TERS TRİGONOMETRİK FONKSİYONLARIN OSMANLI’YA GİRİŞİ

Bu makale, Osmanlı’ya trigonometri konularından biri olan ters trigonometrik fonksiyonların nasıl girdiği ve kimler tarafından çalışıldığı hakkındadır. Öncelikle trigonometrinin kısa tarihçesi verilmiştir. Ardından Osmanlı matematiğine ters trigonometrik fonksiyonların girişi anlatılmaya çalışılmıştır. Ters trigonometrik fonksiyonlar ilk kez 1700’lerde Daniel Bernoulli tarafından kullanılmıştır. Osmanlı’ya ise (tespit edebildiğimiz kadarıyla) Vidinli Hüseyin TevŞ k Paşa’nın adlıeseriyle tanıtılmıştır. Vidinli TevŞ k Paşa ’in dışında ters trigonometrik fonksiyonlardan arctanx’in türevi ve seriye açılımı ile ilgili dergisinde bir makale yayınlamıştır

INTRODUCTİON OF INVERSE TRİGONOMETRİC FUNCTİONS İNTO THE OTTOMAN

In this article, we have studied to Ş nd out how inverse trigonometric functions were introduced into Ottoman mathematics and who studied on this subject. Firstly, a brief history of trigonometry has been presented and then we have examined how inverse trigonometric functions were introduced into Ottoman mathematics.Inverse trigonometric functions were Ş rst used by Daniel Bernoulli in 1700s. On the other hand, it was used as a term in Ottomans by Vidinli Hüseyin TevŞ k Pasha in his textbook called Zeyl-i Usûl-i Cebr as far as we have found out in our search. Apart from Zeyl-i Usûl-i Cebr, Vidinli Hüseyin TevŞ k Pasha published an article related to derivatives and series expansions of arctanx, which is one of the

Keywords:

Ottoman Mathematics, Inverse Trigonometric Functions the,

PDF

___

Demir. Remzi (1996). “İsmail Gelenbevî’nin Adlı Risâlesi”. . C. 9. S. 25. s. 175-222.

Günergun. Feza (2007). “Matematiksel Bilimlerde İlk Türkçe Dergi: (1867-68)”. . VIII/2. s. 1-42.

Sezgin. Fuat (2008). C. 3. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.

Hoca İshak Efendi (1260/1845). . C. 2. Mısır: Bulak Matbaası.

Vidinli Hüseyin TevŞ k (1285/1868-1869)“Logx ve kavs-i mümâs x’in müştaklarına ve bunların silsileye tevsi‘lerine dair ruhban sınıfından Mösyö Soﬂ e’in hâşiyesi”.. İstanbul. C. 2. s. 171-179.

Vidinli Hüseyin TevŞ k (1276/(1859/1860)). İstanbul: Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye Matbaası.

Caferov. Vakıf (1999). . Anadolu Üniversitesi Yayınları: http://eogrenme.anadolu.edu.tr/ eKitap/MAT302U.pdf Çevrimiçi: 15 Ocak 2014).