients who met the criteria of the research, in orthopaedics, a traumatology service of a university hospital. Approval of committee of Ethics, permission from the hospital where the research was carried out, and written informed consent from individuals were received. Sources of data were a descriptive questionnaire, questionnaire on the acceptance of illness scale, and the Health Belief Model scale in diabetic patients. The data were evaluated with the following: Man Whitney U, Kruskal Wallis, one way analysis of variance, T-tests on independent groups, and Pearson correlation analysis. Results: Patients were found to have positive health belief only on the perceived seriousness of Health Belief Model scale in the lower dimension, and on other sub-dimensions, but total health belief were found to have negative health beliefs. It was determined that patients’ acceptance of the disease was an average of 22.79±6.72 total points scale. As the duration of diabetic foot injuries increases, patients’ level acceptance of illness decreased (p<0.05). Statistically, a weak positive direction has been determined between the sub-scale of health related activities suggested about Health Belief Model scale, and the positive acceptance of the disease (p<0.05). A significant negative relation was found between the sub-dimension of perceived barriers of Health Belief Model and positive acceptance of the disease (p<0.05). In this study, there was a moderately statistically significant relation between the negative beliefs of patients with diabetic feet and their level of the acceptance of the disease (p<0.05). In our study, it was determined that the health beliefs of the patients with diabetic foot were negative/negative, and the level of acceptance of the disease was moderate. Conclusion: According to results of the study, periodic evaluation of the Health Beliefs and level of the acceptance of disease is recommended for patients with diabetic feet.

Keywords:

Diabetic foot nursing, health belief, acceptance of illness, nurse,

PDF

___

Aalaa, M., Malazy, O.T., Sanjari, M., Peimani, M., Mohajeri, M.R. (2012). Nurses’ role in diabetic foot prevention and care; a review. Journol of Diabetes & Metabolic Disorders, 11(24), 1-6.
Akçay, S., Satoğlu, İ.S., Harman, E., Kurtulmuş, A., Kazımoğlu, C. (2012). Diyabetik ayak ülserli hastalarda amputasyon oranı ve eşlik eden komorbiditelerin retrospektif analiz. Medicine Science, 1(4),331-340. doi: 10.5455/medscience.2012.01.8034
Akpunar, D. (2012). Diyabet eğitiminin hastaların sağlık inancına, bilgi düzeyine ve diyabet yönetimine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Arısoy, H. (2013). Yaşlı diyabetli hastaların hastalık ve sağlığa ilişkin tutumları. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Balcı, M.K., Kaya, A., Karadeniz, Ş., ve ark.(2019). Diyabet tanı ve tedavi rehberi. (9. Baskı) İstanbul: Armoni Nüans Baskı.
Büyükkaya Besen, D. (2009). Hastalığı kabul ölçeğinin Türk toplumundaki diyabetik bireylere uyarlanması ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Büyükkaya Besen, D., Esen, A. (2011). Hastalığı kabul ölçeğinin Türk toplumundaki diyabetik bireylere uyarlanması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(2), 155-64.
Can, S. (2017). Diyabetli bireylerde hastalığı kabulün diyabet öz bakım davranışlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Çenesiz, E., Atak, N. (2007). Türkiye’de sağlık inanç modeli ile yapılmış araştırmaların değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 427-34.
Daniel, M., Messer, L.C. (2002). Perception of disase severity and barriers to self carepredict glysemic control in aboriginal persons with type 2 diabetes mellitus. Chronic Diseases in Canada, 23(4),128-130.
Demir, T., Akıncı, B., Yeşil, S. (2007). Diyabetik ayak ülserinin tanı ve tedavisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 21(1), 63-70.
Gerçek, A. (2017). Tip 2 Diyabetli hastaların hastalığı kabullenme ve öz-bakım durumlarının belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
Gözüm, S., Çapık, C. (2014). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: sağlık inanç modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi, 7(4), 230-23. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753364
International Diabetes Fedaration. (2021). Erişim adresi: https://diabetesatlas.org/
Kartal, A., Özsoy, S. (2007). Validity and reliability study of the Turkish version of Health Belief Model Scale in diabetic patients. International Journal of Nursing Studies, 44, 1447-1458
Karna-Matyjaszek, U., Sierżantowicz, R., Mariak, Z. (2010). Akceptacja własnej choroby przez pacjentów z rozpoznaną jaskrą. Pol Merk Lek, 163, 37.
Kostyta, M., Tabata, K., Kocur, J. (2013). İllness acceptance degree versus intensity of psychopathological symptoms in patients whit psoriasis. Postepy Dermatollogii i Alergologii 30(3), 134-139.
Mustafova, Z. (2015). Yaşlı diyabetli hastalarda diyabet yükü ve hastalığı kabul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Nakahara, R., Yoshiuchi, K., Kumano, H., Hara, Y., Suematsu, H., Kuboki, T. (2006) Prospective study on ınfluence of psychosocial factors on glycemic control in Japanese patients with type 2 diabetes. Psychosomatics, 47, 240–246.
Nowicki, A., Krzemkowska, E., Rhone, P. (2015). Acceptance of ıllness after surgery in patients with breast cancer in the early postoperative period. Polish Journal of Surgery 87(11), 539-50. doi: 10.1515/pjs-2016-0001
Olgun, N., Altun Akdoğan, Z. (2012). Sağlık İnanç Modeli doğrultusunda verilen eğitimin diyabet hastalarının bakım uygulamasına etkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 1, 46-57.
Özden, G. (2018). Tip 2 Diyabetes Mellitus’lu hastalarda hastalığı kabulün konfor düzeyine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Pourghazneina, T., Ghaffarib, F., Hasanzadehc, F., Chamanzarid, H. (2013). The relationship between health beliefs and medication adherence in patients with type 2 diabetes: A correlation-cross sectional study. Life Science Journal, 10(4).
Pouwer, F., Beekman Aartjan, T.F., Lubach, C., Snoek, F.J. (2006). Nurses’ recognition and registration of depression, anxiety and diabetes-specific emotional problems in outpatients with diabetes mellitus. Patient Education and Counseling, 60, 235-240.
Ratanasuwan, T., Indharapakdi, S., Promrerk, R., Komolviphat, T., Thanamai, Y. (2005). Health belief model about diabetes mellitus in Thailand: the culture consensus analysis. J Med Assoc Thai, 88, 623-31.
Richardson, A., Adner, N., Nordström, G. (2001). Persons with insulin‐dependent diabetes mellitus: acceptance and coping ability. J Adv Nurs, 33,758-763.
Saltoğlu, N., Kılıçoğlu, Ö., Baktıroğlu, S. (2015). Diyabetik ayak yarası ve infeksiyonunun tanısı, tedavisi ve önlenmesi: ulusal uzlaşı raporu. Kimlik Dergisi, 28 (1), 2-34. doi: 10.5152/kd.2015.29
Sanchez, J.R. (2007). Revısıtıng Elısabeth kubler-ross: pastoral and clınıcal ımplıcatıons of the death and dyıng stage model ın the carıng process. Kálathos, 1(1), 5-10.
Satman, İ., Ömer, B., Tütüncü, Y., ve ark. TURDEP-II Study Group. (2013). Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol, 28, 169-180.
Savsar, A. (2017). Diyabetik ayağı olan yaşlı hastaların sağlık inançlarının diyabet yükü üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Şahin, M. (2015). Diyabetik ayak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 10 (2), 82-86. Şermet, S. (2012). Diyabetli yaşlıların diyabetin bakım ve tedavisine yönelik sağlık inançları. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şireci, E., Yılmaz Karabulut, E. (2017). Tip 2 diabetes mellituslu hastaların hastalıklarını kabullenme ve kendi bakımlarındaki öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(1), 48-55.
Tan, M. Y. (2004). The relationship of health beliefs and comlication prevention behaviors of Chinese individuals with type 2 diabetes mellitus. Diabetes Research and Clinical Practive, 66(1), 71-7.
Taşkaya, S. (2014). Diyabet hastalarının tedaviye uyum düzeyleri ile sağlık hizmeti kullanımı ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yandım, A. (2011). Diyabetik ayağı olan ve olmayan diyabetes mellituslu hastaların sağlık inançları. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.