Yunus ve Balina Bilgi Sistemi: Türkiye Denizleri Durum Çalışması

Yunus ve balina türlerini içeren setase grubu üyeleri besin ağındaki son tüketicilerden olması sebebiyle sürekli olarak insanoğlu ile bir rekabet içerisindedir. Bu rekabet bu türlerin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye denizlerinde tespit edilmiş setase türlerinin dağılım bilgilerini üreten örnek bir bilgi sistemi geliştirilmiştir. Durum çalışması olarak 1986-2014 yılları arasında yayımlanmış literatür bilgisi ve 2012-2017 yılları arasında yazar tarafından toplanmış rastlantısal gözlemleri içeren bir bilgi sistemi oluşturulmuştur. Türkiye denizlerinde en yaygın gözlemlenen türün Tursiops truncatus olduğu belirlenmiştir. Bunun yanından tür çeşitliliğinin en fazla olduğu bölgelerin ise Ege ve Akdeniz kıyıları olduğu görülmüştür. Geliştirilen bilgi sistemi kullanılarak yapılan analizlerle türlere ait coğrafik dağılımı ve coğrafik bilgi boşluklarının tespitine yönelik bilgi ortaya konulmuştur. Bu sayede ulusal olarak korumaya yönelik bölgesel ve/veya türe yönelik yönetim planlarının belirlenmesine katkı sağlanmıştır. Tespit edilen türlerin küresel koruma statüleri ise böyle bir bilgi sisteminin gerekliliğini bir kez daha vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Setase, Koruma, Coğrafi Bilgi Sistemi, Yönetim, Türkiye Denizleri

Cetacean Information System: Case Study for Turkish Seas

Cetaceans are one of the top predators of the food web; in addtion to this, they always compete with humankind. They are mostly endangered or extinction species due to this challenge. This study aims to provide an example information system on present frequency and distributions of cetacean species based collecting literature data between 1986 and 2014 and some available sporadic observations (2012-2017) by author. Results showed that Tursiops truncatus is the most common species of the Turkish seas. Results also indicated the Aegean and the Levantine coasts have the highest diversity regarding to cetacean species. .The system produce information on distribution of each species as well as determine the information gaps throughout Turkish coasts. Thus, the products of the study contribute to implement management plans regarding to conservation of regions and/or the species. Additionally, conservation status of the species used in study also pointed out that such an information system is required for this group.

Keywords:

Cetacea, Conservation, Geographic Informatio System, Management, Turkish Seas,

PDF

___

[1] Notarbartolo di Sciara G. 2002. Cetacean species occurring in the Mediterranean and Black Seas. G. Notarbartolo di Sciara (Ed.), Cetaceans of the Mediterranean and Black Seas: state of knowledge and conservation strategies. A report to the ACCOBAMS Secretariat, Monaco, February 2002. Bölüm 3, s. 17.
[2] Notarbartolo di Sciara G., Birkun A. Jr. 2010. Conserving whales, dolphins and porpoises in the Mediterranean and Black Seas: an ACCOBAMS status report, 2010. ACCOBAMS, Monaco. 212 s.
[3] Güçlüsoy H. 2006. Türkiye'nin Orta Ege kıyılarında deniz memelilerinin durumu ve balıkçılıkla etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 116s, İzmir.
[4] Öztürk B. 1996. Balinalar ve Yunuslar. Anahtar yayınevi, Istanbul, 119s.
[5] Alan V., Bengil F., Kaboğlu G., Güçlüsoy H. 2017. The First Photo-Identification Study on Bottlenose Dolphins (Tursiops truncatus) in the Foça Special Environmental Protection Area, Turkey. Aquatic Mammals, Cilt 43(3), s. 302-307, DOI 10.1578/AM.43.3.2017.302
[6] Tonay A. M., Dede, A., Öztürk A. A. 2008. Cetacean strandings in the Turkish western Black Sea coast during spring months in 2003-2005. Proc. 22nd Annual Conf. European Cetacean Society, Egmond aan Zee, the Netherlands.
[7] Sönmez R., Kankus J., Bengil F., Güçlüsoy H. 2011. Can Press Provide Some Insight on the Cetacean Strandings on the Turkish Coasts? 25th Conference of the European Cetacean Society, 21st – 23rd March 2011, Spain
[8] Öztürk B., Öztürk A. A., Dede A. 2001. Dolphin by-catch in the swordfish driftnet fishery in the Aegean Sea. Rapp. Comm. int. Mer Médit.,,Cilt 36: s. 308.
[9] Enül E. 2009. Deniz Memelileri Bilimi ve Yönteminin Türkiye’deki Durumu ve Deniz Memelilerinin Ege’deki Trol Balıkçılığı ile Etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 67s, İzmir.
[10] Kinzelbach R. 1991. Records of the Bottlenosed Dolphin, Tursiops truncatus, in the Aegean Sea and the Sea of Marmara (Cetacea: Delphinidae): Zoology in the Middle East, Cilt 5(1), s. 5-10. DOI: 10.1080/09397140.1991.10637597
[11] Dede A. 2000. Türk Boğazlar Sisteminde Yaşayan Deniz Memelileri populasyonları üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, 62 s, İstanbul.
[12] Dede A., Öztürk A.A., Tonay A. M. 2008. Cetacean Surveys in the Istanbul (Bosphorus) Strait in 2006. Proc. 22nd Annual Conf. European Cetacean Society, Egmond aan Zee, the Netherlands.
[13] Dede A., Saad A., Fakhri M. ve Öztürk A.A. 2012. Cetacean sightings in the Eastern Mediterranean Sea during the cruise in summer 2008. J. Black Sea/Mediterranean Environment Cilt 18, No. 1, s 49-57.
[14] Güçlüsoy H., Veryeri N., Cirik S. 2005. The Status of Cetaceans in the İzmir Bay: Preliminary Results. MEDCOAST, The seventh International Conference on the Mediterranean Coastal Areas, 2005, Cilt I, Management of Living Sources, Özet Kitabı, Kuşadası-Turkey.
[15] Okuş E., Yüksek A. 2006. Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesinin Kıyı ve Deniz Alanlarının Biyolojik Çeşitliliğinin Tespiti. Proje Raporu, Istanbul Universitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü
[16] Öztürk B., Dede A., Tonay A. M., Öztürk A. A. 2009. Cetacean sightings in the Aegean Sea in summer 2007 and 2008. Proc. 23rd Annual Conf. European Cetacean Society, Istanbul, Turkey.
[17] Öztürk B., Öztürk A. A., Dede A. 1999. Cetacean by-catch in the western coast of the Turkish Black Sea in 1993-1997. 13. Annual Conference of the European Cetacean Society. Valencia, Spain.
[18] Tonay A. M., Dede A., Öztürk A. A., Öztürk B. 2009. Cetacean strandings in the Turkish Straits System (TSS) and the Northern Aegean Sea coast of Turkey during 1999-2008. Proc. 23rd Annual Conf. European Cetacean Society, Istanbul, Turkey.
[19] TUDAV, 2010. Kaşalot Balinasının Kurtarılması. http://www.tudav.org/index.php?option=com_content&view=article&id=80%3Akaalot-balinasnn-kurtarlmas&catid=36%3Abalina-ve-yunus-aratrmalar&Itemid=50&lang=tr (Erişim Tarihi: 14 09 2014)
[20] Jefferson, T.A., Leatherwood, S., Webber M. A. 1993. FAO species identification guide. Marine mammals of the world. s. 320, Roma, FAO.
[21] Taylor B.L., Baird R., Barlow J., Dawson S.M., Ford J., Mead J.G., Notarbartolo di Sciara G., Wade P., Pitman R.L. 2008. Mesoplodon densirostris. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e. T13244A3426474.
[22] Taylor B.L., Baird R., Barlow J., Dawson S.M., Ford J., Mead J.G., Notarbartolo di Sciara G., Wade P., Pitman R.L. 2008. Mesoplodon europaeus. The IUCN Red List of Threatened Species 2008: e. T13245A3427527.
[23] Magera A. M., Mills Flemming J. E., Kaschner K., Christensen L. B., Lotze H. K. 2013. Recovery Trends in Marine Mammal Populations. PLoS ONE, Cilt 8(10), e77908. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0