Mustafa SÖZBİLİR, Betül OKCU, Fatih YAZICI

Ailelerin Görme Yetersizliği Olan Çocuklarına Yönelik Gelecek Kaygıları

Bu çalışma, görme yetersizliği yaşayan çocuğa sahip ailelerin çocuklarının geleceğine yönelik kaygı ve beklentilerini belirlemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımı benimsenerek sürdürülmüş, bu yaklaşıma paralel olarak durum çalışması yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması kullanılmıştır. Erzurum ilinde yaşayan ve doğuştan görmeyen çocuğa sahip olan üç aile araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Çalışma grubunu oluşturacak ailelerin seçiminde gönüllülük esası temel alınmıştır. Veriler görüşme tekniği kullanılarak yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Bu kapsamda katılımcıların görüşme sorularına verdikleri cevaplar kodlanmış, benzer kodlar bir araya getirilerek kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda görme yetersizliği olan çocuğa sahip ailelerin çocuklarının geleceğine yönelik olarak çevre, eğitim ve istihdam gibi temel konularda önemli kaygılara sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca ailelerin bu konularda devletten ve toplumdan bazı beklentileri olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda, ailelerin rahatsızlık duydukları durumları ve yaşadıkları kaygıları en aza indirebilmek için yapılması gerekenler irdelenmiş ve çeşitli öneriler ortaya koyulmuştur.

Parents Anxiety For Their Visually Impaired Children s Future

The purpose of this study was to determine parents anxiety and expectation who have visually impaired child for their children future. The study was carried out in qualitative nature through holistic multiple case study method. Participants of the study consisted of three parents with congenitally blind child living in Erzurum. The participating parents were selected on the basis of voluntary participation. Data were collected through a semistructured interview protocol. The data obtained from the interviews were analyzed by content analysis. Participants responses to interview questions were coded, categorized and themes were reached. The findings revealed that parents anxieties for children s future were gathered under environment, education, employment themes and also parents have some expectations from the officials and the society. Finally, suggestions were made in order to reduce families concerns and sources of their anxieties.

PDF

___

Bailey, B. R. ve Downing, J. (1994). Using visual accents to enhance attending to communication symbols for students with severe multiple disabilities. Re:view, 26(3), 101-118.
Bakırcıoğlu, R. (2002). Çocuk ruh sağlığı ve uyum bozuklukları. Ankara: Anı Yayıncılık.
Bhagotra, S., Sharama, K. A. ve Raina, B. (2008). Psychological and social adjustment and rehabilitation of the blind. Social Medicine, 10(1), 48-51.
Bolat, N., Doğangün, B., Yavuz, M., Demir, T. ve Kayaalp, L. (2011). Doğuştan tam görme engeli olan ergenlerin depresyon, kaygı düzeyleri ve benlik kavramı özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 77-82.
Bower, B. (2001). Disability develop as family affair. Science News, 160(18), 276-277.
Burcu, E. (2005). Görme özürlü çocukların geleceğe ilişkin düşüncelerinde ailelerinin sosyoekonomik düzeyinin önemi: Ankara örneği. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 31, 37- 54.
Cavkaytar, A. ve Diken, İ. H. (2012). Özel eğitim-1: Özel eğitim ve özel eğitim gerektirenler. Ankara: Vize Yayıncılık.
Celeste, M. ve Grum, D. K. (2010). Social integration of children with visual impairment: A developmental model. İlköğretim Online, 9(1), 11-22.
Cin, A. ve Kılıç, M. (2012). Özürlü Çocuğu Olan Anne Babaların Kaygı Düzeylerini Azaltmaya Yönelik Bir Grup Rehberliği Uygulaması. İçinde S. Erkan ve A. Kaya (Ed.). Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları II (3. Baskı) (ss. 70-102). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Coşkun, H. Y. (2010). Özürlü birey ve ailesinin sosyal iletişim sürecinde karşılaştığı ve yaşadığı durumlar hakkında teorik ve ampirik bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1), 213-227.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions (Second edition). London: Sage.
Dalbay, R. S. (2009). Özürlü yakınlarının özürlülere yönelik sosyal politikalara ilişkin bilgi, beklenti ve memnuniyet dereceleri (Isparta örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Demarle, D. J. ve Le Roux, P. (2001). The life cycle and disability: Experiences of discontinuity in child and family development. Journal of Loss & Trauma, 6, 29-43.
Dobson, B., Middleton, S. ve Beardsworth, A. (1998). The impact of childhood disability on family life. York: Joseph Rowntree Foundation.
Eniola, M. S. (2007). The effects of stress inoculation training on the anxiety and academic performance of adolescent with visual impairments. Pakistan Journal of Social Sciences, 4(4), 496-499.
Fışıloğlu, A., ve Fışıloğlu, H. (1997). İşitme engelli bireyi ile değişim sürecindeki ailelerin karşılaştıkları sorunlar. İçinde A. N. Karancı (Ed.). Farklılıkla yaşamak: Aile ve toplumun farklı gereksinimleri olan bireylerle birlikteliği (ss. 23-35). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Gallagher, J. J., Beckman, P. ve Cross, A. H. (1983). Families of handicapped chidren: Sources of stress. American Journal on Mental Deficiency, 88(1), 41-18.
Huberty, T. J. (2007). Anxiety and anxiety disorders in children: Information for parents. National Association of School Psychologists, 36(3), 1-4.
Işıkhan, V. (2005). Türkiyede zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin sorunları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Kulaksızoğlu, A. (2003). Farklı gelişen çocuklar. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
Küçüker, S. (1997). Bilgi verici psikolojik danışmanlık programının zihinsel özürlü çocuklarının kardeşlerinin özürle ilgili bilgi düzeylerine ve özürlü kardeşlerine yönelik tutumlarının etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Markham, U. (1998). Çocukluk travmaları. İstanbul: Alfa Basım Dağıtım.
Mısır, N. (2012, Ekim). Engelli bireylerin toplumda kabulü ve farkındalık konulu eğitim seminerlerinin etkililiğin incelenmesi: Trabzon örneği. Sözlü bildiri, 22. Özel Eğitim Kongresi Trabzon.
Mishra, V. (2013). A study of selfconcept in relation to ego-strength of sighted and visually impaired students. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 4(1), 203-207.
Özdoğan, B. (2000). Çocuk ve oyun (3. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Özgökçeler, S. ve Alper, Y. (2010). Özürlüler kanununun sosyal model açısından değerlendirilmesi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-54.
Park, J., ve Turnbull, A. P. (2002). Impacts of poverty on quality of life in families of children with disabilities. Exceptional Children, 68(2), 151-170.
Salleh, N. M. ve Zainal, K. (2010). How and why the visually impaired students socially behave the way they do. Procedia Social and Behavioral Sciences. 9, 859863.
Seligman, M. (1989). Ordinary families special children; becoming the parent of a disabled children, reaction to first information. New York: The Guilford Press.
Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2013). Engelli hakları inceleme raporu. http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/docs/2013/raporlar/engelli_haklari_in celeme_raporu.pdf adresinden 26 Aralık 2014de alınmıştır. Varol, N. (2005). Aile eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Yavuzer, H. (1994). Ana-baba ve çocuk (7. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım Doğru, S. ve Arslan, E. (2008). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543553.
Yin, R. K. (2003). Case study research: Design and methods (3th edition). London: Sage Publications.