“Şeytan Tüyü”: Düzensiz Bir Göçmenin Almanya’da Hayatta Kalma Stratejileri

Türk edebiyatında Almanya’ya göçü konu edinen pek çok önemli yazın bulunmaktadır. Bunlar içerisinde Haldun Taner’in “Şeytan Tüyü” hikâyesi düzensiz bir göçmenin Almanya’daki gündelik mücadelesini ironik ve mizahi bir üslupla ele almaktadır. Bu çalışmada “Şeytan Tüyü” hikâyesinin kahramanı düzensiz göçmen Ökkeş’in toplumdaki iktidar ilişkilerine karşı hangi şekillerde direndiği analiz edilmiştir. Göçmen bireyin hayatta kalma stratejileri Scott’ın gündelik direniş biçimleri ve de Certeau’nun taktik kavramı çerçevesinde ortaya konulmaktadır. Hikâyedeki söylemler analiz edilirken yazarın diğer yazılarından, hikâyeyle ilgili basındaki haberlerden, yazarla yapılan bir söyleşiden ve yazarın hayatını konu alan belgesel ve biyografilerden yararlanılmıştır. Göçmenlerin iktidar yapıları karşısında zafer kazanmasına olanak sağlayan taktikler; göstermelik itaat, boşluklardan yararlanma, kurnazlık, anonimlik ve kılık değiştirme olarak karşımıza çıkmaktadır. Hikâyenin merkezinde yer alan direniş biçimi göçmen bireyin anonimlik politikasıdır. Sıradan birey bu taktikler sayesinde riskten uzak bir şekilde ev sahibi ülkede yaşamını sürdürmekte ve kendisine dayatılan iktidarı el altından yıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Şeytan Tüyü, Almanya, düzensiz göçmen, gündelik direniş biçimleri, taktik

Şeytan Tüyü”: An Irregular Migrant's Survival Strategies in Germany

There are many important literary writings in Turkish literature dealing with immigration to Germany. Among these, Haldun Taner's "Devil's Feather" story deals with the daily struggle of an irregular immigrant in Germany in an ironic and humorous manner. In this study, the ways in which the irregular immigrant Ökkeş, the hero of the story "Devil's Feather" who resists against the power relations in society, is analyzed. The survival strategies of the immigrant have been put forward within the framework of Scott's "everyday forms of resistance" and de Certeau's "tactic" concepts. While analyzing the discourses in the story, other writings of the author, news in the press about the story, an interview with the author, and documentaries and biographies about the author's life are used. The tactics that enable immigrants to triumph over power structures are false compliance, making use of loopholes, cunning, anonymity and disguise. The form of resistance at the center of the story is the anonymity politics of the immigrant. Thanks to these tactics, the ordinary individual lives in the host country without any risk and undermines the power imposed on him.

Keywords:

Şeytan Tüyü, Germany, irregular migrant, everyday forms of resistance, tactic.,

PDF

___

Taha Toros Arşivi, Haldun Taner: “Hâlâ ağır işçi gibi çalışıyorum”, TT. 515477.
Taha Toros Arşivi, Haldun Taner’in öyküsü Almanları sarstı, TT. 515496.
Akpınar Dellal, N. (2013). Die Darstellung von Deutschen in den Veröffentlichungen des türkischen Schriftstellers Haldun Taner. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (8), 39-52.
Aydın, Y. (2016). The Germany- Turkey migration corridor: refitting policies for a transnational age. Washington, DC: Migration Policy Institute.
Bayrak, Ö. ve Yaprak, T. (2013). Türk hikayeciliğinde Haldun Taner’in yeri ve kitaplarında yer almayan “Töhmet” adlı hikayesi. Tarih Okulu Dergisi, XV: 481- 498.
Chatterjee, P. (2006). Mağdurların siyaseti. (V. F. Bozçalı, Çev.). İstanbul: İletişim (Orijinal eserin yayın tarihi 2004).
Çelik, A. (2020). Michel Foucault ve iktidarın mikrofiziği. A. Aykutalp ve A. B. Certel (Ed.), Siyaset biliminde güncel tartışmalar içinde (ss. 67- 92). İstanbul: Efe Akademi.
Dayıoğlu, G. (2012). Geriye dönenler. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi I: eylem, uygulama, üretim sanatları. (L. Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi (Orijinal eserin yayın tarihi 1990).
Devlet Planlama Teşkilatı. (1963). Birinci beş yıllık kalkınma planı. Erişim adresi: https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Birinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1962-1967.pdf.
Eagleton, T. (2012). Marksizm ve edebiyat eleştirisi. (U. Özmakas, Çev). İstanbul: İletişim (Orijinal eserin yayın tarihi 1976).
Foucault, M. (1978). The history of sexuality, volume I: an introduction. (R. Hurley, Çev.). New York: Pantheon Books (Orijinal eserin yayın tarihi 1976).
Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi (Orijinal eserin yayın tarihi 1975).
Gal, S. (1995). Language and the “arts of resistance”. Cultural Anthropology, 10(3), 407- 424.
Kaya, A. (2000). ‘Sicher in Kreuzberg’ Berlin’deki küçük İstanbul: diyasporada kimliğin oluşumu. İstanbul: Büke Yayınları.
Miyasoğlu, M. (1988). Haldun Taner. Türk büyükleri dizisi: 98. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Mora, N. (2009). Alman kültüründe düşman imgesi. Altkitap.
Mortan, K. ve Sarfati, M. (2011). Vatan olan gurbet: Almanya’ya işçi göçünün 50. yılı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Özen, İ. (2012). Haldun Taner’in “Şeytan Tüyü” adlı hikayesi ve mektup tarzı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 100- 112.
Pazarkaya, Y. (1977). Oturma izni. Ankara: Derinlik Yayınları.
Prevezanos, K. (2011, Ekim 30). Turkish guest workers transformed German society. Deutsche Welle. Erişim adresi: https://www.dw.com/en/turkish-guest-workers-transformed-german-society/a-15489210
Scott, J. C. (1989). Everyday forms of resistance. Copenhagen Journal of Asian Studies, 4(1), 33-62.
Scott, J. C. (2014). Tahakküm ve direniş sanatları: gizli senaryolar. (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları (Orijinal eserin yayın tarihi 1990).
Sirkeci, İ. (2002). Revisiting the Turkish migration to Germany after forty years. Siirtolaisuus-Migration, 29 (2), 9-20.
Şen, C. (2015). Haldun Taner’in Şeytan Tüyü öyküsünde; öznenin ötekinin arzusunu arzulama edimi ve/veya öteki tarafından kabul edilme isteği. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (12), 999-1024.
Taner, D. (2015). Haldun Taner 100 yaşında. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=h-MR7jCEnck.
Taner, D. (2018). Canlar ölesi değil: fotoğraflarla Haldun Taner’in yaşamöyküsü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Taner, H. (1984). Düz yazıları- 2: Berlin mektupları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Taner, H. (2013). Şeytan tüyü. Yalıda sabah içinde (ss. 70-81). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Tosun, N. (2015). Haldun Taner öykücülüğü ve Yalıda Sabah. Doğumunun Yüzüncü Yılında Haldun Taner [Özel Bölüm]. Türk Dili, 79- 82.
Vinthagen, S. ve Johansson, A. (2013). Everyday resistance: exploration of a concept and its theories. Resistance Studies Magazine, 1, 1-46.
Yetişkin, E. (2010). Post- kolonyal kavramlar üzerine notlar. Post Kolonyal Düşünce Özel Sayısı. Toplumbilim, 25, 15-20.