Mustafa EĞİLMEZ, Özcan OĞUR, Hasret TUTUŞ

XVII. Yüzyılın Sonları İle XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Kastamonu’da Mevcut Vakıf Külliyeleri

Bu çalışma, Türk kültür tarihinin önemli kültür merkezlerinden Kastamonu Şehrinin XVIII. ve XIX. Yüzyılın ilk yarısındaki yapısını, gelişimini ve vakıf kurumlarını konu edinmektedir. Bu amaçla söz konusu dönemde Kastamonu şehrinin dini eğitim kurumları, ibadet mekânları, hayır kurumları ve çarşı merkezini oluşturan ticari yapılar, Osmanlı arşiv belgelerinden Hurufat Defterleri esas alınarak incelenmiştir. Bilindiği gibi Hurufat Defterleri XVIII. ve XIX. yüzyılın ilk yarısında, Osmanlı bürokrasisi düzeninde önemli bir yer tutan kazaları kapsadığından, bu çalışmanın kapsamı da bu dönemle sınırlandırılmıştır. Nitekim Hurufat defterleri kaza merkezli tutuldukları için, Osmanlı tarihinin yaklaşık 150 yıllık merkez-taşra ilişkilerini irdelenmesi açısından da kayda değer bilgiler sunmaktadır. Bu çalışma ile söz konusu dönem itibariyle Kastamonu şehir organizasyonu, vakıf kurumları ve bu kurumların şehir hayatındaki fonksiyonları hakkında önemli sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kastamonu, XVIII. yüzyıl, Hurufat Defterleri, Vakıflar, Osmanlı Vakıf Kurumları

The First Half of the Century XVII with the end of The Century XIX The Existing Foundation Complexes in Kastamonu

This study focuses on Kastamonu City in XVIII and the first half of the XIX centuries as one of the important cultural centers in the Turkish cultural history, with its structure, development and its foundation institutions. For this purpose, in that period, religious education institutions, places of worship, charities and commercial buildings that constitute the bazaar center of Kastamonu city are elaborated on the basis of Hurufat Notebooks from the Ottoman archive documents. As it is known, since Hurufat Notebooks having an important place in the Ottoman bureaucracy in XVIII and the first half of the XIX centuries consist of small administrative units; the scope of this study was limited to this period. As a matter of fact, since Hurufat notebooks are kept on the basis of the small administrative units, they also provide remarkable information in terms of examining the center-rural relations of the Ottoman history for about 150 years. This study aims to reveal some important results about Kastamonu city with its organization, foundation institutions and the functions of these institutions in the city life.

Keywords:

Kastamonu XVIII Centuries, Hurufat Notebooks, Foundations, , İnstitutions in the Ottoman,

PDF

___

BARKAN Ömer Lütfi, “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler” Vakıflar Dergisi, Sayı: II, Ankara-1942, s.279-304.
ÇOBANOĞLU Ahmet Vefa, “İsmail Bey Külliyesi”, DİA, C. 23, İstanbul-2001, s.88-90.
DÖŞEMETAŞ Ömer, Şer’iyye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kastamonu Kazası (1725-1750), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum-2019.
EĞİLMEZ Mustafa-OĞUR Özcan, Kastamonu Hurufat Defterleri (1690-1840), Hiper Yayınları, İstanbul-2020.
EYÜPGİLLER Kutgün vd., “Kastamonu’da 19. Yüzyıl Ticaret Yapıları”, METU JFA 2 (2008), s. 1-20.
GÜNAY Hacı Mehmet, “Vakıf”, DİA, Cilt: 42, Ankara, 2012, s. 475-479.
GÜZEY Ahmet Rıfat, “Yeni ve Yakın Çağlarda Kastamonu’daki Cami-Mescid ve Medreseler”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Mayıs-2010, s. 675-688.
İBRET Ünal vd., “Kastamonu Şehrinde Kültür ve İnanç Turizmi”, Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 32, Temmuz-2015, s. 239-269.
KANKAL Ahmet, Türkmen’in Kaidesi Kastamonu (XV-XVIII. Yüzyıllar Arası Şehir Hayatı), Zafer Matbaası, Ankara-2004.
KARAKAYA Enis, “Nasrullah Camii ve Külliyesi”, DİA, C. 32, İstanbul-2003, s. 424-425.
MADEN Fahri-EĞİLMEZ Mustafa, “XIX. Yüzyılda Şeyh Şaban Veli Külliyesi, Vakıflar Dergisi”, C. 42, Aralık 2014, s.51-67.
OĞUR Özcan, “Karaman Eyaleti Konya Merkez Kazası Hurufat Defterlerine Göre Konya ve Civarının İdari ve Sosyal Durumu (1690-1839)”, Kırıkkale Üniv. Sosyal Bilm. Enst. Doktora Tezi Kırıkkale, 2018.
Ömer Hilmi, İthaf’ul-Ahlaf Fi Ahkam’il-Evkaf, VGM Yayını, Ankara, 1977.
SALAKİDİS Georgios, “17. Yüzyılda Yenişehir-i Fenarlı Akçelizade el-Hac Ahmed Ağa’nın Nakit Vakfı ve Şehirdeki Meşhur Mevlevihane”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 35, (Haziran 2011), s. 61-79.
TOSUNOĞLU Ayşe, Tapu Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Kastamonu Sancağı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1993.