Geriatrik Olgularda Kronik Hastalıkların ve Polifarmasinin Ölüm Kaygısı ve Anksiyete Üzerine Etkisi

AMAÇ Bu çalışmada geriatrik yaş grubunda kronik hastalığı olan ve olmayan bireylerin ölüm kaygısı ve geriatrik anksiyete düzeyleri açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır. Ayrıca kronik hastalık ve kullanılan ilaç sayısı ile ölüm kaygısı ve geriatrik anksiyete puanları arasındaki ilişki incelenmiştir. GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışma evreni 65 yaş ve üzerinde olan hastalardan oluşmaktadır. Araştırmaya günlük yaşam aktivitelerinde başkasına bağımlı olmayan, hipertansiyon, diabetes mellitus, tiroit hastalıkları, osteoporoz, osteodejeneratif eklem hastalıkları, romatolojik hastalıklar, Alzheimer, Parkinson, astım, gastroistestinal sistem hastalıkları ve kronik böbrek yetmezliği gibi hastalıklardan en az üç kronik hastalığı bulunan 30 kişi alınmıştır. Ayrıca kronik hastalığı ve ilaç kullanımı olmayan 30 geriatrik birey kontrol grubu olarak alınmıştır. Her iki gruptaki katılımcılar; Ölüm Kaygısı Ölçeği (ÖKÖ), Geriatrik Anksiyete Ölçeği (GAÖ) ve Nottingham Sağlık Profili (NSP) ile değerlendirildi. BULGULAR: Kronik hastalığı olan olguların ortalama yaşı 70,34±4.92 iken kontrol grubunda ortalama yaş 71,42±5,08 idi. Kronik hastalığı olan ve sürekli ilaç kullanan geriatrik bireylerde ÖKÖ ve GAÖ puanları istatistiksel olarak kronik hastalığı olmayan ve ilaç kullanmayan geriatrik bireylerin ÖKÖ ve GAÖ puanlarından daha yüksek düzeyde bulundu (sırasıyla p değerleri: p=0.021, p=0.017). Ayrıca kronik hastalığı olan ve sürekli ilaç kullanan geriatrik bireylerde kronik hastalık sayısı ve kullanılan ilaç sayısı ile ÖKÖ ve GAÖ puanları arasında doğrusal bir ilişki bulunmuştur (sırasıyla r = 0.87, r = 0.81). SONUÇ: Bu çalışmada kronik hastalık varlığı ve çoklu ilaç kullanımı yaşlı olgularda anksiyete ve ölüm kaygısını arttıran etkenler olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca kullanılan ilaç sayısındaki artış ile incelenen sağlık parametrelerinin olumsuz etkilenmesi sıklıkla gözden kaçan “polifarmasi” ye dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

geriatri, kaygı, ölüm kaygısı, polifarmasi, kronik hastalık

The Effect of Chronic Diseases and Polypharmacy on Anxiety and Death Anxiety in Geriatric Patients

OBJECTIVE: In this study, the aim is to examine the comparision between the death anxiety and geriatric anxiety levels among the older people who have a chronic disease and not. Also, the relationship between chronic disease, the number of used drugs and the scores of death anxiety and geriatric anxiety. MATERIALS and METHODS: The study sample is consist of the patients who are 65 and above. The 30 participants can live without anyone else’s help and have at least 3 chronic diseases such as hypertension, diabetes mellitus, thyroid diseases, osteoporosis, osteodegenerative joint diseases, rheumatic diseases, Alzheimer's, Parkinson's, asthma, gastrointestinal system diseases and chronic renal failure. Additionally, 30 older people joined in the control group and they have no chronic disease and they use no drug. These two groups were evaluated via Death Anxiety Scale (DAS), Geriatric Anxiety Scale (GAS) and Nottingham Health Profile (NHP). RESULTS: The average age of the participants with chronic diseases was 70,34±4.92 when the average age of the control group was 71,42±5,08. The DAS and GAS scores of the test group were higher than the control group’s scores (respectively p values: p=0.021, p=0.017). Moreover, it was found out that there was a linear relationship between the number of chronic disease and used drugs and the scores of DAS and GAS (respectively; r = 0.87, r = 0.81). CONCLUSION: This research shows that chronic diseases and polypharmacy can increase the geriatric anxiety and death anxiety. On the other hand, the number of used drugs may negatively effect some health parameters and this points out the polypharmacy.

Keywords:

geriatrics, anxiety, death anxiety, polypharmacy, chronic disease,

PDF

___

1. www.tuik.gov.tr/PdfGetir.do?id=24644 25.01.2018
2. Arslan GG, Eşer İ. Yaşlıların kendi kendine ilaç kullanımına uyumu ve hemşirenin rolü. Ege üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005 ;21:147-57.
3.Bilir N, Paksoy NS. Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü ve yaşlılık sorunları, içinde Halk Sağlığı Temel Bilgiler.Hacettepe Üniversitesi Yayını, 2006 s1019-1044.
4.Ünsal A, Demir G, Çoban-Özkan A, Gürol Arslan G 2011. Huzurevindeki yaşlılarda kronik hastalık sıklığı ve ilaç kullanımları. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011; 12(3): 5-10.
5. Gülbayrak C, Açık Y, Oğuzöncül AF, Deveci SE, Ozan AT. Yenimahalle eğitim araştırma sağlık ocağına başvuran yaşlılardaki kronik hastalıkların sıklığı ve maliyeti. Eurasion J Medicine, 2003; 35:7-12.
6. Kutsal YG. Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı. Türk J Geriatr 2006; 9: 37-44.
7. Dolu İÇ; BİLGiLİ N: Ankara’da yaşayan bir grup yaşlı bireyde ilaç kullanım uygulamaları ve ilaç bilgi düzeylerinin belirlenmesi. TAF Preventive Mecdicine Bulletin, 2010; 9:37-44.
8. Arslan Ş, Atalay A, Kutsal YG. Yaşlılarda ilaç tüketimi, Türk J. Geriatr 2000; 3: 56-60.
9. Hovstadius B, Petersson G. Factors leading to excessive polypharmacy. Clin Geriatr Med 2012;28(2):59-72.
10. Kerry, Z. Yaşlılarda Doğru İlaç Kullanımı. Ege tıp dergisi, 2015, 54: eksayı:62-73.
11. Karahan, YA, Başaran A., Ordahan B., Yıldırım P., Küçüksaraç S., Oktar S., Soran N., Türkoğlu G., Tekin L., Karpuz S. Osteropoz hastalarında çoklu ilaç kullanımı. Türk Osteropoz Dergisi, İstanbul, 2015, Vol.21, ıss.1
12. Akıcı A. Akılcı ilaç kullanımı ilkeleri doğrultusunda yaşlılarda reçete yazma ve Türkiye’de yaşlılarda ilaç kullanımının boyutları. Turkish J Geriatrics 2006;9(Supplement):19-27.
13.Onar E, Kapucu S.Yaşlılarda Çoklu İlaç Kullanımı:Polifarmasi www.akadgeriatri.org/managete/fu_folder/2011-01/html/2011-3-1-022-028.htm 1.2.2018
14. Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Kutsal YG, Yücel M. Huzur evinde yaşayan bir grup yaşlı da fonksiyonel- kognitif değerlendirme ve ilaç kullanımı. Turk J Geriatr 2000;3:6-10.
15. Barre E, Bisseux l, Chiadmi F, Toledano A, Cisternino S, Schlatter J, Champault G, Ratiney R, Fontan JE. Drug interactions in an elderly population. Prospective assessment of thier frequency and seriousness among 56 patients. Presse Med 2005; 34:837-41.
16.Göçer S, Günay O, Polat T, Ulutabanca R Ö, İNCEDAL-SONKAYA Z. Polypharmacy and associated factors in people living in a nursing home in Kayseri Turkey. Medicine Science 2017; 6(4): 646-52.
17. Bilir N. Değişen Sağlık Örüntülerinde Halk Sağlığı Çalışanlarının Rolü: Kronik Hastalıklar ve Yaşlılık Sorunları. Ç a ğ r ı l ı Y a z ı / D e r l e m e TOPLUM HEKİMLİĞİ BÜLTENİ, 2006, Cilt 25, Sayı 3
18. Ayten A. Üniversite Öğrencilerinde Ölüm Kaygısı: Türk ve Ürdünlü Öğrenciler Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX, 2009, sayı: 4 85-108.
19. Üstüner Top F, Saraç A, Yaşar G. Huzurevinde Yaşayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygısı ve Günlük Yaşam İşlevlerinin Belirlenmesi Klinik Psikiyatri; 2010,13:14-22
20. Karakuş G, Öztürk Z, Tamam L. Ölüm ve Ölüm Kaygısı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi (Archives Medical Review Journal);2012, 21(1):42-79.
21. Türkçapar H. Anksiyete Bozukluğu ve Depresyonun Tanısal ilişkileri. Klinik Psikiyatri; 2004, Ek4:12-16.
Şanal- Karahan F. Üniversite öğrencilerinde çözüm odaklı düşünmenin depresyon, anksiyete, stres ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri ABD, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, 2016, Konya.
23. Sarıkaya Y, Baloğlu M. The development and psychometric properties of the Turkish Death Anxiety Scale (TDAS). Death Studies, 2016, 40(7), 419-431
24. Segal DL, June A, Payne M, Coolidge, FL, Yochim B. Development and initial validation of a self-report assessment tool for anxiety amaong older adults: The geriatric anxiety scale. Journal of anxiety disorders, 2010, 24, 709-714.
25. Segal DL, Şanal-Karahan F, Hamarta E, Karahan AY. The Turkish Adaptation and Psychometric Properties of the Geriatric Anxiety Scale. 67. Annual Meeting of The Gerontological Society of America, The Gerontologist 2014;54(52):P167
26. Şanal-Karahan F, Hamarta E, Karahan AY. Geriatrik Anksiyete Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması ve Psikometrik Özellikleri. 7. Akademik Geriatri Kongresi, Antalya, 28-31 Mayıs 2014, Bildiri Özet Kitapçığı s. 170, P-06.
27. ŞANAL-KARAHAN F, HAMARTA E, KARAHAN AY. The Turkish Adaptation and Psychometric Properties of the Geriatric Anxiety Scale. Mental Illness 2018; volume 10:7580.
28. Durademir- Badır A. Kronik kalp yetmezlikli hastaların yaşam kaliteleri ve öz-bakım davranışları (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1998.
29. Kaçan-Softa H, Uçukoğlu H, Ulaş-Karaahmetoğlu G, Esen D.Yaşlılarda ölüm kaygısı düzeyini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırmaları dergisi,2013(1-2):67-79.
30. Öztürk, ZK. Yaşlı Bireylerde Ölüm Kaygısı, Uzmanlık Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010.
31. Bilir N. Yaşlanan Toplum İçinde. (Ed: Gökçe-Kutsal Y.) Sağlıklı ve başarılı yaşlanma. Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi, Ankara, 2004, s:1-9.
32. SAYIN-KASAR K, KARAMAN E, ŞAHİN DS, YILDIRIM Y, AYKAR FŞ. Yaşlı Bireylerin Yaşadıkları Ölüm Kaygısı ile Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki, 2016, Cilt 5, Sayı 2, sayfalar 48-55.
33. ÖZER UHE, ÖZDEMİR ÖGDL.Yaşlı Bireyde Akılcı İlaç Kullanımı ve Hemşirenin Sorumlulukları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2009, 16(2), 042-051.
34. Dedeli Ö, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde ilaç kullanımı, tamamlayıcı ve alternatif tedavi uygulamalarının incelenmesi. Spatula DD, 2011, 1(1), 23-32.
35. Yeşil Y, Cankurtaran M, Kuyumcu ME. Polifarmasi. Klinik Gelişim, 2012, 25(3), 18-23.
36.ARPACI F, Avdaş E, Doğruöz Ö, SARIDOĞAN T.Yaşlılarda ölüm kaygısının incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2011, 4(1-2), 53-66.