Özlen TURGUL, Fethi DOĞAN, Aliye MANDIRACIOĞLU, NİMET EMEL LÜLECİ

Sağlığı geliştirici davranışların değerlendirilmesi amacıyla çok boyutlu sağlık anketi (ÇSA)'nin bausel ölçeği ile birlikte uygulanması

Bu çalışmanın amacı, kırsal kesimde yaşayan halkın sağlık geliştirici tutum ve davranışları ile buna eşlik eden psikolojik parametrelerin Çok boyutlu Sağlık Anketi ile araştırılmasıdır. Sistematik tabakalı örneklem ile seçilen 18-85 yaş arasındaki 937 kişiden toplanan 796 anket değerlendirilmiştir. Çalışma grubunun 402'i kadın, 394'ü erkektir. Kadınların; erkeklere göre sağlık geliştirici davranışlar açısından daha olumlu tutum ve davranışlar gösterdikleri saptanmıştır. Erkekler sağlık konusunda sorumluluk alt bileşeninden daha yüksek puan alırken, sağlık bilinci ve sağlıklılık için motivasyon alt başlıklardan ise kadınlardan daha az puan aldıkları gözlenmiştir. Yaşlılarda sağlık endişesi ve sağlık nedenli depresyonun gençlerden daha fazla olduğu gözlenmiştir. Sağlık geliştirici davranışları gösterme eğitim durumuyla paralel olarak artmaktadır. Fakat sağlık nedenli depresyon ve sağlık kontrolünde şans alt bileşenlerinden yaşlılar daha az puan almışlardır. Bu çalışma toplumun demografik özelliklerine göre sağlık ihtiyaçlarının, inançlarının ve sağlık geliştirici davranış eğilimlerinin değişmekte olduğunu ortaya koymaktadır. Sağlık hizmeti sunumunda bu farklılıklar gözönünde bulundurulmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık durumu, Sağlığın geliştirilmesi, Sağlık bakımı araştırmaları, Sağlık davranışı, Anketler, Kırsal nüfus

Using of multidimensional health questionnaire with bausell's measurement for evaluation the health promoting behaviour

This study aim was to determine the rural people's health behaviors and associated psychological parameters with using Multidimentional Health Questionnaire, which was a self-reported instrument. Data were collected with using a system-atically stratification sample technique. The 796 of collected 937 questionnaires were evaluated. They were aged between 18 and 85, 402 of them were female. The results revealed that; women tended more positively health-promoting behaviors than males. Behind this finding males tended to score higher than females on the " illness self-blame" but having less scores than females on "health consciousness" and "motivation for healthiness". Older ages expressed higher "health anxiety" and "health depression" than young people. There was found that positive associations between health promoting behavior and educational level. But there were negative correlation between "health depression," "chance/luck health control" and educational levels. Inadequate health behaviors and psychological dispositions are going with occupational dispositions. This study shows that health needs, beliefs, and health promoting behaviors varied by the demographic factors of population. This must be taken into consideration for health care delivering.

Keywords:

Health Status, Health Promotion, Health Care Surveys, Health Behavior, Questionnaires, Rural Population,

PDF

___

1. Egger G, Spark R, Lawson J. Health Promotion Strategies &Methods. Sydney Second Edition 1992:121-243

2. Harris DM, GutenS.Health Protective Behavior an Exploratory Study. J Health Soc Behav1979;20(1):17-29

3. World Health Organization . Targets for Health for Ali: Targets in support of the European Regional Strategy for Health for AH. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, 1985.

4. Turgul Ö. Menderes Sağlık Grup Başkanlığı Yıllık Çalışma Raporu. Menderes. 2000 5. Snell WE JR, Johnson G, Lloyd PJ, Hoower MW. The development and validation of the Health Orientation Scale. Eur J Pers 1991;5:169-183.

6. Snell WE JR, Johnson G. Multidimensional Health Questionnaire. Am J Health Behav 1997; 21(1):33-42.

7. Snell WE, Schicke M, ArbeiterT. The Multidimentional Relationship Questionnaire. Eur J Pers. 1996;34(4):231-238

8. Turgul Ö. Çok Boyutlu Sağlık Anketi'nin Türkiye'ye Uyarlanması ve Bu Ankete Dayalı Çalışmanın Menderes İlçesinde Uygulanması. İzmir: 2000 Yayınlanmamış Doktora Tezi.

9. Bausell RB. Health-seeking Behavior Among The Elderly. Gerontol. 1986;26:556-559.

10. Wİthrow CN. Health protecting and health promoting behaviors of African Americans livings in Applachia. Public Health Nursing 2000; 17(5): 392-97.

11. Spector RE. Cultural Concepts of Womens Health and Health Promoting Behaviours. J Obstet Gynecol Neonatal Nur 1995; 24 (3):241-245.

12. Üşür SS. Siyasal Yaşam ve Kadınlara Destek Politikaları. Ankara. 1997.

13. Desandre CA. Midwives as primary çare providers. J of midwifery, women's health. 2000;45(1): 81-83.

14. Mechanic D. Issues in promoting health. Social Science & Medicine 1999;48: 711-718.

Whitehead D. Using mass media within health-promoting practice: a nursing perspective. Journal of Advanced Nursing, 2000; 32 (4), 807-816.

16. Üşür SS. Siyasal yasam ve kadınlara destek politikaları. Ankara, 1997.

17. Branch LG, Jette AM. Personal health practices among elderly. Am J. Public Health 1984; 74:1126-1129.

18. Edelman CL, Mandle CL. Health Promotion. The C.V. Mosby Company, 1990 19. Resnick B Health promotion practices of the olderadults, public health nursing. 2000; 17(3):160-8.

20. Belek i. Sınıf Sağlık Eşitsizlik. Sorun Yayınları. Ankara.1998.

21. Stronsk K, Mheen H. The interrelationship Between income, Healthy and Employment Status. Int J Epidemiol. 1997; 26(3):592-600.

22. vVhitehead M.The Concepts and Principles of Equity and Health. Int J Health Ser. 1992;22(3):429-445.

23. Jones K V, Hsu-Hage BH. Health promotion projects: skill and attitude learning for medical students, Medical Education 1999; 33:585-591.

24. Benson A, Latter S. Implementing health promoting nursing: the integration of interpersonal skills and health promotion. J. of Advanced Nursing 1988;27:100-107.