1945 ÇİFTÇİYİ TOPRAKLANDIRMA KANUNU TARTIŞMALARININ SİYASETTEKİ MUHALİF OLUŞUMA ETKİSİ ve DEMOKRAT PARTİ’NİN KURULUŞU

Tek parti yönetiminde tasarlanan ve mecliste konuşulmaya başlanan Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, büyüktartışmaların yaşanmasına neden olmuştur. Kanun görüşmeleri sonrasındaki tartışmalar Cumhuriyet Halk Partisiiçinden muhalif bir kanat doğurmuş, bu durum Türk siyasal hayatında üçüncü kez çok partili siyasetin tecrübeedilmesine olanak sağlamıştır. Topraksız köylüyü topraklandırma vaadi ile ortaya atılan bu kanun, özellikle büyüktoprak sahibi milletvekille ri tarafından eleştirilmiş, kanuna karşı olan milletvekilleri Meclis’te Bütçe Kanunu’na retoyu vererek muhalefetlerini açıkça ortaya koymuşlardır. Demokrasinin işlerliğinin kazanılmasının çok partili siyasalhayat ile mümkün olacağı düşüncesiyle “Dörtlü Takrir”, Adnan Menderes, Celal Bayar, Refik Koraltan ve FuatKöprülü tarafından iktidara sunulmuştur. Bu siyasi ortamda partiden ihraç edilen muhalifler, 1946 yılında Demokra tParti’nin kurulmasıyla parlamento tarihinde yeni bir sayfa açmıştır. Türk siyasal hayatında önemli bir yeri olanDemokrat Parti’nin oluşumu, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu sürecindeki muhalif tavırlarına dayanmaktadır. Buaçıdan dönemin meclis konuşmaları dönem siyasetinin ortamı göz ardı edilmeden analiz edilmiştir. Bu analizsürecinde döneme ait arşiv belgeleri ve tutanak dergileri, konuyla ilgili yazılan makale, tez ve kitap lar çalışmanınaraçlarını oluşturmuştur.

THE EFFECT OF THE 1945 LAND DISTRIBUTION LAW DISCUSSIONS ON THE OPPOSITION PARTY AND FOUNDATION OF THE DEMOCRAT PARTY

Land Distribution Law, which was designed in one-party man agement and started to be discussed in the parliament , caused great discussions. Discussions after the law negotiations gave birth to an opposition wing in the Republican People's Party, which enabled for the third time the experience of multi-party politics in Turkish political life. This law, which was laid down by the promise of giving land to the land less peasantry, was particularly criticized by large land owned members of parliament and the oppositi on law makers, who opposed the legislation, cast their opposition openly in the Assembly by rejecting the Budget Law. “Memorandum of the Four” was presented by Adnan Menderes, Celal Bayar, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü, believing that the acquisition of the function of democracy would be possible with multi-party political life. Opponents who were expelled from the party in this political environment opened a new page in parliamentary history with the establishment of the Democratic Party in 1946. The formation of the Democrat Party, which has an important place in Turkish political life, is based on the process of the Land Distribution Law. In this respect, the parliamentary speeches of the period were analyzed with out ignoring the environment of the period politics. In this analysis process, archival documents and journal records belonging to the term, articles, thesis and books written about the subject created the instruments of the study.

PDF

___

Ağaoğlu, S. (2016). Arkadaşım Menderes. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Armağan, S. (1967). “Türkiye’de Parlamento Seçimleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 33, (3-4), s. 45-100.
Aslan, E. (2014). Türkiye’nin İç Siyasetinde Demokrat Parti (1950-1960) (Yayımlanma mış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Kırşehir.
Berkes, N. (2005).Unutulan Yıllar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Burgaç, M. (2013). “1946 Genel Seçimlerinde Propaganda”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII, (26), s. 163-184.
Koçak, C. (2008). Siyasal Tarih 1923-1950 (s. 127-193). Sina Akşin (Ed.) Çağdaş Türkiye 1908- 1980 C. 4, İstanbul: Cem Yayınevi.
Cop, B. (2018). Türkiye’de Seçim Sistemleri. İstanbul: Tekin Yayınevi.
Demirel, A. (2014). Tek Partinin İktidarı: Türkiye’de Seçimler ve Siyaset . İstanbul: İletişim Yayınları.
Eroğul, C. (1998). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Goloğlu, M. (2013). Demokrasiye Geçiş 1946-1950. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Hamitoğulları, B. (1966). “Türkiye’de Toprak, Toprak Reformu ve İktisadi Kalkınma”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, C. 21, S. 1, s. 21-46.
İnce, E. (2006). “Köylüyü Topraklandırma Kanunu’nun Türk Siyasal Yapısının Oluşumu Üzerindeki Etkileri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, V, (13), s. 59-78.
Karpat, K. H. (2017). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Özkök, A. (1966). Türkiye’de Toprak Reformu İhtiyacı. Türkiye Ekonomi Kurumu İktisadi Araştırmalar Enstitüsü, Ankara: Başnur Matbaası, s. 21-50.
Pala, H. (2010). İsmet İnönü Dönemi İktisat Politikaları 1938-1950 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon.
Toker, M. (1990). Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Uyar, H. (2012). Tek Parti Dönemi ve CHP. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
Yavan, G. K. (2011). Milli Şef Dönemi Toprak Politik aları ve Bu Politikaların Siyasi Hayata Etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilim le r Enstitüsü. Konya.
Yetkin, Ç. (2017). Karşı Devrim 1945-1950. Ankara: Kilit Yayınları.