Zahide YALAKİ, Esra YAZARLI, Bülent ALİOĞLU

Çocuklarda demir eksikliği anemisinin tiroid hormonları üzerine etkisi

Amaç: Demir eksikliği anemisi ve tiroid hormonları arasındaki ilişkinin araştırıldığı erişkin ve çocuk çalışmaları az sayıdadır. Bu çalışmada çocuklarda sık görülen demir eksikliği anemisi ile tiroid hormonları arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 6 ay-17 yaş arası toplam 102 çocuk (70 demir eksikliği anemisi olan grup ve 32 kontrol grubu) alındı. Tüm hastalardan tam kan sayımı, serum demiri, demir bağlama kapasitesi, ferritin ve tiroid hormonları için kan alındı. Çalışma için hastanemiz etik kurulundan onam alındı. Elde edilen veriler SPSS 15.00 programı kullanılarak değerlendirildi. Bulgular: Çalışma grubunun ortanca yaşı 7.5 yaş ve % 62.9'u kız idi, kontrol grubunun ortanca yaşı 6 yaş ve % 65.6'ı kız idi. Çalışma grubu ile kontrol grubu arasında yaş ve cinsiyet açısından fark saptanmadı (p>0.005). Çalışma grubunda TSH ortalaması 2.03±0.95 µIU/mL, serbest T4 (ST4) ortalaması 1.09±0.21 ng/dL, ve serbest T3 (ST3) ortalaması 3.25±0.68 pg/dL iken, kontrol grubunda TSH ortalaması 2.15±0.94 µIU/mL, ST4 ortalaması 1.14±0.16 ng/dL, ST3 ortalaması 3.45±0.56 pg/dL idi ve istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (sırasıyla p=0.540, p=0.255, p=0.149). Ancak ST4 ile hemoglobin arasında pozitif korelasyon saptandı (p=0.031, r=0.214). Sonuç: Çalışmamızda hemoglobin ile ST4 arasında pozitif korelasyon saptandı. Bu nedenle çocukluk çağında büyüme, bilişsel gelişimi ve zeka gelişiminde önemli olan demir ve tiroid hormonları arasındaki ilişkinin araştırılacağı daha geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmüştür.

The effect of iron deficiency anemia on thyroid hormones in the child

Aim: There are few studies that investigate the relationship between iron deficiency anemia and thyroid hormones. The aim of this study is to evaluate the relationship between iron deficiency anemia, a common disease of childhood, and thyroid hormones. Materials and Methods: A total of 102 children (70 in the study group and 32 in the control group) ranging in age from 6 months to 17 years were included in the study. Blood samples were obtained from the children to determine total blood count, blood iron, total iron binding capacity, ferritin, and thyroid hormone levels. Results: The median age of the study group was 7.5 years and 62.9% of the subjects were female. Gender and age distribution of the groups were not different (p>0.005). The mean thyroid-stimulating hormone (TSH) level was 2.03±0.95 µIU/mL, mean free thyroxine (FT4) was 1.09±0.21 ng/dL, and mean free triiodothyronine (FT3) was 3.25±0.68 pg/dL in the study group. In the control group, mean TSH was 2.15±0.94 µIU/mL, mean FT4 was 1.14±0.16 ng/dL, and mean FT3 was 3.45±0.56 pg/dL. There was no statistically significant difference between the groups in TSH, FT4, or FT3 levels (p=0.540, p=0.255, and p=0.149, respectively). However, there was a positive correlation between FT4 and hemoglobin (p=0.031, r=0.214). Conclusion: The main finding of our study was the positive correlation between FT4 and hemoglobin. Thus, we believe that further studies are needed to investigate the relationship between iron and thyroid hormones, which play important roles in growth and cognitive and mental development in childhood.

PDF

___

1. Merovitch J, Sherf M, Antebi F, et al. The incidence of anemia in an Israeli population: A population analysis for anemia in 34 512 Israeli infants aged 9 to 18 months. Pediatrics 2006;118(4):1055-60.
2. Schneider JM, Fujii ML, Lamp CL, Lönnerdal B, Zidenberg-Cherr S. Anemia, iron deficiency and iron deficiency anemia in 1236- mo-old children from low-income families. Am J Clin Nutr 2005;82(6):1269-75.
3. World McLean E, Cogswell M, Egli I, de Benoist B. Worldwide prevalence of anaemia, WHO Vitamin and Mineral Nutrition Information System, 1993-2005. Public Health Nutr 2009;12(4):444-54.
4. Iron deficiency anemia: assessment, prevention and control. A guide for programme managers. Geneva, World HealthOrganization, 2001 (WHO/NHD/01.3). Available from: http:/www.who.int/nutrition/ publications/ micronutrients/ anaemia_iron_deficiency/WHO_NHD_01.3/en/index.html
5. Prasad AN, Prasad C. Iron deficiency; non-hematological manifestations. Prog Food Nutr Sci 1991;15(4):255-83.
6. Gökdeniz E, Demir C, Dilek İ. Demir eksikliği anemisinin tiroid fonksiyonları üzerine etkisi J Clin Exp Invest 2010;1(3):156-60.
7. Yazar A, Pata C, Altıntaş E, Kıykım AA, Gen R, Polat G. Demir eksikliği anemisi ve demir tedavisinin plazma tiroid hormon düzeylerine etkisi. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi 2002;65(2):125-8.
8. Beard J, Tobin B, Gren W. Evidence for the thyroid hormone deficiency in iron deficient anemic rats. J Nutr 1989;119(9):772-8.
9. Kelnar CJH, Butler GE. The thyroid gland. In: Mc Intosh N, Helms P, Smyth R, (eds). Forfar and Arneil's Textbook of Pediatrics 6th edition Elsevier Livingstone, 2003;506-14.
10. Soycan LY. Çocukta anemiye yaklaşım: sınıflama ve ayırıcı tanı. İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Anemiler sempozyumu İstanbul 2001;127-35.
11. Andrews NC, Bridges KR. Disorders of iron metabolism. Nathan and Oski's Hematology of Infancy and Childhood Vol I (5th ed). Philadelphia: WB Saunders, 1998:437-42.
12. Kutluay MT, Köksal G, Köksal E. Nutritional status and problems of school age children in Turkey. Hacettepe University, Department of Nutrition and Dietetics, Ankara, Turkey, 2006. Available from: http://www.gcnf.org/library/countryreports/turkey/2006-Turkey-Nutrition-Status-Problems.pdf.
13. Lannotti LL, Tielsch JM, Black MM, Black RE. Iron supplementation in early childhood: Health benefits and risks. Am J Clin Nutr 2006;84(6):1261-76.
14. Berrak SG, Türkan E, Canbolat C, Kahveci S. Çocuklardaki demir eksikliği tedavisinin düşük gelişim test skorlarına etkisi. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası 2002;65(3):188-96.
15. Ağaağlu L, Torun O, Sefil Y, Demir D, Ünüvar E. Demir eksikliği anemisi ve zeka üzerine etkisi. Çocuk Dergisi 2004;4(4):241-7.
16. Dillman E, Gale C, Green W, Johnson DG, Mackler B, Finch C. Hypothermia in iron deficiency due to altered triiodothyronine metabolism. Am J Physiol 1980;239(5):377-81.
17. Beard J, Tobin B, Smith SM. Effects of iron repletion and correction of anemia on norepinephrine turnover and thyroid metabolism in iron deficiency. Proc Soc Exp Biol Med 1990;193(4):306-12.
18. Beard J. Feed efficiency and norepinephrine turnover in iron deficiency. ProcSoc Exp Biol Med 1987;184(3):337-44.
19. Tang F, Wong TM, Loh TT. Effects of cold exposure or TRH on the serum TSH levels in the iron deficient rat. Horm Metab Res 1988;20(10):616-9.
20. Martinez-Torres C, Cubeddu L, Dillman E, et al. Effect of exposure to low temperature on normal and iron deficient subjects. Am J Physiol 1984;246(3):380-3.
21. Zimmermann M, Adou P, Torresani T, Zeder C, Hurrell R. Persistence of goiter despite oral iodine supplementation in goitrous children with iron deficiency anemia in Côte d'Ivoire. Am J Clin Nutr 2000;71(1):88-93.
22. Tienboon P, Unachak K. Iron deficiency anemia in childhood and thyroid function. Asia Pac J Clin Nutr 2003;12(2):198-202.
23. Gündüz Z, Kumandaş S, Kurtoğlu S, Üzüm K. Demir eksikliği anemisinin tiroid hormonları üzerine etkileri. Turk J Med Res 1992;10(4):205-9.
24. İpek İÖ, Kaçmaz E, Bozaykut A, Sezer RG, Seren L, Paketci C. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisinin plazma tiroid hormonları üzerine etkisi. Türk Ped Arş 2011;46(2):129-32.
25. Demir F, Yükselmiş U, Sarı MY, Korkmaz G, Türkkan E, Adal SE. Demir eksikliği anemisinin tiroid hormonları üzerine etkileri. Abant Med J 2013;2(1):1-6.
26. Yavuz O, Yavuz T, Kahraman C, Yeşildal N, Bundak R. The Relationship between iron status and thyroid hormones in adolescents living in iodine deficient area. J Pediatr Endocrinol Metab 2004;17(10):1443-9.