CÂMİÜ’T-TEVÂRÎH’TE KUBİLAY HAN’IN ÇİN’DEKİ İDARÎ TEŞKİLATI VE BAYINDIRLIK FAALİYETLERİ / Kublaı Khan’s Admınıstratıve Organızatıon And Facılıtıes of Publıc Works in Chına in Câmiü’t-Tevârîh
ÖzetCengiz Han zamanında teşkilat anlamında şekillenmeye başlayan Moğol devleti, Kuzey Çin’in bu dönemde Moğolların hâkimiyetine girmesi ile yeni idarî yapılarla da karşı karşıya kalmıştır. Devletin kurumsal anlamdaki örgütlenmesi ve bayındırlık faaliyetleri Cengiz Han’ın halefleri tarafından önem verilerek sürdürülmüştür. Moğol devletinin devlet düzeni bağlamında farklı devlet kültürlerinden etkilendiği çok açıktır. Uygurlar ile başlayan bu etki sahasının devlet sınırlarının büyümesi ile doğru orantılı olarak genişlediği görülmektedir. Uygurları takiben Çinli ve Müslüman unsurları bu genişleyen yapının içerisinde görmek mümkündür. Ayrıca Moğol istilasının yaraları bu dönemde idarî sistemin yerleştirilmesi ve imar faaliyetlerinin geçekleştirilmesi ile sarılmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda, Moğol dönemi için önemli bir dönem olan Kubilay Han zamanı Çin’in idarî sistemi ve bayındırlık faaliyetleri Câmiü’t-Tevârîh’in bakış açısı ile ele almayı amaçlamaktayız.Anahtar Kelimeler: Çin, Câmiü’t-Tevârîh, İdarî yapı, İmâr faaliyetleri
___
- Kalkaşendî, Eş-Şeyh Ebî-il ‘Abbâs Ahmed. (1340-1922). Subhu’l-A’şâ fî Sınâ’ati’l-İnşâ. IV, Kahire: Dâr-ül Mısriyye.
- Kanar, Mehmet. (2010). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yayınları.
- Kanar, Mehmet. (1998). Büyük Sözlük Türkçe-Farsça. İstanbul: Birim Yayıncılık.
- Karl, Jahn. (1942). İran’da Kâğıt Para (c.VI, s.269-309) (Çev. M. A. Köymen), Ankara: Belleten Dergisi.
- Marshall, Robert. (1996). Doğudan Yükselen Güç Moğollar (Çev. Füsun Doruker). İstanbul: Sabah Yayınları.
- Mîrhand. (1339 hş.). Târîh-i Ravzatü’s-Safâ, V. Tahran: İntişârât-i Pîrûz.
- Mûsevî, Mustafa. (1370 hş.). Uygur (c. X, s. 462-463). Tahran: Dâiret-ül Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmî.
- Müstevfî, Hamdullah. (1387 hş.). Târîh-i Guzîde (Tsh. Abdulhüseyn Nevâ’î). Tahrân: İntişârât-ı Emîr Kebîr.
- Özgüdenli, Osman. (2006). Ortaçağ Türk-İran Tarihi Araştırmaları, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Petruşevsky, I. P. (1366 hş.). Târîh-i İctimâ’î- İktisâdîyi Îrân der Dovre-i Mogûl (Trc; Ya‘kûb Âjend). Tahrân: İntişârât-i Itlâ‘ât.
- Pîrnâyâ, Hasan. (1390 hş.). Târîh-i Kâmil-i Îrân, Tahrân: İntişârât-i İrân Cihân
- Polo, Marco. (2015). Marco Polo’nun Geziler Kitabı (Çev. Ö. Göngören). İstanbul: Yol Yayınları.
- Reşidüddîn, Fazlullâh. (1374 hş.). Câmiü’t-Tevârîh (Haz. D. B. Kerîmî). Tahrân: İntişârât-i İkbal.
- Spuler, B. (1968). İlhanlılar (c.V/II, s. 967-970). İstanbul: İslâm Ansiklopedisi MEB Yayınları.
- Spuler, Berthold. (2011). İran Moğolları Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri 1220-1350 (Çev. C. Köprülü). Ankara: TTK Yayınları.
- Şîrâzî, Şehâbeddîn Abdullah b. Fazlullah. (1346 hş.). Tahrîr-i Târîh-i Vassâf (Haz. A. Âyetî). Tahran: İntişârât-ı Bonyâd-ı Ferheng-i Îrân.
- Taşağıl, Ahmet. (1997). Hanbalık (c.XV, s. 524-525). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.