DP600 ve HSLA300 Sac Malzemelerde Geri Esneme DavranıĢlarına Proses Parametrelerinin Etkisinin Deneysel Araştırılması

Bu çalışmada sac metal malzemelerin oda sıcaklığında bükülerek şekillendirilmesi sonrası gözlenen veşekillendirmede istenmeyen bir durum olan geri esneme davranışı deneysel olarak araştırılmıştır. ÇalışmadaDP600 ve HSLA300 sac malzemeler farklı kalıp açılarında ve ütüleme sürelerinde V bükme yöntemiyleşekillendirilmiştir. Çalışma sonunda ütüleme süresinin 10 saniye artmasıyla elastik gerilmelerin kalıcıgerilmelere dönüşmesinden dolayı geri esneme açısının DP600 sac malzemede ortalama %14,8, HSLA sacmalzemede ise ortalama %9,7 azaldığı tespit edilmiştir. Kalıp açısının artmasıyla elastik gerilim miktarının daartmasından dolayı her iki malzemede de esneme açısının arttığı, açının büyümesiyle de elastik gerilmelerin darbir alanda hapsolmasından dolayı da esnemenin daha sonra azaldığı belirlenmiştir. DP600 sac malzemede 15derece kalıp açısından 45 derece kalıp açısına kadar esnemenin ortalama %15,2 arttığı, 45 dereceden sonra ise%27,6 azaldığı tespit edilmiştir. HSLA sac malzemede ise 15 derece kalıp açısından 30 derece kalıp açısınakadar esnemenin önce ortalama %10,4 arttığı, 30 dereceden sonra ise %26,4 azaldığı gözlenmiştir. AyrıcaDP600 sac malzemenin sertliğinin HSLA sac malzemeden daha yüksek olmasından dolayı oluşan geri esnemedeğerinin HSLA sac malzemeye göre %12,3 daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Experimental Investigation of the Effect of Process Parameters on Springback Behavior in DP600 and HSLA300 Sheet Metal Materials

The springback behaviour which is undesirable situation after the bending operation in room temperature was experimentally investigated. DP600 and HSLA sheet materials were formed by V-bending method in different bending angle and holding time. Due to transformation of elastic stress to permanent stress 10 second increasing in the holding time were caused to decrease in springback angle in 14.3% for DP600 and in 9.7% for HSLA sheets. Increasing the bending angle were caused to increase in springback angle both material due to increasing elastic stress. However, more increasing the bending angle were caused to decrease in springback angle both material due to summing of elastic stresses in narrow angle. In DP600 material, its observed that increasing the die angle from 15 degrees to 45 degrees were caused to 15.2% increase the springback angle but after the 45 die angle the springback angle decreased 27.6% degree. In HSLA300 material, its observed that increasing the die angle from 15 degrees to 30 degrees were caused to 10.4% increase the springback angle but after the 30 die angle the springback angle decreased 26.4% degree. In addition to, its determined that due to the higher hardness of DP600 sheet metal than HSLA sheet metal, the springback angle for DP600 higher 12.3% than HSLA 300 sheet material.

PDF

___

[1] E. Malyer, S. K. Akgün, “Isıl işlemin AA6061 alüminyum alaşımı sac metal malzemenin şekillendirilmesine etkilerinin incelenmesi,” DÜMF Mühendislik Dergisi, c. 9, s. 2, ss. 741- 751, 2018.
[2] A. Işıktaş, İ. Ay, “Farklı Kalınlıklardaki Dkp Sacın Farklı Açılarda Yapılan V-Bükme İşlemindeki Geri Esnemelerinin İncelenmesi,” Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 17, s. 1, ss. 59-69, 2015.
[3] S. Kılıç, F. Öztürk, S. Toros, “DP 800 çeliğinin Mekanik Özelliklerinin ve Geri Esneme Davranışının İncelenmesi,” Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, c. 11, s. 1, ss. 40-45, 2009.
[4] P. Mulidran, E. Spisak, J. Majernikova, “Springback Prediction in Sheet Metal Forming Via FEA Similation,” The International Journal of Engineering and Science, vol. 6, no. 9, pp. 49- 52, 2017.
[5] Y. Umur, “Dual Fazlı Çelik Saclarda Geri Yaylanma Probleminin Deneysel Olarak İncelenmesi,” Doktora tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye, 2016.
[6] A. Mkaddem, D. Saidane, “Experimental Approach and RSM Procedure on the Examination of Springback in Wiping-die Bending Processes,” Journal of Materials Processing Technology, vol. 189, no. 2007, pp. 325-333, 2007.
[7] N. Şen, N. Kurgan, “HC300LA ve HC420LA Sac Malzemelerde Ilık ġekillendirmenin Geri Esnemeye Etkisinin Deneysel İncelenmesi,” 4th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, Antalya, Türkiye, 2016, ss. 523-532.
[8] E. Lee, J. Hwang, C. Lee, D. Yang, W. Yang, “A local heating method by near-infrared rays for forming of non-quenchable advanced high-strength steels,” Journal of Materials Processing Technology, vol. 214, no. 4, pp. 784-793, 2014.
[9] M. Türkmen, S. Gündüz, “Çift Fazlı Çeliklerde Martenzit Morfolojisinin Statik Deformasyon Yaşlanma Davranışı Üzerine Etkisi,” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 28, s. 2, ss. 353-362, 2014.
[10] E. Salamcı, F . Kabakçı, “Çift Fazlı Çeliğin Çekme Özelliklerine Mikroyapının Etkisi,” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 26, s. 2, ss. 263-272, 2013.
[11] M. Yenice, “Bükme ile Şekillendirilen Saclarda Geri Yaylanma Davranışının İncelenmesi,” Yüksek lisans tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye, 2006.
[12] ASM Metals Handbook, Forming and Forging, 14. baskı, USA: International Handbook Committee A, 1993, böl. 3, ss. 1144.
[13] E. Uslu, “Sac Malzemelerin Bükülmesinde Geri Yaylanma Davranışının Araştırılması,” Yüksek lisans tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye, 2014.
[14] Y. Zong, P. Liu, B. Guo, D. Shan, “Springback evaluation in hot V-bending of Ti-6Al-4V alloysheets,” International Journal AdvManufTechnol, vol. 76, no. 2015, pp. 577–585, 2015.
[15] S. Benson, “The hows and whys of springback and springforward,” The Fabricator, 90-93, 2014.