Eskişehir Beylikahır Kompleks Cevher Çözündürülmesinde Cyphos IL 101 İyonik Sıvı Kullanımının İncelenmesi

Eskişehir-Beylikahır’da bulunan toryum ve nadir toprak elementleri cevherinin değerlendirilmesi, ekonomik ve teknolojik açıdan ülkemize önemli bir girdi sağlayabilir. İyonik sıvılar, anyon ve katyonlardan oluşan, düşük erime noktası ve buhar basınçlarına sahip, yanma ve patlama özelliği göstermeyen çevre dostu kimyasallardır. Pek çok kullanım alanının yanı sıra katılar için uygun çözücü özellikleri göstermektedirler. Bu çalışmada tri(hegzil)tetradesilfosfonyum klorür (Cyphos® IL 101, P66614Cl) iyonik sıvısının cevher çözündürme işleminde kullanımında; süre, sıcaklık, katı/sıvı oranı parametreleri ile eklenen ekstraktant türünün etkisi incelenmiştir. Çözündürme sonrası iyonik sıvıya geçen elementlerin belirlenmesi ICP-OES ile gerçekleştirilmiştir. Çözündürme öncesi ve sonrası cevher karakterizasyonu için XRF, SEM ve XRD yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cevher çözündürülmesi, Liçing, Nadir toprak elementleri, Toryum, İyonik sıvılar

PDF

___

Referans1 Haxel, G. B., Hedrick, J. B., and Orris G. J. 2002. Rare Earth Elements—Critical Resources for High Technology. U.S. Geological Survey Fact Sheet 087-02.
Referans2 Kaplan, H. 1977. Bastnaesite-barite-fluorite complex ore deposite in near-south of Eskişehir-Sivrihisar-Kızılcaören village. MTA Rept. No: 477.
Referans3 TAEK, 1995. Toryum Araştırmaları Etüd Projesi Sonuç Raporu
Referans4 TAEK, 2003. Bülteni, Toryum ve Türkiye’de Toryum Gerçeği
Referans5 Kopuz, B., Güreli, L., Bayram, Y., Acarkan S. ve Uzmen R. 2003. Eskişehir Beylikahır Toryum ve Nadir Topraklar Kompleks Cevherinin Değerlendirilmesi İçin yapılan çalışmalar. ÇNAEM.
Referans6 Gawen, R.T., Jenkin, Ahmed Z.M., Al-Bassam, Robert C., Harris, Andrew P., Abbott, Daniel J., Smith, David A., Holwell, Robert J., 2016. Chapman, Christopher J. Stanley. The application of deep eutectic solvent ionic liquids for environmentally-friendly dissolution and recovery of precious metals. Minerals Engineering, 87, 18–24. http://dx.doi.org/10.1016/j.mineng.2015.09.026
Referans7 Wasserscheid, P., Kein, W. 2000. Ionic Liquids New Solutions for Transition Metal Catalysis, Angewandte Chemie International Edition, 39, 3772-3789. https://doi.org/10.1002/1521-3773(20001103)39:21<3772::AID-ANIE3772>3.0.CO;2-5
Referans8 Liu, Y., Chen, J. and Li, D. 2012. Application and Perspective of Ionic Liquids on Rare Earths Green Separation, Separation Science and Technology, 47, 223–232. DOI: 10.1080/01496395.2011.635171
Referans9 Abbott, A. P., Frisch, G., Gurman, S. J,. Hillman, A. R., Hartley, J., Holyoak, F. and Ryder, K. S. 2011. Ionometallurgy: designer redox properties for metal processing. Chemical Communications, 47, 10031–10033. DOI: 10.1039/c1cc13616j
Referans10 Whitehead, J. A., Lawrance, G. A. and McCluskey, A. 2004. ‘Green’ leaching: recyclable and selective leaching of gold-bearing ore in an ionic liquid, Green Chemistry, 6, 313–315. DOI: 10.1039/b406148a
Referans11 Whitehead, J.A., Zhang, J., Pereira, N., McCluskey A. and Lawrance G.A. 2007. Application of 1-alkyl-3-methyl-imidazolium ionic liquids in the oxidative leaching of sulphidic copper, gold and silver ores, Hydrometallurgy, 88, 109–120. doi:10.1016/j.hydromet.2007.03.009
Referans12 Whitehead, J.A., Zhang, J., McCluskey, A. and Lawrance G.A. 2009. Comparative leaching of a sulfidic gold ore in ionic liquid and aqueous acid with thiourea and halides using Fe(III) or HSO5−oxidant.,Hydrometallurgy, 98, 276–280. doi:10.1016/j.hydromet.2009.05.012
Referans13 Dong, T., Hua, Y., Zhang, Q. and Zhou, D. 2009. Leaching of chal-copyrite with Brønsted acidic ionic liquid, Hydrometallurgy, 99, 33–38.doi:10.1016/j.hydromet.2009.06.001
Referans14 Dupont, D. and Binnemans, K. 2015. Rare-earth recycling using a functionalized ionic liquid for the selective dissolution and revalorization of Y2O3:Eu3+ from lamp phosphor waste, Green Chemistry, 17, 856. DOI: 10.1039/c4gc02107j
Referans15 Chen, M., Huang, J., Ogunseitan, O. A., Zhu, N. and Wang, Y. 2015. Comparative study on copper leaching from waste printed circuit boards by typical ionic liquid acids, Waste Management, 41, 142–147 http://dx.doi.org/10.1016/j.wasman.2015.03.037
Referans16 Kılıcarslan, A., Sarıdede, M. N., Stopic, S. and Friedrich, B. 2014. Use of ionic liquid in leaching process of brass wastes for copper and zinc recovery, International Journal of Minerals, Metallurgy and Materials, 21, 138-143. DOI: 10.1007/s12613-014-0876-y
Referans17 Huang, J., Chen M., Chen H., Chen S., Sun Q. 2014. Leaching behavior of copper from waste printed circuit boards with Brønsted acidic ionic liquid, Waste Management, 34,483–488.http://dx.doi.org/10.1016/j.wasman.2013.10.027
Referans18 Gupta, B, Malik, P., and Deep, A. 2003. Solvent Extraction and Separation of Tervalent Lanthanides and Yttrium Using Cyanex 923, Solvent Extraction And Ion Exchange Vol. 21, No. 2, pp. 239–258, DOI: 10.1081=SEI-120018948
Referans19 Carlesi, C., Cortes, E., Dibernardi, G., Morales, J., Muñoz E. 2016, Ionic liquids as additives for acid leaching of copper from sulfidic ores, Hydrometallurgy 161, 29–33. http://dx.doi.org/10.1016/j.hydromet.2016.01.012