ŞU’ARÂ HOCASI MÂDER-ZÂD BİR ŞÂİR:ZÂTÎ

Zâtî, XV. yüzyılın sonu ve XVI. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ünlü bir şairdir. Yazdığı manzum ve mensur eserlerle tanınmış, döneminin önde gelen şairlerindendir. Kolay şiir yazan ve şiir tekniğini iyi bilen bir şair olarak bilinir. Türk edebiyatında en fazla gazel yazan şairlerdendir. Zâtî, kaynaklarda şairler hocası olarak anılır ve kendisinden övgü ile bahsedilir. Onun öğrencilerinden biri, ünlü şair Bâkî’dir. Bir diğer ünlü öğrencisi de Gül ü Bülbül mesnevisiyle tanınan şair Kara Fazlı’dır. Onun Bayazid cami avlusundaki küçük dükkânı şiirlerin okunduğu, konuşulduğu ve şiir tartışmalarının yapıldığı akademik bir muhittir. Hayali Bey ve Taşlıcalı Yahya da bu dükkâna gelen şairlerdendir. Kıvrak bir zekâya, güçlü bir şiir yeteneğine sahip olan Zâtî, rindmeşrep ve nüktadan bir kişidir. O, anadan doğma şair yaratılışlı, aynı zamanda çok boyutlu ve çok yönlü biridir. Böyle bir yeteneğin ortaya çıkmasındaki en büyük etken, şüphesiz şahsi kabiliyetidir. Daha birçok özelliklere sahip olan şair üzerinde ciddi araştırmalar yok denecek kadar azdır. Bu makale Zâtî’nin hayatı, sanatı ve eserleri hakkında ayrıntılı bilgi verilerek bir boşluğun giderilmesi amaçlandı

Anahtar Kelimeler:

Şair Zâtî, Zâtî’nin şiiri, Zâtî’nin sanatı, Zâtî’nin eserleri

Zati is famous poet who lived in the late 15th century and early 16th century poetry and writings that famous verses and the one of the wellknown poets of his era. As poet who versed easily and he was famous to awareness the technics of versing. In Turkish literature the most verses poems attributed to him. Zati the resources to be remembered as master poets and spoken of with praise. One of the most famous students is Baki, Another of his disciples is Kara Fazli is known that the Masnavi flowery. His small shop located in the courtyard of the Mosque of Bayazid read poetry and talk about it and it was a scientific environment. Hayali Bey and Tashlijali Yahya were poets who came to this shop. Zati was clever man and had strong gift to versing and he was astute person and nifty one who was born to been poet and had multidimensional talent. Undoubtedly, the main features of such a talented person. Almost can be said, there is no research about the poet who had unique features. This article also intends to study the life and works of Zati and remove blanks of his life

Keywords:

Zati, Poetry of Zati,

PDF

___

Ahdî-i Bağdâdî, Gülşen-i Şu’arâ, Millet ktp. Âli Emiri Kısmı nr. 774.
Ahmet Paşa Divanı, (yay. Ali Nihad Tarlan), İst. 1966.
Ahmet Paşa, (haz. Ali Alpaslan), Ank. 1987.
Ak, Çoşkun-Mehmet Akkaya, Zâtî Divanından Seçme Gazeller, Balı- kesir, 1993.
Alpay, Günay, "Zâtî ve Şem’ü Pervâne Mesnevisi”, İst. Üniv. Edebiyat Fak. TDED, c. XI, İst. 1961.
Arslan, Mehmet, "Divan Şâirinin Dehâsı ve Zâtî’nin Şiirlerinde Mu- amma Benzeri Harf ve Kelime Oyunlarına Dair", Yedi İklim, sayı 3 (11. Dönem), Haziran 1992.
Âşık Çelebi, Meşâ'irü'ş-Şu'arâ, (yay. G.M. Meredith Owens), London 1971.
Banarlı, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, c. I, İst., 1987.
Bursalı Tahir, Osmanlı Müellifleri, c. II.
Çavuşoğlu, Mehmet, "Zâtî'nin Letâyifi I" İst. Üniv. Edebiyat Fak. TDED, c. XVIII, İst. 1970.
Çavuşoğlu, Mehmet, "Zâtî" mad., İA., c. XIII, İst. 1986. :
Çavuşoğlu, Mehnet “Zâtî’nin Letâyifi II”, İst Üniv. Edebiyat Fak. TDED, c. XXII, İst. 1977.
Çavuşoğu, Mehmet, Divanlar Arasında, Ank. 1981.
Çelebioğlu, Amil, Kanuni Sultan Süleyman Devri Türk Edebiyatı, İst., 1994.
Çeneli, İlhan, "Zâtî Divanında Atasözleri ve Deyimler”, Türk Kültürü, sy. 23, yıl XI, Ocak 1973.
Dîvân-ı Gazaliyyât-ı Hâfiz-ı Şîrâzî, (yay. Halîl Hâtib-i Rehber), Tahran 1368.
Erünsal, İsmail E, "Türk Edebiyatı Tarihine Kaynak Olarak Arşivlerin Değeri", Türkiyat Mec., c. XIX, İst. 1980.
Erünsal, İsmail E., "II. Bâyazîd Devrine Ait Bir İn'âmat Defteri", İst. Üniv. Tarih Enst, Der., sy. 10, İst. 1981.
Erünsal, İsmail E., "Kanuni Saltan Süleyman Devrine Ait Bir İn'âmât Defteri" Osmanlı Araştırmaları IV, İst.1984.
Eyüpoğlu, E. Kemal, Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler; (Atasözleri), c. I, İst. 1973.
Eyüpoğlu, E.Kemal, Şiirlerde ve Hak Dilinde Atasözleri ve Deyimler, (Deyimler), c. II, İst. 1975.
Gibb, A History of Ottomon Poetry, c. III, s. 50
Göçgün, Önder, Ziya Paşa'nın Hayatı Eserleri, Edebi Şahsiyeti ve Bü- tün Şiirleri, Ank. 1987.
Günay Kut Alpay, "Gazali'nin Mekke'den İstanbul'a Yolladığı Mektup ve Ona Yazılan Cevaplar", TDAY Belleten-1972-1973, Ank. 1974.
Hayâlî Bey Divanı (yay. Ali Nihad Tarlan), İst. 1945.
Hayretî Divanı (yay. Mehmed Çavuşoğlu-M.Ali Tanyeri), İst. 1981.
İbrahim Necmi, Tarih-i Edebiyat Dersleri, İst. 1338.
İpekten, Haluk, Bâkî (Hayatı-Sanatı- Eserleri), Ank. 1997.
İsen, Mustafâ, Acıyı Bal eylemek (Türk Edebiyatında Mersiye), Ank. 1993.
İsen, Mustafa, Künhü'l Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara 1994.
İsmail Hakkı, Karesi Meşâhiri, Balıkesir 1342.
Karamanlı Nizamî, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanı (yay. Haluk İpek- ten), İst. 1974.
Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şu'arâ, (haz. İbrahim Kutluk), c. I, Ank. 1989.
Kiper, Kadri Ziya, Balıkesirli Zâtî'nin Hayatı ve Eserleri, İstanbul Kü- tüphanelerindeki Eserlerinin Tavsifi, İst. Üniv. Türkiyat Araştır- maları Enstitüsü Kitaplığı Tr. 40.
Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, İst., 1980.
Köprülü, Fuat, Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı, İst. 1322.
Kurtoğlu, Orhan, Zâtî Dîvânı'nın Gazeller Dışında Kalan Şiirleri Üze- rine Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniv. SBE., Ank. 1995.
Latifî, Tezkire, İst. 1314
Levend, Agah Sırrı, Türk Edebiyatında Şehrengizler ve Şehrengizlerde İstanbul, İst. 1958.
Mehmet Riyâzî, Riyâzü'ş-Şu'arâ, Nuruosmaniye, ktp. nr.3724.
Mustafa Beyânî Tezkire-i Şu'arâ, İst. Millet Ktp. Ali Emiri Kısmı nr. 757.
Necatigil, Behçet, Düzyazıları, İst. 1979.
Onay, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar (haz. Cemal Kurmaz), Ank. 1992.
Pala, İskender, Müstesna Güzeller, "Şiirin İşportacısı Zâtî", İst. 1995.
Pervâne b. Abdullah Bey, Mecmû'âtü'n Nezâ'ir, Topkapı Sarayı Ktp., Bağdad nr. 406.
Sehi, Heşt Behişt, İst. 1325
Şem’ü Pervâne, Süleymaniye ktp, Lala İsmail Bölümü, nr. 443, v.81b
Şemseddin Sami, Kâmûsu'l A'lâm, c. III, İst. 1306.
Şentürk, Ahmed Atilla, "Klasik Osmanlı Edebiyatı Işığında Eski Adet- ler ve Günlük Hayattan Sahneler”, Türk Dili, sy. 500, Ank 1993.
Şentürk, Ahmet Atilla, "Zâtî'nin Bir Gazeli ve Düşündürdükleri", Türk Dili, Ağustos 1990.
Şentürk, Ahmet Atilla, Klasik Osmanlı Edebiyatı Tiplerinden Sûfi Ya- hut Zâhid Hakkında, İst., 1996.
The Encyclopedia of İslam, "Zâtî" mad., c. IV, Leyden, 1934.
Tolasa, Harun, Sehî, Latifi, Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüz- yıl'da Edebiyat Araştırma ve Eleştiri, İzmir 1983.
Uğurlu, Nurer, Divan Bahçesi, İst. 1992.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. II, Ankara, 1988.
Zâtî Divanı “Edisyon Kritik ve Transkripsiyon”, (yay. Ali Nihad Tar- lan), Gazeller Kısmı, I. Cild, İst. 1967, II. Cild, 1970.
Zâtî Divanı “Edisyon Kritik ve Transkripsiyon”, (yay. Mehmet Çavu- şoğlu- M. Ali Tanyeri), Gazeller Kısmı, III. Cild, İst. 1987.
Zâtî Divanı, (yay. Ali Nihad Tarlan), c. II, İst. 1970.
Zâtî Divanı, (yay. M.Ali Tanyeri-Mehmet Çavuşoğlu), c.III, İst. 1987.