Didem PARLAK ARAS, İbrahim Cumhur ERDOĞAN, Ali SABANCI

Okul Müdürlerinin ve Öğretmenlerin Okul Müdürlerinin Ders Denetimine İlişkin Algıları: Metafor Çalışması / Perceptions of School Principals and Teachers Regarding School Principals' Lesson Supervision: A Metaphor Study

Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin ve öğretmenlerin okul müdürlerinin ders denetimine ilişkin algılarının belirlenmesidir. Araştırma nitel araştırma yöntemi ve fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Metaforlar içeren yarı yapılandırılmış bir soru formu kullanılmıştır. Anketin birinci bölümünde demografik bilgilere yönelik sorular yer almaktadır. İkinci bölümde ise okul müdürlerine ve öğretmenlere ders denetimini neye ve neden benzettikleri sorulmuştur. Veriler tümevarımsal içerik analizi tekniği ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Antalya ilinin beş merkez ilçesindeki Millî Eğitim Bakanlığına bağlı Anadolu, Fen ve Anadolu İmam-Hatip Liselerinde görev yapan okul müdürleri ve öğretmenler oluşturmuştur. Yüz yüze ve çevrimiçi olarak elde edilen 200 katılımcının görüşleri analiz edilmiştir. Öğretmen görüşleri doğrultusunda olumlu tema altında elli üç metafor ve beş alt tema; olumsuz tema altında yüz otuz üç metafor ve altı alt tema bulunurken, okul müdürlerinin görüşlerine göre olumlu tema altında sekiz metafor ve üç alt tema; olumsuz tema altında altı metafor ve üç alt tema oluşturulmuştur. Öğretmenlerin olumlu algıları incelendiğinde koruyucu/otoriter, kolaylaştırıcı/ilham verici, lider, kontrolcü/düzeltici ve araştırmacı/analiz uzmanı temaları ifade edilmiştir. Öğretmenlerin olumsuz algıları incelendiğinde ise etkisiz, şekilci, kontrolcü, tehditkâr, yıkıcı/engelleyici ve korkutucu temaları yoğun olarak kullanılmıştır. Okul müdürlerinin olumlu ve olumsuz bakış açılarının yüzdeleri birbirine yakın olmakla birlikte olumlu algıları çoğunluktadır. Okul müdürlerinin şekilci/değersiz, buyurgan ve yıkıcı/düzen bozucu temalar altında olumsuz görüşlerine rağmen okul müdürlerinin görüşlerine göre; okul müdürleri ders denetiminde lider, arkadaş ve düzenleyici/kuralcı yönleriyle öne çıkmaktadır. Sonuç olarak, öğretmenlerin çoğunluğu ders denetimi için olumsuz metaforlar kullanırken, okul müdürleri çoğunlukla olumlu metaforlar ifade etmektedir. Bu durum okul müdürleri ve öğretmenler arasındaki iletişim ve iş birliğinin zayıf olduğunu göstermektedir. Bu bulgular neticesinde, öğretmenlerin kişisel gelişimlerine destek olacak, korkularını ve kaygılarını giderici, yanlış arayıcı algınının yerine yol gösterici ve lider denetim uygulamaları sağlayacak önlemler alınmalı ve yeni stratejiler, farklı modeller geliştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Eğitim denetimi, Okul Müdürü, Öğretmen, Ders Denetimi

Perceptions of School Principals and Teachers Regarding School Principals' Lesson Supervision: A Metaphor Study / Okul Müdürlerinin ve Öğretmenlerin Okul Müdürlerinin Ders Denetimine İlişkin Algıları: Metafor Çalışması

The aim of this study is to determine the perceptions of school principals and teachers regarding the lesson supervision of school principals. The study was designed as a qualitative research.The data were collected using a semi-structured questionnaire in which metaphors were asked with their reasons. In the first part of the questionaire, demographic informations were collected. In the second part, the school principals and teachers were asked what they would liken lesson supervision to and why. The data were evaluated by the inductive content analysis technique. The study group consisted of school principals and teachers from Anatolian, Science and Anatolian Imam-Hatip High Schools of the Ministry of National Education in five central districts of Antalya. The views of 200 participants, gathered both face-to-face and online, were analysed. In line with teachers’ opinions, fifty-three metaphors and five sub-themes under the positive theme; one hundred and thirty-three metaphors and six sub-themes under the negative theme were reported. On the other hand, eight metaphors and three sub-themes under the positive theme; six metaphors and three sub-themes under the negative theme were created according to the opinions of the school principals. Consequently, the positive perceptions of the teachers were reported by, the themes of protective/authoritarian, facilitator/inspiring, leader, controller/corrective and researcher/analyst were expressed. On the other hand, the themes about the negative perceptions of the teachers were as follows: ineffective, formalist, controller, threatening, destructive/blocking and scary were used intensively. Although the percentages of school principals' perceptions from a positive and negative point of view were close, their positive perceptions were in the majority. Despite the negative opinions of school principals under the themes of formative/worthless, domineering, and destructive/disruptive, school principals stand out with their leader/ friend and regulatory/prescriptive aspects in lesson supervision, according to their opinions. As a result, the majority of teachers use negative metaphors for lesson supervision, while school principals mostly express positive metaphors. This situation indicates the weakness of communication and cooperation between school principals and teachers. Consequently, measures should be taken to support teachers' personal development, relieve their fears and anxieties and provide a kind of guidance focused various models.

Keywords:

Educational supervision, School Principal, Teacher, Lesson Supervision,

PDF

___

Ağaoğlu, E. (2014). Okul Yöneticilerinin Denetim ve Değerlendirme Rolü. S. Özdemir (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s. 183-196). Ankara: Pegem Akademi.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Akbaşlı, S. ve Tunç, Z. (2019), İlkokul öğretmenlerinin müdürlerin ders denetimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, (3),75- 92. https://doi.org/10.17556/erziefd.474511.
Altınok, V., Tezel, M. ve Güngör, S. (2020). Okullarda denetimin gerekliliği üzerine öğretmen görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 225-253. https://doi.org/10.17152/gefad.649743.
Aydın, İ. H. (2004). Bir felsefi metafor ‘yolda olmak’. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi,6 (4),10-11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/daad/issue/4509/62074.
Aydın, M. (2007). Çağdaş Eğitim Denetimi, 5. Baskı, Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Barnard, C., I. (1988). The Functions of The Executive. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Başar, H. (2000). Eğitim Denetçisi (5. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü, Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Bayar, V., ve Bayar, S. A. (2015). Araştırma yaklaşımları. Turan, S. (Ed.). Uygulamada Araştırma yöntemleri içinde (s. 45-54). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Ceylan, M.ve Can, S. (2019), Okul Müdürlerinin Ders Denetimine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI),10(4): 490-510. https://doi.org/10.17569/tojqi.624748.
Cerit, Y. (2008) Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri, Eğitim ve Bilim 2008, 33(147).http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/682.
Creswell, J. W. (2014) Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Los Angeles: Sage.
Çubukçu, Z. ve Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 121-136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/manassosyal/issue/49949/640131.
Buchanan D. ve Huczynski A. (2017). Organizational Behaviour, Ninth Edition, UK: Pearson Education Limited, p.7.
Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranışlar. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Dönmez, B ve Demirtaş, Ç. (2018). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerine ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşleri (Adıyaman ili örneği), Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (29),454-478. https://doi.org/10.14520/adyusbd.379209.
Erdem, A. R. (2006). Öğretimin denetiminde yeni bakış açısı: sürekli geliştirme temeline dayalı öğretimin denetimi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 275-294. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61792/924095.
Ergen, H. ve Eşiyok, İ. (2017), Okul Müdürlerinin Ders Denetimi Yapmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi,4 (1), 2-19. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cybd/issue/34552/381726.
Fırıncıoğlu Bige, E. (2014). İlkokul müdürlerinin ders denetimleri ile ilgili öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Fleming, I., ve Steen, L. (2004). Introduction. In I. Fleming ve L. Steen (Eds). Supervision and Clinical Psychology: Theory, Practice and Perspectives (pp. 1-14). East Sussex: Brunner-Routledge.
Glickman, Carl D. (2002). Leadership For Learning: How to Help Teachers Succeed. Association for Supervision and Curriculum Development. USA: Alexandria.
Kaya, M. ve Koca, İ. (2020). Okul müdürü kavramına ilişkin metafor araştırmalarının incelenmesi: Bir meta–sentez çalışması. Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi, 1(1), 23-38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/alanyazin/issue/60644/893737.
Kel, M. A. ve Akın, U. (2021). Değişim sürecindeki eğitim denetimi: Müfettişler, okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri. TEBD, 19(1), 219-243. https://doi.org/10.37217/tebd.851827.
Kılcan, B. (2019). Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi. (2.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Kirk, J. ve Miller, M. L. (1986). Reliability And Validity In Qualitative Research. Beverly Hills: Sage Publications.
Konan, N. ve Yılmaz, S. (2018). Öğretmen performans değerlendirmeye ilişkin öğretmen görüşleri: bir karma yöntem araştırması. Millî Eğitim Dergisi, Sayı 219, 137-160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/39923/473428.
Köybaşı, F., Uğurlu, C.T., Ağıroğlu Bakır, A. ve Karakuş, B. (2017). İlkokullarda ders denetimine ilişkin öğretmen görüşleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/4, 327-344. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11176.
Lakoff, G., ve Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago, IL: University of Chicago Press
Landis, J. R. ve Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1):159-74. PMID: 843571.
Oğuz, E. Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2007). İlköğretim denetmenlerinin ve ilköğretim okulu yöneticilerinin denetim inançları. Sosyal Bilimler Dergisi,9(17), 39-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/manassosyal/issue/49948/640086.
Özmen, F., Güngör, A. (2008). Denetimde Etik. Malatya İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 137-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuefd/issue/8708/108720.
Resmî Gazete (2014). Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete,29009, 24 Mayıs 2014.
Sabancı, A., ve Akcan, N. (2019). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerinin rehberlik etkililiği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 27(5), 1893-1910. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2869.
Strauss, A., ve Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedurs and Tecniques. Newbury Park, C. A.: Sage.
Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Eğitim ve Okul Yönetimi. Yüksel Özden (Edt). Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı. (ss. 99–145). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Şişman, M. (2002). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Taymaz, H. (2015), Eğitim Sisteminde Teftiş, Kavramlar, İlkeler, Yöntemler. (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
TDK, (2021). http://www.tdk.gov.tr/., (https://sozluk.gov.tr/). Yararlanma tarih aralıkları: 0cak 2021-Temmuz 2021
Tebliğler Dergisi (2000). Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Rehberlik ve Teftiş Yönergesi. (Tarih: Ocak 2000, sayı: 2508).
Tepebaşılı, F. (2013). Metafor yazıları. Konya: Çizgi Kitabevi.
Topçu, İ. (2010). Devlet ve özel ilköğretim okullarında yöneticilerin öğretimin denetimi görevlerini yerine getirme biçimleri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (2),31-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumusosbil/issue/4343/59325.
Tonbul, Y.ve Baysülen, E. (2017). Ders denetimi ile ilgili yönetmelik değişikliğinin maarif müfettişlerinin, okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri açısından değerlendirilmesi, İlköğretim Online, 16(1), 299-311. https://doi.org/10.17051/io.2017.24494.
Tracy, S.J. (2020). Qualitative Research Methods, Collecting Evidence, Crafting Analysis, Communicating Impact. (2nd Ed.),U.S.A: John Wiley and Sons, Inc.
Tüzel, E. ve Şahin Kalyon, D. (2012), Sınıf öğretmeni adaylarının okul yöneticilerine ilişkin metaforları, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(33), 501-522.http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12607.
Uygur, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ders denetimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi, Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(1), 400-411. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josse/issue/54491/716229.
Yeşil, D. ve Kış, A. (2015). Okul müdürlerinin ders denetimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-45
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yücel, H. ve Toprakçı, E. (2009). Öğretmen denetiminin ihmal edilen boyutu olarak eğitsel denetim. Uluslararası Katılımlı Ulusal Eğitim Denetimi Sempozyumu, 22–23 Haziran 2009 Sözlü Bildiri Erisim: https://www.erdaltoprakci.com.tr/wp-content/uploads/2018/04/ogretmen-denetimi.pdf