Kentiçi Otobüs Sisteminin Güvenilirliğini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Gelişmekte olan şehirlerdeki artan nüfus ve araç sahipliği değerleri göz önüne alındığında insanlara yaşanabilir bir şehir sağlayabilmek için, hızla yükselen özel taşıt talebine cevap vermek yerine, sürdürülebilir altyapı yatırımlarıyla yüksek kapasite sağlayan toplu ulaşım sistemlerinin maksimum verimlilikle kullanılması sağlanmalıdır. Çoğunlukla toplu ulaşımda en büyük payı alan ve özel taşıt trafiğiyle bir arada işletilen kent içi otobüs sistemleri, mevcut yol ve trafik koşullarından etkilenmekte ve verimliliğinin değerlendirilmesi, büyük ölçüde yolculuk sürelerinin analizinden geçmektedir. Son yıllarda önceden belirlenen bir çizelgelemeye bağlılık düzeyi olarak tanımlanan "güvenilirlik" ulaşım sistemlerinin performansının değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu çalışmada İzmir'den seçilen bazı otobüs hatlarına ait güvenilirlik değerleri hesaplanarak, güvenilirliğin trafik akım koşullarından ne düzeyde etkilendiği incelenmiştir. Seçilen hatların kullandığı arterler üzerinde trafik gözlemleri yapılmış ve hatların geçtiği ana arterlerin Aimsun 6.1 programı kullanılarak benzetimleri yapılmıştır. Sonuç olarak akım hızının ve hattın geçtiği güzergâhtaki şerit sayısının artmasının güvenilirliği arttırdığı, durakta duran otobüs sayısının artması durumunda ise güvenilirliğin olumsuz etkilendiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Güvenilirlik, Toplu Taşıma, Trafik Akımı, Benzetim, Regresyon analizi

Investigation of the Factors Affecting the Reliability of Urban Bus System

To ensure sustainable development in cities, the maximum efficiency in the use of public transportation systems should be provided by using sustainable infrastructure investments providing high capacity, instead of supplying the rapidly rising private vehicle based demand. Urban bus systems which mostly take the maximum share in public transportation and are operated under mixed traffic conditions, are highly affected the road and traffic conditions traveled along with them. In recent years, "Reliability" which is defined as the ability of depending on a schedule or headways and a constant travel time, is often used in assessing the performance of transport systems. In this study, the reliability values of some bus lines selected from İzmir were calculated and the effect of traffic flow conditions on reliability is investigated. Traffic observations were made on the arterials used by the selected lines and simulations were made by using Aimsun 6.1. As a result, it is determined that the reliability increases when the flow speed and number of lanes increases, and decreases in the case that the number of buses stopping at a certain bus station increases

Keywords:

Reliability, Public Transport, Traffic Flow, Simulation, Regression Analysis,

PDF

___

[1] Chen,X., Yu L., Zhang Y., Guo J. 2009. Analyzing Urban Bus Service Reliability at the Stop, Route, and Network Levels. Transportation Research Part A, Cilt:43, s. 722-734. DOI: 10.1016/j.tra.2009.07.006
[2] Turnquist, M. A., Bowman, L. A. 1980. The effects of network structure on reliability of transit service. Transportation Research, Cilt. 14(B), s. 79-86. DOI: 10.1016/ 0191-2615(80)90034-X
[3] Murat, Y. S., Uludağ, N. 2008. Bulanık mantık ve lojistik regresyon yöntemleri ile ulaşım ağlarında rota seçim davranışının modellenmesi. Teknik Dergi, Cilt. 19(2), s. 4363-4379.
[4] Doğan, G., Özuysal M. 2017. Toplu ulaşımda bekleme süresini etkileyen faktörlerin incelenmesi: güvenilirlik, yolcu bilgilendirme sistemi ve fiziksel koşullar. Teknik Dergi, Cilt. 28 (3), s. 7927-7954. DOI: 10.18400/ tekderg.307513
[5] Kittelson & Associates Inc., Urbitran Inc., LKC Consulting Services Inc., MORPACE International Inc., Queensland Uni. of Tech. and Nakanishi, Y. 2003. A guidebook for developing a transit performance measurement system. TCRP Report 88, Transportation Research Board, Washington, D.C.
[6] Polus, A. 1978. Modelling and measurements of bus service reliability. Transportation Research, Cilt. 12, s. 253-256. DOI:10.1016/0041-1647(78)90067-9.
[7] Bates, J., Polak, J., Jones, P., Cook, A. 2001. The valuation of reliability for personal travel. Transportation Research Part E, Cilt. 37, s. 191-229. DOI: 10.1016/S1366-5545(00)00011-9.
[8] Ceder A. 2007. Public Transit Planning and Operation. Elsevier, Oxford.
[9] Türk Standartları Enstitüsü, TS 6407 Şehir içi ulaşım hesaplamalarında, araç tiplerine göre kullanılacak oto birim katsayıları, Türk Standardı, TS 6407, Ankara, 2013.
[10] Aimsun 2017. Aimsun new features. https://www.aimsun.com/aimsun (Erişim Tarihi: 15.09.2017)
[11] Çakıcı, Z., Murat, Y.Ş. 2016. Sinyalize dönel kavşaklar için hesap yöntemi önerisi ve performans analizi. Teknik Dergi, Cilt. 27(4), s. 7569-7592.
[12] Nassırı, H., Tabatabaıe, S., Sahebı, S. 2017. Delay-based passenger car equivalent at signalized intersections in Iran. Promet Traffic & Transportation, Cilt. 29(2), s. 135-142. DOI: 10.7307/ptt.v29i2.2040
[13] Chaudhry, M.S., Ranjitkar, P. 2009. Capacity analysis of signalised intersection using microsimulation. 32nd Australian Transport Research Forum, Auckland, New Zealand.
[14] Alex, S., Isaac, K. P. 2015. Dynamic PCU values at signalised intersections in India for mixed traffic. International Journal for Traffic and Transport Engineering, Cilt. 5(2), s. 197 – 209. DOI: 10.7708/ijtte.2015.5(2).09
[15] Lu, X., Lee, J., Chen, D., Bared, J., Dailey, D., Shladover, S. E. 2014. Freeway micro-simulation calibration: Case study using Aimsun and Vissim with detailed field data. 93rd TRB Annual Meeting, Jan. 12-16. Washington D.C.
[16] ITE (Institute of Transportation Engineers) 1994. Determinining Vehicle Signal Change and Clearance Intervals. Publication IR-073. An Informational Report of the Institute of Transportation Engineers (ITE), Washington, DC., 12p.
[17] Akçelik, R., Besley, M., Roper, R. 1999. Fundamental Relationships for Traffic Flows at Signalised Intersections. Research Report ARR 340. ARRB Transport Research Ltd., Vermont South, Australia.
[18] Clement, S. J., Taylor, M. A. P., Yue, W. L. 2004. Simple platoon advancement: a model of automated vehicle movement at signalized intersections, Transportation Research Part C: Emerging Technologies, Cilt. 12(3–4), s. 293–320. DOI: 10.1016/j.trc.2004.07.012
[19] Bonneson, J. A. 1992. Modeling queued driver behavior at signalized junctions, Transportation Research Record: Journal of Transportation Research Board 1365: 99–107
[20] Tanyel, S., Çalışkanelli, S. P., Koyuncu, M. Alver, Y., Murat, Y. Ş. 2014. Kentiçi yol kesimlerindeki sürücü davranışlarının kapasite ve kavşak başarımı üzerindeki etkisinin araştırılması. TÜBİTAK MFAG Proje 110M677, 1-309.
[21] DPTI (Department of Planning, Transportation and Infrastructure) 2013. Government of South Australia, Aimsun Traffic Simulation Model Development Manual, October.
[22] Liu, R., Sinha, S. 2007. Modelling urban bus service and passenger reliability. The Third International Symposium on Transportation Network Reliability (INSTR), Hague, Netherlands.
[23] Sterman, B. P., Schofer, J. L. 1976. Factors affecting reliability of urban bus services. Transport Engineering Journal, s.147-159.