Ortaokul Matematik Ders Kitaplarındaki Problemlerin, Problem Çözme Aşamalarına Göre İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında ortaokullarda kullanılmakta olan matematik ders kitaplarında yer alan problemleri, problem çözme aşamalarına göre incelemektir. Araştırma kapsamında 5., 6., 7. ve 8. sınıf düzeylerinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından basılmış olan dört kitap kullanılmıştır. Kitaplarda bulunan çözümlü problemler araştırmaya dâhil edilmiştir. Bu problemlerin çözümleri, (1) problemi anlama, (2) çözümü planlama, (3) planı uygulama, (4) çözümün doğruluğunu ve geçerliğini kontrol etme, (5) çözümü genelleme ve benzer/özgün problem oluşturma şeklindeki problem çözme aşamalarına yönelik hazırlanan bir rubrik kullanılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmenin sonucunda, tüm sınıf düzeylerindeki matematik ders kitaplarında problemi anlama aşamasına ilişkin açıklamaların çözümlü problemlerin büyük çoğunluğunda yer almadığı görülmüştür. Çözümü planlama aşamasına ilişkin açıklamaların, beşinci ve altıncı sınıf matematik ders kitaplarında çoğunlukla yer almasına karşın yedinci ve sekizinci sınıf matematik ders kitaplarında çoğunlukla yer almadığı tespit edilmiştir. Planı uygulama aşaması ise tüm sınıf düzeylerine ait matematik ders kitaplarındaki çözümlü problemlerin tamamında uygun şekilde açıklanmıştır. Çözümün doğruluğunu ve geçerliğini kontrol etme aşamasına ilişkin tüm sınıf seviyelerinde çözümlü problemlerin büyük çoğunluğunda herhangi bir açıklamaya yer verilmemiştir. Problem oluşturma aşamasında ise beşinci sınıf matematik ders kitabı haricinde diğer kitaplarda çoğunlukla problem oluşturmaya ilişkin herhangi bir açıklama olmadığı sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Matematik problemi, problem çözme aşamaları, ortaokul matematik ders kitapları

PDF

___

Altun, M. (2014). Ortaokullarda (5., 6., 7. ve 8. sınıflarda) matematik öğretimi (10. bs.). Aktüel.
Aydoğdu-İskenderoğlu, T., & Baki, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf matematik ders kitabındaki soruların PISA matematik yeterlik düzeylerine göre sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 36(161), 287-301.
Baki, A. (2008). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi. Harf.
Baki, A. (2020). Matematiği öğretme bilgisi (3. bs.). Pegem.
Baki, A., & Bell, A. (1997). Ortaöğretim matematik öğretimi. YÖK Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
Baltacı, S., Yıldız, A., & Güven, B. (2014). Knowledge types used by eighth grade gifted students while solving problems. Bolema: Boletim de Educação Matemática, 28(50), 1032-1055.
Baykul, Y. (2019). Ortaokulda matematik öğretimi (5-8. sınıflar) (3. bs.). Pegem.
Bingham, A. (1998). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi. Milli Eğitim Bakanlığı.
Cansız-Aktaş, M., & Aktaş, D. Y. (2012). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretim programı, ders ve öğrenci çalışma kitaplarında dörtgenler arasındaki ilişkilerin anlatımının incelenmesi. NWSA-Education Sciences, 7(2), 848-858.
Ceylan, S. (2021). Investigation of the elements of the history of mathematics in secondary school mathematics coursebooks. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 12(1), 320-348.
Çavuş-Erdem, Z., Doğan, M. F., Gürbüz, R., & Şahin, S. (2017). Matematiksel modellemenin öğretim araçlarına yansımaları: Ders kitabı analizi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 61-86.
Ergün, H., Gürel, Z., & Çorlu, M. A. (2011). Problem tasarlama performansının değerlendirilmesinde kullanılabilecek bir rubriğin geliştirilmesine ilişkin bir araştırma. Milli Eğitim, 40(191), 39-50.
Ev-Çimen, E., & Yıldız, Ş. (2017). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen problem kurma etkinliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 8(3), 378-407.
Fisher, R. (1990). Teaching children to think. Stanley St. Thornes.
Garner, R. (1992). Learning from school texts. Educational Psychologist, 27(1), 53-63.
Işık, C., & Kar, T. (2015). Altıncı sınıf öğrencilerinin kesirlerle ilgili açık-uçlu sözel hikayeye kurdukları problemlerin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 6(2), 230-249.
İncikabı, S. (2017). Çoklu temsiller ve matematik öğretimi: Ders kitapları üzerine bir inceleme. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 66-81.
İncikabı, S., & Biber, A. Ç. (2017). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer alan temsillerin öğrenme alanlarına ve sınıflara göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 115-133.
Johansson, M. (2003). Textbooks in mathematics education: A study of textbooks as the potentially implemented curriculum [Unpublished doctoral dissertation]. Luleå Tekniska Universitet.
Karadeniz, S. (2017). Ortaokul matematik ders kitaplarında kullanılan analojilerin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
Karakuş, F., & Baki, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf matematik öğretim programı ve ders kitaplarının fraktal geometri konusu kapsamında değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 10(3), 1081-1092.
Karataş, İ., & Güven, B. (2004). 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerinin belirlenmesi: Bir özel durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 163, 1-10.
Kerpiç, A., & Bozkurt, A. (2011). Etkinlik tasarım ve uygulama prensipleri çerçevesinde 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 303-318.
Kılıç, S. (2015). Kappa testi. Journal of Mood Disorders, 5(3), 142-144.
Kılıçoğlu, E. (2020). Ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinde soyutlama becerisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 628-650.
Mersin, N., & Durmuş, S. (2018). Matematik tarihinin ortaokul matematik ders kitaplarındaki yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 997-1019.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Ortaokul matematik dersi (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018a). Matematik dersi 1-8. sınıflar öğretim programı. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018b). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu matematik ders kitabı-5. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018c). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu matematik ders kitabı-6. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018d). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu matematik 8 ders kitabı. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu matematik 7 ders kitabı. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Moskal, B. M., & Leydens, J. A. (2000). Scoring rubric development: Validity and reliability. Practical Assessment, Research and Evaluation, 7, 71-81.
Özdişçi, S., & Katrancı, Y. (2020). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme ve problem oluşturma becerilerinin incelenmesi. Milli Eğitim, 49(226), 149-184.
Parmar, R. S. (1992). Protocol analysis of strategies used by students with mild disabilities when solving arithmetic word problems. Diagnostique, 17(4), 227-243.
Polya, G. (1945). How to solve it: A new aspect of mathematical method (vol. 85). Princeton University Press.
Polya, G. (2017). Nasıl çözmeli (Çev., B. S. Soyer). TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
Sezgin-Memnun, D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemi çözmeye ilişkin inançlarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 75-98.
Silver, E. A., & Cai, J. (1996). An analysis of arithmetic problem posing by middle school students. Journal for Research in Mathematics Education, 27(5), 521-539.
Stylianides, G. J. (2009). Reasoning-and-proving in school mathematics textbooks. Mathematical Thinking and Learning, 11(4), 258-288.
Şirin, B., & Yıldız, A. (2020). 8. sınıf matematik ders kitabının PISA temel matematik beceri seviyelerine göre incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(4), 1158-1176.
Tertemiz, N., & Sulak, S. E. (2013). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin problem kurma becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 713-729.
Toprak, Z., & Özmantar, M. F. (2019). Türkiye ve Singapur 5. sınıf matematik ders kitaplarının çözümlü örnekler ve sorular açısından karşılaştırmalı analizi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(2), 539-566.
Tural-Sönmez, M. (2019). Yedinci sınıf matematik ders kitabında yer alan problemlerin finansal okuryazarlığı bağlamında incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 1-23.
Van de Walle, J. A., Karp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2019). İlkokul ve ortaokul matematiği (Çev., S. Durmuş). Nobel.
Witzel, B. S., & Riccomini, P. J. (2007). Optimizing math curriculum to meet the learning needs of students. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 52(1), 13-18.
Yavuz, G., & Başer, N. (2010). Problem çözme stratejisi öğretiminin matematiğe yönelik tutuma etkisi. e-journal of New World Science Academy, 5(3), 751-764.
Yenilmez, K., & Yaşa, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme becerileri üzerine bir çalışma. e-journal of New World Science Academy, 2(4), 272-287.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. bs.). Seçkin.
Yıldırım, İ. (2019). 5-8. sınıf matematik ders kitaplarının PISA değişim ve ilişkiler ölçeğine göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi.