TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNİN TÜRK YERALTI EDEBİYATINDA KABALIK BAĞLAMINDA TEMSİLİ

Dil, ait olduğu toplumun değerlerini yansıtmanın yanı sıra toplumu oluşturan kişilere toplumsal cinsiyet rollerini oluşturma ve sürdürme konusunda kültürel etki eden bir iletişim aracıdır. Bu bakış açısı, toplumsal uygulamalardan türeyen ve toplumsal cinsiyetle ilgili konuları içeren söylem ile kendini göstermektedir. Araştırmalar kadın ve erkeklerin farklı cinsiyet rollerine gönderme yapan kültürel normlara dayalı olarak dili farklı şekilde kullandıklarını göstermektedir. Söz konusu belirlemenin örneklerinden biri, genellikle kadınların ve bu bağlamda kadın dilinin daha kibar olduğu biçimindedir (Lakoff, 1975; Brown, 1980; Holmes, 1995; Mills, 2005). Yeraltı edebiyatı egemen düşünceye ve ana akım edebiyata meydan okuyan bir metin türüdür. Bu tür, toplumsal normların dışında kalan karakterlerin yaşam tarzlarını ve dolayısıyla argo, küfür ve kaba dil kullanımı gibi özellikleri içermektedir. Bu nedenle, yeraltı edebiyatının incelenmesi, yazarların toplumsal cinsiyet rollerini yarattıkları karakterlerin dil kullanımları aracılığıyla yansıtma biçimini anlamak açısından önemlidir. Bu doğrultuda, çalışmamızın amacı, veri tabanı olarak belirlenen Türk yeraltı edebiyatı romanlarında dilsel kabalık kullanımını inceleyerek kadın ve erkek yazarlar tarafından yaratılan kadın ve erkek karakterlerin kabalık tetikleyicisi kullanımı arasında toplumsal cinsiyet rolleri doğrultusunda bir fark bulunup bulunmadığını ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla 2 kadın ve 2 erkek Türk yeraltı edebiyatı yazarının 2’şer romanı olmak üzere toplam 8 yeraltı edebiyatı romanı Culpeper’ın (2016) Kabalık Tetikleyicileri Modeli çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda kadın yazarların kaba dil kullanımını kadın karakterler üzerinde tutma eğiliminde olduğu hem de bu karakterlere kaba dil kullandırmaktan kaçındığı ortaya konmuştur. Bu durum erkek yazarların geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin sürdürülmesine, kadın yazarların ise söz konusu rollerin toplumsal cinsiyet eşitliğine katkıda bulunacak biçimde roman karakterlerini kurguladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal cinsiyet, dilsel kabalık, kabalık tetikleyicileri, yeraltı edebiyatı, Eleştirel Söylem Çözümlemesi

THE REPRESENTATION OF GENDER ROLES IN TURKISH UNDERGROUND LITERATURE WITHIN THE CONTEXT OF IMPOLITENESS

Language is not only a reflection of the values of the society it belongs to, but also a cultural instrument that influences the construction and perpetuation of gender roles among the individuals who constitute that society. This perspective manifests itself through discourse derived from social practices and encompassing issues related to gender. Research indicates that language use varies between women and men due to cultural conventions that relate to distinct gender roles. An example of this determination is the perception that women, and women’s language in this sense, tends to be more polite (Lakoff, 1975; Brown, 1980; Holmes, 1995; Mills, 2005). Underground literature is a genre that challenges mainstream thought and literature. This genre encompasses the lifestyle of characters who deviate from societal norms, and thus it includes features like slang, swearing, and impoliteness. Consequently, the study of underground literature is important for understanding how authors’ use of language reflects on the gender roles they create for their characters. In this respect, our study aims to examine the use of impoliteness in selected Turkish underground literature novels to determine whether there is a gender-based difference in the use of impoliteness triggers by male and female authors for creating male and female characters. To achieve this goal, a total of 8 Turkish underground literature novels, including 2 novels each from 2 female and 2 male authors, were analysed within the framework of Culpeper’s (2016) Model of Impoliteness Triggers. The results of the study reveal that female authors employ impoliteness through female characters, male authors tend to limit the number of female characters and also refrain from using impolite language for these characters. This shows that male writers construct their novel characters in a way that contributes to the perpetuation of traditional gender roles while female authors construct the characters so as to contribute to gender equality.

Keywords:

Gender, impoliteness, impoliteness triggers, underground literature, Critical Discourse Analysis,

PDF

___

Beebe, L. M. (1995). Polite Fictions: Instrumental Rudeness as Pragmatic Competence. Linguistics and the Education of Language Teachers: Ethnolinguistic, Psycholinguistics and Sociolinguistic Aspects. Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics, ss. 154-168. Georgetown University Press.
Bonvillain, N. (1997). Language, Culture, and Communication. Prentice-Hall Inc.
Brown, P. (1980). How and why are women more polite: Some evidence from a Mayan community. Women and language in literature and society, ss. 111-136. Praeger.
Coates, J. (1986). Women, Men and Language: A Sociolinguistic Account of Gender Differences in Language. Longman.
Cuddon, J. A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theories. Wiley-Blackwell.
Culpeper, J, Bousfield, D. ve Wichmann, A. (2003). Impolitiness re-visited: with special reference to dynamic and prosodic aspects. Journal of Pragmatics. 35: 1545-1579.
Culpeper, J. (2016). Impoliteness Strategies. (İçinde) Alessandro Capone ve Jacob L. Mey (eds.) Interdisciplinary Studies in Pragmatics, Culture and Society, ss. 421-445. Springer.
Demir, F. ve Kuş, Y. (2017). Yeraltı Romanlarında Anlatı Unsurlarının İşlenişi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 12(15): 277-296.
Ercan, G. S. (2003). Gazete Köşe Yazılarında Dil Kullanımı: Kaçınmalar ve Cinsiyet Değişkeni. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ercan, G. S. ve Yağcıoğlu, S. (2007). Gazete Köşe Yazılarında Kaçınma Kullanımı ve Cinsiyet İlişkisi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, ss. 1-16. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Ercan, G. S. (2008). Türkçe Tarih Ders Kitaplarında Nedenselliğin Kurgulanması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdoğan, Ş. (2011). Yerin Dibi. Notos, Dosya: Yeraltı Edebiyatı, (29) 28-30.
Goddard, A. ve Patterson, L. M. (2000). Language and Gender. Routledge.
Gökalp Alparslan, G. G. (2009). 1980 Sonrası Türk Romanında Yeraltından Yükselen Sesler. 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss 17-27), Düzenleyen Erciyes Üniversitesi. Kayseri. 27-28 Mart 2008.
Holmes, J. (1995). Women, Men and Politeness. Longman.
Kahraman, H. B. (2011). Yerüstünden Yeraltı Edebiyatına Bakmak. Notos, Dosya: Yeraltı Edebiyatı, (29) 22-26.
Lakoff, R. (1975). Language and Women’s Place. Harper & Row.
Marakoğlu, O. (2011). Edebiyatın Edepsizliği Ya Da Tutucu Olmayan Bütün Metinler Üstüne. Notos, Dosya: Yeraltı Edebiyatı, (29) 47-49.
Mills, S. (2005). Gender and Impoliteness. Journal of Politeness Research, (1) 263-280.
Öktem, A. (2011). Yeraltı Edebiyatının Temel Özellikleri ve Edebiyatımızda Yeraltı. Notos, Dosya: Yeraltı Edebiyatı, (29) 16-21.
Parla, J. (2009). Kadın Eleştirisi Neyi Gerçekleştirdi? Kadınlar Dile Düşünce, ss. 15-34. İletişim Yayınları.
Sarıdoğan, K. (9 Kasım 2011). Yeraltı Edebiyatı’na Giriş. http://kalemkahveklavye.com/2011/11/yeralt-edebiyatna-giris.html, (Erişim: 04.10.2017).
Tannen, D. (1995). You Just Don’t Understand. Ballantine Books.
Trudgill, P. (2000). Sociolinguistics: An Introduction to Language and Society. Penguin Books.
Türkmenoğlu, S. (2013). Yeraltı Edebiyatı Bağlamında Bir Karşılaştırma: Dövüş Kulübü – Kinyas ve Kayra. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8(9): 2453-2463.
Wardhaugh, R. (1998). An Introduction to Sociolinguistics. Blackwell.