BİTCOİN, ETHEREUM FİYATLARI VE BORSA ENDEKSLERİ ARASINDAKİ DOĞRUSAL OLMAYAN NEDENSELLİĞİN İNCELENMESİ

Yeni finansal varlıklar ile klasik yatırım enstrümanları arasındaki ilişkilerin önemi artmaktadır. Çalışmada Diks ve Panchenko Doğrusal Olmayan Nedensellik Testi kullanarak Bitcoin, Ethereum fiyatları ve borsa endeksleri arasındaki nedensellik ilişkileri incelenmektedir. Çalışma dönemi covid-19 pandemisinin Türkiye’de ilan edildiği tarihten başlayarak 11/03/2020-06/04/2022 arasındaki günlük frekanstaki verileri kapsamaktadır. Böylece pandemi süreciyle birlikte küresel çaplı krizlerde kripto para birimleri ile küresel finans piyasaları arasındaki ilişkinin incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışma literatürde özellikle Ethereum ile ilgili yapılmış çalışmaların kısıtlı olması sebebi ile diğer çalışmalardan ayrılmaktadır. Kullanılan doğrusal olmayan nedensellik analizi sonuçlarına bakıldığında, dünya borsa endeksi ile Bitcoin fiyatı arasında ve Asya borsa endeksi ile Ethereum fiyatı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Bitcoin fiyatına Avrupa ve ABD borsa endekslerinden tek yönlü nedensellik olduğu görülmektedir. Aynı zamanda Bitcoin fiyatından da Asya borsa endeksine tek yönlü nedensellik ilişkisi mevcuttur. Ethereum fiyatından ise Avrupa borsa endeksine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi söz konusudur.

Anahtar Kelimeler:

Borsa Endeksleri, Kripto Para Birimleri, Diks ve Panchenko Doğrusal Olmayan Nedensellik Testi

INVESTIGATION OF NONLINEAR CAUSESITY BETWEEN BITCOIN, ETHEREUM PRICES AND EXCHANGE INDEXES

The importance of the relationship between new financial assets and classical investment instruments is increasing. In the study, causality relationships between Bitcoin, Ethereum prices and stock market indices are examined by using Diks and Panchenko Nonlinear Causality Test. The study period covers the daily frequency data between 11/03/2020-06/04/2022, starting from the date the covid-19 pandemic was announced in Turkey. Thus, it is aimed to examine the relationship between cryptocurrencies and global financial markets in global crises with the pandemic process. The study differs from other studies in the literature, especially due to the limited number of studies on Ethereum. Looking at the results of the nonlinear causality analysis used, it has been determined that there is a bidirectional causality relationship between the world stock market index and Bitcoin price, and between the Asian stock market index and Ethereum price. In addition, it is seen that there is one-way causality to the Bitcoin price from the European and US stock market indices. At the same time, there is a one-way causality relationship from Bitcoin price to Asian stock market index. On the other hand, there is a one-way causality relationship from the Ethereum price to the European stock market index.

Keywords:

Stock Indices, Cryptocurrencies, Diks and Panchenko Non-Linear Causality Test,

PDF

___

Ağaçkesen, E. (2022). Bitcoin ile hisse senedi piyasaları arasındaki karşılıklı ilişkinin incelenmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkeler. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(4), 419-431. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.969
Arslan, E. ve Güzel, G. (2021). Development of crypto coins and their place in the economy. PressAcademia Procedia (PAP), 14, 80-83. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2021.1491
Baek, E. ve Brock, W. (1992). A general test for nonlinear Granger causality: Bivariate model, Working Paper, Iowa State University and University of Wisconsin, Madison, WI
Barber, S., Boyen, X., Shi, E. ve Uzun, E. (2012). Bitter to better—how to make bitcoin a better currency. In International Conference On Financial Cryptography And Data Security (içinde 399-414). Springer, Berlin, Heidelberg. doi: 10.1007/978-3-642-32946-3_29
Borri, N. (2019). Conditional tail-risk in cryptocurrency markets. Journal of Empirical Finance, 50, 1-19. https://doi.org/10.1016/j.jempfin.2018.11.002
Bouoiyour, J., Selmi, R., Tiwari, A. K. ve Olayeni, O. R. (2016). What drives Bitcoin price. Economics Bulletin, 36(2), 843-850.
Brock, W. A., Dechert, W. D., Scheinkman J. A. ve LeBaron, B. (1996). A test for independence based on the correlation dimension. Econometric Reviews, 15, 197-235. https://doi.org/10.1080/07474939608800353
Broock W.A., Hsieh D. A. ve LeBaron B. (1991). Nonlinear dynamics, chaos, and instability: Statistical theory and economic evidence. London: MIT Press.
Broock, W. A., Dechert, W. ve Scheinkman, J. (1987). A test for independence based on the correlation dimension. Working Paper, University Of Winconsin At Madison, University Of Houston, And University Of Chicago.
Coinmarketcap. (2022). Erişim Adresi https://coinmarketcap.com/tr/currencies/bitcoin/markets/; https://coinmarketcap.com/tr/currencies/ethereum/markets/
Diks, C. ve Panchenko V. (2006). A new statistic and practical guidelines for nonparametric granger causality testing. Journal of Economic Dynamics and Control, 30, 1647-1669. https://doi.org/10.1016/j.jedc.2005.08.008
Dirican, C. ve Canoz, İ. (2017). The cointegration relationship between Bitcoin prices and major world stock indices: An analysis with ARDL model approach. Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), 4(4), 377-392. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.748
Dyhrberg, A. H. (2016). Hedging capabilities of Bitcoin. Is it the virtual gold?. Finance Research Letters, 16, 139-144. https://doi.org/10.1016/j.frl.2015.10.025
Erdaş, M. L. ve Çağlar, A. E. (2018). Analysis of the relationships between Bitcoin and exchange rate, commodities and global indexes by asymmetric causality test. Eastern Journal of European Studies, 2,27-45.
Granger, C.W.J. ve Terasvirta, T. (1993). Modeling nonlinear economic relationships. New York: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199587148.001.0001
Guesmi, K., Saadi, S., Abid, I., ve Ftiti, Z. (2019). Portfolio diversification with virtual currency: Evidence from bitcoin. International Review of Financial Analysis, 63, 431-437. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2018.03.004
Güleç, Ö. F., Çevik, E. ve Bahadır, N. (2018). Bitcoin ile finansal göstergeler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 18-37.
Gültekin, H. ve Oğuzhan, A. (2021). Sermaye piyasası ile sanal para Bitcoin arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 878-885. https://doi.org/10.29106/fesa.1024514
Gürsoy, S. ve Tunçel, M.B. (2020). Kripto paralar ve finansal piyasalar arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bitcoin ve seçili pay piyasaları arasında yapılmış nedensellik analizi (2010-2020). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2126-2142. DOI:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.10.1344
Hürriyet. (2022). Erişim adresi https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/kriptonun-hacmi-1-yilda-3-kat-artti-41969098#:~:text=Coin%20Market%20Cap%20verilerine%20g%C3%B6re,g%C3%B6rd%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20borsa%20say%C4%B1s%C4%B1%20447%20oldu. (22.05.2022)
Investing.com. (2022). Erişim adresi https://tr.investing.com/crypto/currencies
Kanat, E. ve Öget, E. (2018). Bitcoin ile Türkiye ve G7 ülke borsaları arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkilerin incelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), 3(3), 601-614. doi:10.29106/fesa.422113
Kapetanios, G., Shin, Y. ve Snell, A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear star framework. Journal of Econometrics, 112(2), 359-379. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00202-6
Kartal, C. ve Yağlı, B. (2021). Bitcoin ile Türkiye ve BRICS ülkeleri borsa endeksleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi. Pearson Journal Of Social Sciences & Humanities, 6 (11), 21-34. http://dx.doi.org/10.46872/pj.216
Kılıç, Y., ve Çütcü, İ. (2018). Bitcoin fiyatları ile borsa İstanbul endeksi arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(3), 235-250. https://doi.org/10.17153/oguiibf.455083
Korkmazgöz, Ç., Şahin, S., ve İlhan, E. G. E. (2022). Bitcoin ve borsa İstanbul endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(1), 89-108. https://doi.org/10.31460/mbdd.898812
Maghyereh, A. ve Abdoh, H. (2020). Tail dependence between Bitcoin and financial assets: Evidence from a quantile cross-spectral approach. International Review of Financial Analysis, 71, 101545. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2020.101545
Maghyereh, A. ve Abdoh, H. (2021). Time–frequency quantile dependence between Bitcoin and global equity markets. The North American Journal of Economics and Finance, 56, 101355. https://doi.org/10.1016/j.najef.2020.101355
Tikhomirov, S. (2018). Ethereum: State of knowledge and research perspectives. in: Imine, A., Fernandez, J., Marion, JY., Logrippo, L., Garcia-Alfaro, J. (eds) Foundations and Practice of Security. 10723. Chambridge: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-75650-9_14
Tunçel, M. B., Alptürk, Y., Altunay, M. A., ve Bekci, İ. (2022). Kripto paralar ile BIST100 endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi: Bitcoin örneği. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 367-374. https://doi.org/10.11616/asbi.1096677
Ünvan, Y. A. (2021). Impacts of Bitcoin on USA, Japan, China and Turkey stock market indexes: Causality analysis with value at risk method (VAR). Communications in Statistics-Theory and Methods, 50(7), 1599-1614. https://doi.org/10.1080/03610926.2019.1678644
Walther, T., Klein, T. ve Bouri, E. (2019). Exogenous drivers of Bitcoin and Cryptocurrency volatility–A mixed data sampling approach to forecasting. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 63, 101133. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2019.101133
Wang, X., Chen, X. ve Zhao, P. (2020). The relationship between Bitcoin and stock market. International Journal of Operations Research and Information Systems (IJORIS), 11(2), 22-35. doi: 10.4018/IJORIS.2020040102