Cengiz Aytmatov'un "Beyaz Gemi" Romanında Gelenek ve Kimlik İnşası

Aytmatov, Sovyet Rusya döneminde Kırgızların hikâyesini bütün yönleriyle ama örtük bir biçimde anlatmayı başaran Türk dünyasının önemli romancılarından birisidir. Yazmanın, bilhassa Sovyet idaresinin boyunduruğu altında bir Türk romancı olarak yazmanın, milli/geleneksel kıymetleri dillendirmenin, yedeğinde ağır bir bedel ödemeyi taşıdığı bir ortamda Aytmatov çetin bir vazifeyi üstlenmiş; müstemleke bir halde yaşayan Kırgızlara millet olma bilincini aşılamış ve böylece onlara "kendilik"lerini idrak ettirmiştir. Bu anlamda Cengiz Aytmatov'un eserleri sadece Kırgızlar açısından değil, bütün Türklük nezdinde önemli bir kıymeti haizdir. Bu eserlerin hemen tamamına sinen hâkim izlek "mankurtlaşma" karşısında, bütün olumsuzluklara rağmen kendini yeniden var edebilme, geleneğin diriltici gücünü kuşanarak geleceği kucaklama ve milli bir kimlik tesis etme izleğidir. Geleneğin birikiminden istifade ederek eserlerini inşa eden Aytmatov böylelikle mensubu olduğu millete tarihi bir mesaj vermek ister. Bu mesaj geçmişten ilham alınarak bir gelecek tahayyülünün yaratılacağı anlamını içerir. Bu çalışmada yazarın Beyaz Gemi adlı romanında geleneğin taşıyıcı unsurlarından biri olan masaldan hareketle bir kimlik inşasının imkânları üzerinde duruldu.

Anahtar Kelimeler:

Cengiz Aytmatov, Beyaz Gemi, Gelenek, Kimlik

PDF

___

Akkoyun Koç, T. (2021). Dede Korkut Hikâyelerinin Söylem Çözümlemesi ve Kültürel Kimlik Ögeleri, Bayburt: Bayburt Üniversitesi Yayınları.
Assmann, J. (2018). Kültürel Bellek, Çev. Ayşe Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Aytmatov, C. (2007), Beyaz Gemi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Aytmatov, C. (2019). Cengiz Han’a Küsen Bulut, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Bauman, Z. (2019). Kimlik, Çev.Mesut Hazır, Ankara: Heretik Yayınları.
Çağlıyan Şakar, K. (2020). “Сengiz Aytmatov’un “Beyaz Gemi” adlı eserinde iki ana karakter: Dede ve Çocuk”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S.21, s.889-897.
Güvenç, B. (2016). Türk Kimliği, İstanbul: Boyut Yayınları.
Kallimci, İ.T. (2018). “Cengiz Aytmatov’un ‘Beyaz Gemi’ Adlı Romanına Göstergebilimsel Bir Yaklaşım”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.33, s.205-216.
Kara, H. (2003). "Cengiz Aytmatov: Kuşatılmış Bir Zihin", TUBA S.27(II), s.293-308.
Kara, H. (2013). “Sömürgeciyi Tahayyül Etmek: Cengiz Aytmatov’un Kurmacasında Rusların Edebî Temsili, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S.45(45), s.113-138.
Karakaş, Ş. (1996). “20. Yüzyıl Türk Dünyası Edebiyatı Üzerine Bir Deneme”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.2, s.279-317.
Korkmaz, R. (2004). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Ankara: Türksoy Yayınları.
Maalouf, A. (2020). Ölümcül Kimlikler, Çev.Aysel Bora, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ögel, B. (2010a). Türk Mitolojisi, 1. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ögel, B. (2010b). Türk Mitolojisi, 2. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Özher, S. (2006). “Beyaz Gemi Adlı Romandaki Yüce Birey Arketipi”, bilig, S.37, s.81-90.
Shils, E. (2003). “Gelenek”, Doğu Batı, Çev. Hüsamettin Arslan, S.25, s.101-132.
Sözen, E. (1999). Kafesten Plastiğe Kimliklerimiz, İstanbul: Birey Yayınları.
Taylor, C. (2018). “Tanınma Politikası”, Çev.Yurdanur Salman, çokkültürcülük/tanınma politikası, Haz.Amy Gutmann, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.