ERKEN DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE DIN EĞITIMI VE FIKIH İLIŞKISINE GENEL BAKIŞ
Din, uygulanmak üzere gelen bir nizam olduğundan, mutlaka eğitimi gerekmektedir. Zira din eğitimi fertleri ve toplumları etik yönden yüceltirken sosyal, siyasi ve iktisadi gelişmelerde de adeta motor vazifesi görmektedir. Bu bağlamda bütün toplumlar din eğitimine özen göstermişler ve bu eğitimi verecek kurum ve müesseseler oluşturmuşlardır. Tarihi süreçte, hicretten önce Mekke’de Daru’l-Erkam’da başlayan, hicretten sonra Medine’de Ashab-ı Suffe’de devam eden kurumsal dini eğitim daha sonraki dönemlerde Daru’l-Kur’an, Daru’l-Hadis, tekkeler, zaviyeler ve fıkıh medreseleri gibi müesseselerle kurumlaşarak devam edegelmiştir. Günümüzde de camiler, Kur’an kursları, İmam Hatip okulları, İlahiyatlar, İslâmi İlimler fakülteleri, Eğitim fakülteleri vb. kurumlar eliyle yapılmaktadır. Din eğitimi ile fıkhın ilişkisi ise beşikten mezara kadar devam eden bir olgudur. Fıkıh, çocuk doğar doğmaz sağ kulağına ezan sol kulağına kamet okumayı, yedi yaşlarına geldiğinde namaz kılmayı, on yaşına geldiği halde kılmazsa ikaz etmeyi hatırlatır. Hayata atıldığında yaşayacağı ve karşılaşacağı olayların hükümlerini bildirir. Ölünce de teçhizini, dua ve namazla defnini öğretir. Dolayısıyla dinini yaşamak isteyen her insan beşikten mezara hayatın her alanında fıkhın öğrettiği hükümleri bilmek durumundadır. Bir diğer ifadeyle dinin pratik manada beşeri ilişkilerini tanzim eden ilim dalı fıkıhtır. Dinin emirlerinin doğru bir şekilde yerine getirilmesi de ancak fıkhı bilmekle mümkündür.
THE RELATIONSHIP BETWEENRELIGIOUS EDUCATION AND FIQHFROM THE EARLY PERIOD TO TODAY
As its orders and prohibitions are placed to be implemented, religion is an issue that needs education. Hence, religion education both glorifies individuals and societies in terms of ethic and it serves basic role like an engine in social, political and economic developments. In this context, all societies have paid attention to religious education and have created institutions and organizations to provide this education. When we look at its historical process, religious education which started in Daru’l-Erkam, Mecca before hegira and Ashab-ı Suffe, Medina after hegira continued by turning into an institution with Islamic monasteries, zawiya and madrasa. Today, it is carried out by mosques, Quran courses, Imam Hatip schools, Seminaries, Faculties of Islamic Theology and Faculties of Education. The role of fiqh in religious education is a fact which continues from birth to death. Religion reminds to recite the adhan to right ear and iqama to the left ear when a child is born, to order prayer when they are seven, to be punished if they do not perform prayer when they are ten. It pronounces the judgments of actions in life. It declares the funeral with prayers in time of death. So everyone who wants to lead a religious life has to learn his/ her religion. Fiqh is the discipline which regulates the practice of religion. To observe the orders of religion is only possible with the knowledge of fiqh.
___
- Akseki, Ahmet Hamdi. İslâm Dini, İtikat, İbadet, Ahlak. İstanbul: Nur Yayınları, 2014.
- Attas, S. Nakib. Modern Çağ ve İslâm Düşünüşün Problemleri. çev. Mahmut Erol Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1989.
- Ayhan, Halis, Türkiye’de Din Eğitimi, (İstanbul, Dem Değerler Eğitim Merkezi 2014)
- Baktır, Mustafa. İslâm’da İlk Eğitim Müessesi Eshab-ı Suffe. İstanbul: Timaş Yayınları, 1990.
- Beşer, Faruk. Herkes İçin Kolay Usulü Fıkıh. İstanbul: Nun yayıncılık, 2016.
- Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
- Buhari, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim. Sahih-i Buhari. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1981.
- Buti, Muhammed Said Ramazan, Elle Mezhebiyye Ahtaru Bidatin Tüheddidüş-Şeria el-İslâmiyye. Şam: Mektebetü’l-Farabi, 1984.
- Cevzi, Cemaleddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali el-Cevzi. Sıfâtu’s-Saffe. thk. Mahmut Fahûrî, Beyrut, Daru Kitabi’l-Arabi 1979.
- Cürcani, Şerif Ali b. Muhammed. Kitabü’t-Tarifat. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
- Çelebi, Ahmet. İslâm’da Eğitim Öğretim Tarihi. çev. İstanbul: Ali Yardım, 1983.
- Ebu Davut, Süleyman b. El-Eş’as b. İshak. Sünen-i Ebi Davut. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamit. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
- El-Ensârî, Abdullah İbrahim. er-Ravzatü’n-Nediyye Şerhu Dürerü’l-Behiyye. Doha: Riyesetü Şuun’d-Diniyye el-Katariyye, 1404/1984.
- Elmalılı, Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi, ts.
- Enis, İbrahim vd. el-Mucemu’l-Vasıt. Kahire: Daru’l-Maarif, 1973.
- Feyyumî, Ahmet b. Muhammed b. Ali el-Mugrî el-Feyyumî. el-Misbahü’l-Münîr fi Garîbi’ş-Şerhi’l-Kebir. Beyrut: el-Mektebetü’l-ilmiyye, ts.
- Gazali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. İhya-u Ulumi’d-Din. Beyrut: Daru ihyai’t-türas el-Arabi, ts.
- Gülen, Fetellah, Küresel Barışa Doğru Kozadan Kelebeğe-3. Polemik Değil Diyalog. İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, 2003.
- Güneş, Firdevs. Yetişkin Eğitimi (Halk Eğitimi). İstanbul: Ocak Yayınları, 1996.
- Hallâf, Abdülvahhab. İlmi Usulü’l-Fıkıh. Lübnan: Daru’l-Kalem, 1998.
- Hamidullah, Muhammed. İslâm Müesseselerine Giriş. çev. İhsan Süreyya Sırma. İstanbul: Bir Yayıncılık, 1980.
- Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ, İstanbul: İrfan yayımcılık ve Ticaret, 1993.
- Hanif, Yusuf. Ehli Sünneti Müdafaa ve Bidatleri Tenkit, Türkiyeli Masonlar Afgani Kardeşe Sahip Çıktı. İstanbul: Bedir Yayınları, 2005.
- İbni Abidin, Muhammed Emin. Haşiyeti Reddi’l-Muhtar. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
- İbni Abidin, Muhammed Emin. Resai’l İbni Abidin. Lahor -Pakistan, 1980.
- İbni Kesir, İmadüddin Ebilfide İsmail b. Kesir. Muhtasar İbni Kesir. thk. Muhammed Ali es-Sabuni. Beyrut: Daru’l-Kur’an el-Kerim, 1981.
- İbni Mace, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Gazvini. Sünen-i İbn Mace, Ulemanın Fazileti ve İlim Öğrenmeye Teşvik Babı. thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, Beyrut: Daru İhyau’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
- İbni Nüceym, Zeynelabidin b. İbrahim b. Nüceym. el-Eşbah ve’n-Nazair. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1980.
- Karaman, Hayrettin. Necat konusunda bir tartışma. Yeni Şafak Gazetesi, 22 Ağustos 2008, (http://www.yenisafak.com/) (16.04.2018)
- Kavak, Özgür. Modern İslâm Hukuk Düşüncesi, Reşid Rıza Örneği. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
- Keskioğlu, Osman. Fıkıh Tarihi ve İslâm Hukuku. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
- Kevseri, Muhammed Zahid. Makalatü’l-Kevseri. çev. Ebubekir Sifil. İstanbul: Rıhle Kitabevi, 2015.
- Koç, Ahmed, Kur’an’da İnsan ve Hz. Muhammed Din Eğitimi Açısından bir yaklaşım, (İstanbul, Rağbet yayınları 2005).
- Mahbubî, Sadru’ş-Şerîa Ubeydullah b. Mesud. et-Tengih. thk.: İbrahim el-Muhtar Ahmet Ömer el-Ceberutî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- Makdisi, George. Ortaçağda Yüksek Öğretim İslâm Dünyası ve Hıristiyan Batı. çev. Ali Hakan Çavuşoğlu ve Hasan Tuncay Başoğlu. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2004.
- Müslim bin Haccac. Sahih. thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. Beyrut: Daru İhya Türasü’l Arabî, 1975.
- Mâverdi, Ebi’l-Hasen b. Muhammed b. Habib, Ahkâmu’s-Sultaniyye, Beyrut, Daru’l-fiki’l-ilmiyye 1978.
- Özervarlı, M. Sait. “Muhammed Abduh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/482. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
- Öztürk, Mustafa. “Neo-selefîlik ve Kur’an-Reşid Rıza’nın Kur’an ve Yorum Anlayışı Üzerine”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 4/ 2 (2004).
- Reşid Rıza, Muhammet. İslâm’da Kadının Hukuku ve Kadınlara Çağrı. Çev. Mehmet Çelen. Malatya: Nida Yayınları, 2008.
- Reşid Rıza, Muhammet. Mecelletü’l-Menar. Kahire: Menar yayınları1315/1897
- Sabri Efendi, Mustafa. Mevkıfü’l-Akıl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin. Beyrut: Daru İhya Türasü’l Arabî, 1981.
- Sadru’ş-Şerîa, Ubeydullah b. Mesud el-Mahbubî. et-Tengih. thk. İbrahim el-Muhtar Ahmet Ömer el-Ceberutî. Beyrut: Daru İhya Türasü’l Arabî, ts.
- Safiyyurrahman, el-Mübarek Kefurî. Rahîgu’l-Mahtum. Hindistan: Selefiye Üniversitesi Daru’l-Vefa, 1991.
- Sifil, Ebubekir. Fazlurrahman, Ehli Sünneti Müdafaa ve Bidatleri Tenkit. İstanbul: Bedir Yayınları, 2005.
- Sönmez, Vecihi. “Selefi Düşüncenin Arka Planı ve Selefilik”. Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmi Dergisi. 9-10 (2010).
- Söylemez, M. Mahfuz. “İslâm’ın Erken Döneminde Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri”. Dini Araştırmalar Dergisi 5/13 (Haziran 2002), 63.
- Şaban, Zekiyüddin. İslâm Hukuk İlminin Esasları. çev. İbrahim Kafi Dönmez. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
- Şahin, Haşim. Osmanlı’da Fıkıh ve Hukuk, Fakihân-ı Rum: Osmanlı’nın Kuruluşu Döneminde Fakihler. İstanbul: Mahya Yayınları, 2017.
- Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2010.
- Tümer, Günay. “Din (Din ve Vicdan Hürriyeti)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/312-320. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Zerka, Mustafa Ahmet. el-Medhalü’l-Fıkhiyyü’l-Âmm. Şam: Daru’l-Fikir, 1968.
- Zeydan, Abdülkerim. İslâm Hukukuna Giriş. çev. Ali Şafak. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2008.
- Zirikli, Hayrettin. el-Âlam Kamusu’t-Teracim. Beyrut: Daru’l-Âlem lilmelayin, 1984
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Yayıncı: Şarkıyat Araştırmaları Derneği