İsmail Çınari Efendi’nin Ondalık Trigonometri Cetvellerini Topçuluk Metnine Uygulaması

İsmail Çınarî Efendi XVIII. yüzyılda yaşamış olan önemli bir matematikçidir. Logaritmayı Türk bilginlere tanıtması en önemli başarısı olarak gösterilebilir. Ayrıca yazdığı Humbara Risalesiyle topçuluğa dair önemli bilgiler vermektedir. Avrupalı kaynaklar yardımıyla yazdığı bu kitaba, onluk sistemde hazırlanmış sinüs tablosu koymuştur. Bu tablo Galileo ve Toriçelli’nin kitaplarında yer alan ve aynı çıkış hızına sahip cisimlerin yarı-parabollerinin genliğini veren tablolardır. İsmail Çınarî Efendi bu çalışmasında onluk sinüs cetvelini topçuluk metninde kullandığı için askeri tarih açısından önemli bir figürdür

Anahtar Kelimeler:

Halifezâde İsmail Çınarî Efendi, Balistik, Humbara, Osmanlılarda Topçuluk

İsmail Çınarî Efendi’s Application of Sine Table in His Artillery Text

İsmail Çınari Efendi, lived in XVIII. century, was an important mathematician. One of his most important successes was the introduction of logarithms to Turkish scholars. Besides, he wrote an artillery book and he gave important information about gunnery. His book which was written by the help of western sources also includes a sine table arranged in the decimal system. This table shows the “amplitudes of semi-parabolas with the same initial speed” and the same table is also found in Galileo and Toricelli’s books. İsmail Çınari Efendi and his work are important in the discipline of history of military for his application of the decimal sine table in an artillery text

Keywords:

Halifezâde İsmail Çınarî Efendi, Ballistics, Mortar, Ottoman’s Artillery,

PDF

___

Akbaş, M. (2004). Halifezade, Çınari İsmail Efendi b. Mustafa Lexicon der bedeutenden Na- turwissenschaftler. München: Spektrum.
Berggren, L. (2003). Episodes in the Mathematics of Medieval Islam New York: Springer- Verlag.
Çınari, İ. (?). Humbara Risalesi. İstanbul.
Demir, R. (2000). Taḳiyüddı̂n’de Matematik ve Astronomi: Cerı̂detü’d-Dürer ve Harı̂detü’l- Fiker Üzerine Bir İnceleme (1. baskı. ed.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Etker, Ş. (2007). Salih Murat Uzdilek ve “Logaritmanın Türkiye”ye Girişi. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 8(2), 55-76.
Galilei, G. (1914). Dialogues concerning two new sciences (H. Crew & A. d. Salvio, Trans.). New York: MacMillan.
İhsanoğlu, E. (Ed.) (2004). Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi (Vol. 1). İstanbul: IRCICA.
Torricelli, E. (1644). Opera geometrica. Florentiæ: typis A. Masse & L. de Landis.
Zeki, S. (1897). Kamûs-u Riyâziyât. İstanbul: Karabet Matbaası.