Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği

Küresel kapitalizme özgü neoliberal politikalar ulusal ve uluslar arası düzeyde pek çok eşitsizliğe neden olmaktadır. Oluşan eşitsizlik alanlarında kadınlar daha da eşitsiz konumdadırlar. Pek çok alanda yaşanan güç ilişkileri toplumsal cinsiyet eşitsizliği unsurunu yaratmaktadır. Türkiye’de de toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle kadınlar daha düşük öğrenime sahip olmakta, daha az işgücüne katılmakta, daha az gelir elde etmektedir. Bunlara toplumsal baskının da eklenmesiyle yaşanan cinsiyet eşitsizliği doğrudan ya da dolaylı etki ile sağlıksızlığa neden olmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği sağlık alanında kadının en çok üreme sağlığını etkilemektedir. Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına ilişkin başlıca etkileri kadına yönelik şiddet, namus cinayetleri, kızlık zarı kontrolü, cinsiyet seçimi ya da ihmal, istenmeyen ya da ergen gebelikler, sağlıksız koşullarda düşükler, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, hastalıkların tanısında gecikme, üreme sağlığı hizmetlerine ulaşamamadır. Bunların da sonucunda kadınlar daha çok hastalık yüküne sahip olmakta, engelliliğe maruz kalmakta ya da ölmektedir.

Effects of gender inequalities on women’s reproductive health: The case of Turkey

The neoliberal policies of the global capitalism cause many inequalities in national and international level. Within these inequalities, women are in more unfavorable situation. Power relationships that can be seen in many areas create gender inequalities. In Turkey, with the effect of gender inequalities, women are less educated, participated less in labor force and earned less. With the addition of social pressure, gender inequalities cause directly or indirectly ill health. Gender inequalities affect mostly reproductive health in health sector. In Turkey, main influences of gender inequalities on reproductive health are violence against women, honor murders, physical control of the hymen, gender selection, unwanted pregnancies or pregnancy in adolescence, abortion in unhealthy circumstances, sexually transmitted diseases, late diagnosis of the diseases, difficulty in accessing reproductive health service. As a conclusion, women face with higher burden of the diseases, disability or death.

PDF

___

1. Belek İ. Eşitsizlik. Sağlık, Toplum, Siyaset Dergisi 2001;5:5-9.
2. Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 25:73-82.
3. Erol M. Toplumsal cinsiyetin tutumlar üzerindeki etkisi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 2008;32:199-219.
4. Türkiye İstatistik Kurumu. Toplumsal cinsiyet, aile ve yaşam istatistikleri. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=41&ust_id=1 1, erişim tarihi: 20.05.2009.
5. Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1993. Ankara 1994.
6. Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1998. Ankara 1999.
7. Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003. Ankara 2004.
8. Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008. Ankara 2009.
9. Gürler KE, Üçdoğruk Ş. Türkiye’de cinsiyete göre gelir farklılığının ayrıştırma yöntemiyle uygulanması. Journal of Yasar University 2007;2:571-589.
10. Akın A. Toplumsal cinsiyet (gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni 2007;26:1-9.
11. Tansel A. Public-private employment choice, wage differentials and gender in Turkey. Erişim adresi: http://www.econ.yale.edu/growth_pdf/cdp797.pdf, erişim tarihi: 25.07.2010.
12. Ecevit Y. Toplumsal eşitlikle yoksulluk ilişkisi nasıl kurulabilir? Bu ilişki nasıl çalışılabilir? 8. Halk Sağlığı Günleri. Sivas 2003.
13. Türmen T. Toplumsal cinsiyet ve kadın sağlığı. Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Sağlık kitabı içinde Ed: A Akın, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2003; 3-16.
14. Günay T, Giray H, Harç B, Köksal B, Sarı S. İzmir’de bir gecekondu bölgesinde kadına yönelik aile içi şiddet. Sağlık ve Toplum 2006;16:31-37.
15. Giray H, Keskinoğlu P, Sönmez Y, ve ark. Gebelikte aile içi fiziksel şiddet ve etkileyen etmenler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2005;14:217-220.
16. Vatandaş C. Aile ve Şiddet: Türkiye’de eşler arası şiddet. Uyum Ajans. Ankara 2003.
17. Güler N. Gebelikte eşi tarafından kadına uygulanan fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik şiddet ve ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2010:3:72-77.
18. Çiçeklioğlu M, Saçaklıoğlu F. Kadına yönelik şiddet ve çözüm yolları. Toplum ve Hekim 1996;11:97-103.
19. Yanıkkerem E. 15-49 yaş kadınların aile içi şiddete ilişkin görüşlerinin ve şiddete maruz kalma durumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2002.
20. T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı. Töre ve namus cinayetleri raporu. Erişim adresi: http://www.kamer.org.tr/eng/content_images/tore_namus_ cinayetleri_raporu_02_07_2008.pdf, erişim tarihi: 24.08.2010.
21. Dilbaz N, Erkmen H, Seber G, Kaptanoğlu C, Baysal B, Tekin D. Üniversite öğrencilerinin cinsellikle ilgili tutumları. Ankara Tıp Dergisi 1992; 14: 17–24.
22. Öztürk E. Üniversite öğrencilerinde aşk ve cinsellik. 7. Anadolu Psikiyatri Günleri. Malatya 1998.
23. Özan S, Aras Ş, Şemin S, Orçın E. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin cinsel tutum ve davranış özellikleri. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2004;18:27-39.
24. Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı AD. Adolesanların / Gençlerin cinsel ve üreme sağlığını etkileyen faktörler projesi (Özet rapor). Ankara 2004.
25. Giray H. Bekar kadınların aile planlaması bilgilerinin etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2004.
26. Şahiner G, Akyüz A. Toplumsal cinsiyet ve kadının üreme sağlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin 2010; 9:333-342.
27. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Ulusal anne ölümleri çalışması, 2005. Ankara 2006.