Şevket IŞIK, Volkan ZOĞAL

6385

TURİZM KENTLEŞMESİ KAVRAMI: ANTALYA ÖRNEĞİ

Bu çalışmada, kavramsal bir tartışma ve ampirik bir analizle “turizm kentleşmesi” ele alınmıştır. Öncelikle, turizm kentleşmesinin kavramsal açıdan bir tanımı yapılarak, onu diğer kentleşme biçimlerinden ayıran temel özellikler incelenmiştir. Çalışmanın ampirik analizi için,  1980’lerden sonra turizmin yarattığı etkiyle hızla büyüyen ve turizmin sadece mekânsal değil, sosyal, ekonomik ve kültürel değişim ve dönüşümlere yol açtığı Antalya seçilmiştir.Antalya’daki turizm kentleşmesinin, Türkiye’nin diğer önemli kentlerinden farkını ortaya koyabilmek için nüfus artış hızı ve göç verileri, işgücünün hem miktar hem de yapısal değişimini ortaya koyan veriler, yabancı nüfus ve onların mülk edinimleri, turist ve turizm tesislerine ilişkin veriler kullanılarak, iller arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Elde edilen bulgular, Antalya’nın “turizm kentleşmesi” sürecinde meydana gelen değişimlerin; yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalardaki sonuçlarla büyük ölçüde örtüştüğünü ortaya koymaktadır. Nitekim Antalya’da 1980 sonrasında turizme dayalı olarak ortaya çıkan ekonomik yapılanmaya, hem nüfusta hem de işgücünde hızlı bir büyüme eşlik etmiştir. Antalya nüfusu, 1985-2015 arasında % 257 oranında artarak, İstanbul, Ankara, İzmir, Tekirdağ, Kocaeli ve Bursa gibi illeri geride bırakmıştır. 1985-2015 arasında, illerin nüfusunda başka illerde doğanların oranı dikkate alındığında, en fazla artışın Antalya’da gerçekleştiği görülür. 1980-2000 arasında turizm ile doğrudan veya dolaylı sektörlerde işgücü % 524 artarak tüm illeri geride bırakmıştır. Turizmin bir etkisi de, Antalya’da yerleşik yabancı nüfus üzerine olmuştur. 2016 yılında ikamet veya çalışma izni alarak ADNKS’ne kayıtlı olan yabancıların sayısı 60 bini geçmiştir. Bu rakam, Antalya’yı % 2,6 ile il nüfusu içinde en çok yabancı olan il konumuna getirmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Turizm, kentleşme, turizm kentleşmesi, turistik kentleşme, Antalya

The Concept of Tourism Urbanization: The case of Antalya (Turkey)

This article deals with tourism-related urbanization process in Turkey. In the first part, theoretical and conceptual aspects of this phenomenon were discussed, followed by an empirical analysis in the case of a coastal province, Antalya. The city of Antalya, located on the Mediterranean coast of Turkey is the urban area where mass coastal tourism most rapidly developed since mid-80s. Diverse impacts of tourism industry such as social, economic, cultural and spatial, are highly visible in Antalya. Statistics on population growth rate, immigration, labour force, registered foreign population, foreign property ownership, tourist numbers and tourism facilities were employed in order to distinguish the dynamics of urbanization in Antalya from the other big cities of Turkey. The findings indicate that the process of tourism-related urbanization in Antalya has similarities with the other studies in the literature. The changing economic structure in Antalya based on tourism in the 1980s was accompanied by a rapid growth both in the population and in the labour force. The increase rate of Antalya population between 1985 and 2015 was 257 percent, raking the top among the other big cities of Turkey including Istanbul, Ankara, Izmir, Kocaeli, Bursa and Tekirdağ. During the same period (1985-2015), the greatest increase in the percentage of the out-born population was observed in Antalya. Between 1980 and 2000, the labour force in the economic sectors directly or indirectly related to tourism increased 524 percent, leaving all the other provinces behind. Another effect of tourism industry is on the number of the foreign population settling in Antalya. In 2016, the number of foreign population with a residence or work permit has exceeded 60,000. The percentage of foreign population in Antalya is the highest (2.6 percent) among the province of Turkey. 
Keywords:

Tourism, urbanization, tourism urbanization, touristic urbanization, Antalya,

PDF

___

  • Akengin, H. 2006. Antalya’da Turizmin Ortadan Kaldırdığı Mevsimlik Yerleşmeler: Sahil Çardakları. N. Özgüç, & A. N. Timor (Ed.) içinde, İnsan ve Mekân Prof. Dr. Erol Tümertekin’e 80. Yıl Armağanı (s. 187-203). Çantay Kitabevi.
  • Akış, A. 2007. Alanya'da turizm ve turizmin Alanya ekonomisine etkisi. Selçuk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (17), 15-32.
  • Akova, İ. 1999. Alanya’nın turizm olanakları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi(7), 183-207.
  • Antalya Mimarlar Odası. 1988. Güney Antalya Turizm Gelişim Projesi. Mimarlık Dergisi, 57-61.
  • Arıkan, İ. 1998. Havayolu ulaşımı ile turizm ilişkisi ve havaalanları. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi (Yıl 9 Eylül-Aralık), 46-54.
  • Balkır, C., ve Kırkulak, B. 2009. Turkey as a New Destination for Retirement Migration. D. M. Heinz Fassmann içinde, Migration and Mobility in Europe. Trends, Patterns and Control (s. 123-143). Edward Elgar.
  • Balkır, C., Toprak, Z., ve Kırkulak, B. 2008. Yabancı Emekli göçünün sosyal ve ekonomik etkileri:Antalya ve Çevresi üzerine ampirik bir çalışma. İzmir: TÜBİTAK Proje No: 105K156.
  • Bozyer, Ü. 2008. Kent Dokusunun Oluşmasında Turizmin Etkisi “Bodrum Örneği. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Deniz, A., ve Özgür, E. M. 2010. Rusya'dan Türkiye'ye ulusaşırı göç: Antalya'daki Rus göçmenler. Ege Coğrafya Dergisi, 19 (1), 13-30.
  • Deniz, A., ve Özgür, E. M. 2013. Antalya’daki Rus gelinler: Göçten evliliğe, evlilikten göçe. Sosyoloji Dergisi, 3 (27), 151-175.
  • Deniz, A., ve Özgür, E. M. 2015. Rus kadınların emek göçü: Antalya örneği. L. Körükmez, & İ. Südaş içinde, Göçler Ülkesi (s. 115-133). İstanbul.
  • Devlet İstatistik Enstitüsü. 1984. Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri 1980. Yayın No: 1072, Ankara.
  • Devlet İstatistik Enstitüsü. 1993. Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri 1990. Yayın No: 1616, Ankara.
  • Devlet İstatistik Enstitüsü. 2003. Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri 2000. Yayın No: 2759, Ankara. Doğaner, S. 1998. Türkiye kıyı kullanımında turizm olgusu. Türk Coğrafya Dergisi(33), 25-52. Emekli, G. 1994. Foça’da Turizm ve Turistik Kentleşme. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beşeri ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • Esengil, Z. 2015. Kasım 2017 tarihinde Antalya Gerçek Bir Kent ise Onu Üreten Kim? http://www.arkitera.com/: http://www.arkitera.com/gorus/645/zeynep-esengil adresinden alındı Gladstone, D. L. 1998. Tourism Urbanization in the United States”, 34: 3-27. Urban Affairs Review, 34(1), 3-27. Hall, C. M. 2006. Tourism Urbanization and global environmental change. ‎M. Stefan Gössling (Ed.) içinde, Tourism and Global Environmental Change: Ecological, Economic, Social and Political Interrelationships (s. 142-155). Abingdon: Routledge. http://www.hurriyet.com.tr. 2016, 9 1. http://www.hurriyet.com.tr/antalyadaki-rus-okulunda-ders-zili-caldi-40213799. Kasım 2017 tarihinde alındı.
  • http://www.turizmaktuel.com. 2015, 8 16. http://www.turizmaktuel.com/haber/antalya-da-kongre-turizmi-icin-milat. Eylül 10, 2017 tarihinde alındı. http://www2.tbmm.gov.tr. http://www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-15328c.pdf. Ağustos 23, 2017 tarihinde alındı. http://yigm.kulturturizm.gov.tr (1). http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10161/golf-turizmi.html. Eylül 11, 2017 tarihinde alındı. http://yigm.kulturturizm.gov.tr (2). http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9854/sinir-giris-cikis-istatistikleri.html. Temmuz 20, 2017 tarihinde alındı. http://yigm.kulturturizm.gov.tr (3). http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9772/turizm-kentleri.html. Ağustos 20, 2017 tarihinde alındı. http://yigm.kulturturizm.gov.tr (4). http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9860/turizm-belgeli-tesisler.html. Eylül 15, 2017 tarihinde alındı.
  • Işık, Ş. 2005. Türkiye'de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14 (1-2), 57-71. Kervankıran, İ., ve Bulut, E. 2015. Antalya İli Turizminin Gelişimini ve Etkilerini Yerel Halk Nasıl Değerlendirmektedir? . Türk Coğrafya Dergisi (65), 35-45. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2012. Türkiye’de Turizm Sektörüne sağlanan Teşvik ve Destekler. Yatırım ve işletmeler genel Md. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve işletmeler Genel Md. Mullins, P. 1990. Tourist cities as new cities: Australia’s Gold Coast and Sunshine Coast. Australian Planner, 28 (3), 37-41. Mullins, P. 1991. Tourism urbanization. International Journal of Urban and Regional Research, 15 (3), 591-597. Mullins, P. 1992. Cities for pleasure: the emergence of tourism urbanization in Australia. Built Environment, 18(3), 187-198. Mullins, P. 1994. Class relations and tourism urbanisation: The regeneration of the petite bourgeoisie and the emergence of a new urban form. International Journal of Urban and Regional Research, 18 (4), 591-607.
  • Mullins, P. 2003. The evolution of Australian tourism urbanization. E. L. Hoffman, S. S. Fainstein, & D. R. Judd (Ed.) içinde, Cities and visitors: Regulating people, markets and city space (s. 126-142). Blackwell Publishing.
  • Örs, H. 2005. Güney Antalya Gelişim projesi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 16 (2), 204-210.
  • Özgür, E. M., ve Deniz, A. 2015. Rusya ile Türkiye Arasında Turizme Dayalı Bir Göç Sistemi Oluşması. İ. Südaş, & L. Körükmez (Ed.) içinde, Göçler Ülkesi: Akışlar, Göçmenler, Araştırmacılar (s. 69-94). Ayrıntı Yayınları.
  • Öztürk, A. S. 2010. Antalya Körfezi Batısında Kırsal Turizm: Potansiyel ve Geliştirme Stratejisi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beşeri ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) .
  • Pekpak, H. E. 2012. Kıyı Alanlarında Turizm Odaklı Mekânsal Gelişim: Lara Örneği. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü.
  • Qian, J., Feng, D., ve Zhu, H. 2012. Tourism-driven urbanization in China’s small town development: A case study of Zhapo Town, 1986-2003. Habitat International, 36 (1), 152-160.
  • Sayan, M. S., ve Öztan, Y. 2000. Antalya kıyı şeridindeki turizm tesislerinin fiziksel planlama sürecinde ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (4), 71-80.
  • Südaş, İ. 2006. Alanya'ya Yönelik Avrupalı Göçü: Özellikler ve Etkiler. III. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Kongresi Bildiri Kitabı, (s. 775-798). Çanakkale.
  • Südaş, İ. 2008. Uluslararası emekli göçünün Türkiye’nin kıyı kentleri üzerindeki etkileri. TÜCAUM V. Coğrafya Sempozyumu, (s. 135-146). Ankara.
  • Südaş, İ. 2012. Avrupa ülkelerinden Türkiye'nin batı kıyılarına yönelik göçler: Marmaris, Kuşadası ve Ayvalık ilçelerinde karşılaştırmalı bir araştırma. İzmir: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Südaş, İ. 2014. Biz Turist İstedik İnsanlar Geldi. A. Kaya içinde, Farklılıkların Birlikteliği - Türkiye ve Avrupa'da Birarada Yaşama Tartışmaları (s. 121-150). Hiperlink Yayınları.
  • Südaş, İ., ve Mutluer, M. 2005. Yabancıların Türkiye'de mülk edinimi: Coğrafi bir yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 14 (1-2), 45-55.
  • Südaş, İ., ve Mutluer, M. 2008. Ekonomik etkileri açısından Türkiye'nin turizm merkezlerine yönelik Avrupalı göçleri. Ege Coğrafya Dergisi, 17 (1-2), 51-59.
  • Taşlıgil, N. 1996. Türkiye'nin havaalanları. Türk Coğrafya Dergisi (31), 25-281.
  • Yakar, M. 2013. 21. Yüzyılın başında Türkiye’de iller arası göçlerin mekansal ve istatistiksel analizi. Journal of World of Turks, 5 (3), 239-263.
Ege Coğrafya Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1983
  • Yayıncı: Prof. Dr. Şevket IŞIK
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

TÜRKİYE’DE TROPİKAL GECE SAYILARINDA GÖZLENEN DEĞİŞMELER VE EĞİLİMLER

Ecmel ERLAT, Murat TÜRKEŞ

TÜRKİYE’NİN İKLİMSEL DEĞİŞKENLİK VE SOSYO-EKOLOJİK GÖSTERGELER AÇISINDAN KURAKLIKTAN ETKİLENEBİLİRLİK VE RİSK ÇÖZÜMLEMESİ

Murat TÜRKEŞ

MODELING ABOVE GROUND BIOMASS IN CALABRIAN PINE FORESTS OF DÜZLERÇAMI (ANTALYA)

Doğukan Doğu YAVAŞLI, M. Kirami ÖLGEN

ÖDEMİŞ OVASINDA BEYTİTEPE HÖYÜĞÜNDE PALEOCOĞRAFYA–JEOARKEOLOJİ ARAŞTIRMALARI

Serdar VARDAR

TURİZM KENTLEŞMESİ KAVRAMI: ANTALYA ÖRNEĞİ

Şevket IŞIK, Volkan ZOĞAL

HES’LERİN NÜFUS VE YERLEŞME HAREKETLERİNE ETKİLERİ: YUSUFELİ BARAJI ÖRNEĞİ

Selin BAHÇALI, Arda BAY, Selver ÖZÖZEN KAHRAMAN