Disleksi Hakkında Öğretmen Görüşleri ve Karşılaştıkları Sorunlar

Araştırmanın amacı, Türkiye’deki öğretmenlerin disleksiye ilişkin görüşlerini incelemek ve onların disleksiyle ilgili eğitim ihtiyaçlarını belirlemektir. Ankara İli Kalecik İlçesinde görev yapan bütün; sınıf, Türkçe, rehber, özel eğitim ve okul öncesi öğretmenleri çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Bu öğretmenlere veri toplama aracı olarak Yarı Yapılandırılmış Öğretmen Görüşme Formu ve Öğretmen Bilgi Formu uygulanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi, yüzde ve frekans kullanılarak çözümlenmiş ve beş alt başlıkta incelenmiştir. Sonuç olarak öğretmenlerin üniversite eğitimlerinde disleksi hakkında yeterince bilgilendirilmedikleri ve aldıkları disleksi eğitimini yeterli bulmadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin mesleklerine atandıktan sonra da disleksi hakkında yeterince bilgilendirilmedikleri ortaya çıkmıştır. Disleksi hakkındaki bilgilerinin kaynağı incelendiğinde ise öğretmenlerin % 25’i bu kavramı, formal eğitim ortamlarında değil, Yerdeki Yıldızlar/Her Çocuk Özeldir adlı bir Hint Filmiyle öğrendiklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin disleksi bilgi düzeylerinin yeterli olmadığı ve kendilerini yetersiz hissettikleri öğrenilmiştir. Öğretmenler aynı zamanda, disleksili bir öğrenciyle karşılaşmaları durumunda; farkına varma, belirleme yönünde gerekli bilgi ve mesleki beceriye sahip olmadıkları yönünde görüş bildirmişlerdir. Bu öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak eğitim yöntemlerini bilmediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenler disleksili öğrencileri için özel bir çalışma yapmamakta ve beden eğitimi, müzik gibi derslerde ya da öğle aralarına sıkıştırarak eğitim vermeye çalışmaktadır. Öğretmenler bu öğrencilerin eğitimlerinin kaynaştırma eğitiminden ziyade destek eğitim odaları aracılığıyla yapılması gerektiğini düşünmektedirler.

Anahtar Kelimeler:

Disleksi, Okuma Güçlüğü, Disleksili Birey, Öğretmen Görüşü, Öğretmen Eğitimi

Teachers' Opinions About Dyslexia and the Challenges They Face

The aim of this research is to examine the opinions of the teachers in Turkey about dyslexia and determine their training needs. Participants consisted of primary school, Turkish, guidance, special education, and pre-school teachers serving in the Kalecik District of Ankara. The Semi-structured Teacher Interview Form and the Teacher Information Form were applied to these teachers as data collection tools. The obtained data was analyzed by using content analysis method, percent and frequency and examined in five sub-titles. As a result of the data analysis teachers were not informed enough about dyslexia in their university education and they did not think their dyslexia training was adequate. Teachers have not been sufficiently informed about dyslexia after they have been assigned to their profession. When the source of information about dyslexia is examined, 25 % of the teachers stated that they learned dyslexia with an Indian film called Stars on the ground / Every child is special rather than formal education. Teachers also stated that they would not be able to identify them if they encountered a dyslexic student, and that they did not know about specific teaching methods to meet the needs of students with dyslexia. Teachers stated that they are not taking any special approach to work with dyslexic students, and they think that the training of these students should be done through resource rooms via individualized work rather than the inclusion programs.

Keywords:

Dyslexia, Reading Difficulties, Dyslexic Individuals, Teacher Opinion, Teacher Training,

PDF

___

Akhtar, S. (2008). The nature of developmental dyslexia. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Long Island Üniversitesi, New York.
Aladwani, A. M. & Al Shaye, S. S. (2012). Primary school teachers' knowledge and awareness of dyslexia in Kuwaiti students. Education, 132(3), 499-517.
Altuntaş, F. (2010). Sınıf öğretmenlerinin disleksiye ilişkin bilgileri ve dislektik öğrencilere yönelik çalışmaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bacanlı, H. (2004). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel.
Balcı, E. (2015). Amerika Birleşik Devletleri'nde disleksili bireylere uygulanan eğitim ve öğretim programlarının Türkiye'de yapılan çalışmalara katkısı açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Balcı, E. (2017). Disleksi hakkında gerçekler: Disleksi nedir ve ne değildir? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19(1), 1-17.
Battal, İ. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Uşak ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Batu, E. S. (2012). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri, özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Pegem A.
Baydık, B., Ergül, C. ve Kudret, Z. B. (2012). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin okuma akıcılığı sorunları ve öğretmenlerinin bu sorunlara yönelik öğretim uygulamaları. İlköğretim Online, 11(3), 778-789.
Doğan, B. (2013). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma güçlüğüne ilişkin bilgileri ve okuma güçlüğü olan öğrencileri belirleyebilme düzeyleri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 20-33.
Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D. ve Kudret, Z. B. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449-1472.
Exley, S. (2003). The effectiveness of teaching strategies for students with dyslexia based on their preferred learning styles. British Journal of Special Education, 30(4), 213-220. doi:10.1111/j.0952-3383.2003.00313.x
Flynn, M. J., & Deering, M. W. (1989). Subtypes of dyslexia: İnvestigation of border’s system using quantitative neurophysiology. Developmental Medicine & Child Neurology, 31, 215–223. doi:10.1111/j.1469-8749.1989.tb03981.x
Gwernan‐Jones, R., & Burden, R. L. (2010). Are they just lazy? Student teachers' attitudes about dyslexia. Dyslexia, 16(1), 66-86. doi:10.1002/dys.393
Güngörmüş Özkardeş, O. (2012). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğüne ilişkin yapılan uygulamalar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 25-38.
Hellendoorn, J., & Ruijssenaars, W. (2000). Personal experiences and adjustment of Dutch adults with dyslexia. Remedial and special education, 21(4), 227-239. doi:10.1177/074193250002100405
Humphrey, N. (2003). Facilitating a positive sense of self in pupils with dyslexia: the role of teachers and peers. Support for Learning, 18(3), 130-136. doi: 10.1111/1467-9604.00295
IDEA. (2004). Amerika Birleşik Devletleri kamu hukuku 94-142, Individuals with disabilities education improvement yasası 2004, 108. Amerika Birleşik Devletleri Kongresi.
Ingesson, S. G. (2007). Growing up with dyslexia: Interviews with teenagers and young adults. School Psychology International, 28(5), 574-591. doi:10.1177/0143034307085659
Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
Koç, B. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerine yönelik özel uygulamalarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Lerner, J. W. (1989). Educational interventions in learning disabilities. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 28(3), 326-331. doi:10.1097/00004583-198905000-00004
Morgan, W. P. (1896). A case of congenital word blindness. British Medical Journal, 2(1871), 1378. doi:10.1136/bmj.2.1871.1378
Riddick, B., Sterling, C., Farmer, M. & Morgan, S. (1999). Self‐esteem and anxiety in the educational histories of adult dyslexic students. Dyslexia, 5(4), 227-248. doi:10.1002/(SICI)1099-0909(199912)5:4<227::AID-DYS146>3.0.CO;2-6
Sart, H., Ala, H., Yazlık, Ö. ve Yılmaz, F. (2004). Türkiye Kaynaştırma Eğitiminde Nerede, Eğitimciye Öneriler, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
Shaywitz, S., & Shaywitz, B. (2003). Dyslexia (Specific reading disability). Language-cognition, 24(5), 147-153. doi:10.1016/j.biopsych.2005.01.043
Shaywitz, S. (2003). Overcoming dyslexia: A new and complete science-based program for reading problems at any level. New York: Alfred A. Knopf.
Snowling, M. (2000). Dyslexia. Oxford: Basil Blackwell.
Şekercioğlu, B. (2010). İlköğretim II. kademe branş öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar ile ilgili görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şenel, H. G. (1998). Okuma güçlüğü olan ve olmayan ilkokul öğrencilerinin okuma düzeyinin ve dislektik özelliklerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Washburn, E. K., Joshi, R. & Binks‐Cantrell, E. S. (2011). Teacher knowledge of basic language concepts and dyslexia. Dyslexia, 17(2), 165-183. doi:10.1002/dys.426
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları
Yıldırım, N., Tüzel, E. ve Yıldırım, Y.V. (2016). Aamir Khan filmlerinin eğitimsel açıdan incelenmesi: 3 Idiots (3 Aptal) ve Taare Zameen Par (Her çocuk özeldir) üzerine bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (36), 210-244.