Geçmişten günümüze üzerinde durulan ve gerek içerik gerek dil özellikleri bakımından incelenen eserler arasında dinî ve edebî içerikli eserler ağırlıklı ve müstesna bir yere sahiptir. Gerek 13-15. yüzyıllar arasını kapsayan Eski Anadolu Türkçesi döneminde gerekse Klasik Osmanlı Türkçesi dönemini teşkil eden 15-19. yüzyıllar arasında Anadolu sahasında dinî ve tasavvufî içerikli pek çok el yazması eser telif ve tercüme edilmiştir. ‘Tercüme-i Mir‛âtü’l-Ma‛ânî’ adlı risalenin içeriği dikkate alındığında, mev’ize türü içerisinde değerlendirilmesi mümkündür. Bunun yanında ‘Tercüme-i Mir‛âtü’l-Ma‛ânî’, hem tasavvufî konulara değinen alegorik bir eser hem de insanı fiziksel ve ruhsal olarak fazlalıklarından arındırmayı amaçlayan bir eğitim kitabıdır. Risaleyi Osmanlı Türkçesine çeviren mütercimin ifadesine göre eseri Hintçeden Arapçaya çeviren, ünlü bilgin Muhyiddin İbn Arabî’dir. Mütercim, eserin Muhyiddin İbn Arabî’ye ait olduğunu ifade ettikten sonra kendi ismini zikretmez. Mütercim, müştâk-ı hakikatin eserden faydalanması amacıyla, risalenin kendisi tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edildiğini ifade eder (YKN.: 01b/13-16). Çalışma kapsamında, öncelikle mütercimin ifadesine göre Muhyiddin İbn Arabî’ye ait olan risâlenin fiziksel özellikleri ve içeriği üzerinde durulmuştur. İkinci aşamada eserin telif ve tercüme tarihi ve yeri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü aşamada eserin her bir bâbında işlenen konular sırasıyla özetlenmiştir. Son aşamada ise mütercimin dile getirdiği ifadeler ışığında Arapçadan Türkçeye tercüme edildiği anlaşılan risâlenin, transkripsiyon harfleri kullanılarak çeviri yazılı metni verilmiştir.