UŞAK’TA HAŞHAŞ TARIMININ COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

Haşhaş bitkisi kapsülünden alkoloid ve tohumundan yağ elde edilen önemli bir endüstri bitkisidir. Türkiye haşhaş üretiminde Uşak ilinin önemli bir payı vardır. Nitekim 2003 yılında toplam üretimin % 10.9’unu (5203 Ton), 2004 yılında % 8.5’ini ( 1372 Ton) karşılamıştır. Uşak ülkemizde haşhaş kapsülü üreten 13 il arasında 2003 ve 2004 yıllarında Afyon, Denizli ve Konya’dan sonra dördüncü sırada yer almıştır. 2004 yılında Türkiye’deki haşhaş ekim alanlarının (30343ha) %12.9’u Uşak’taki ekim alanlarından oluşuyordu. Aynı yıl Türkiye’de üretilen 59311 kg morfin ve türevi maddenin % 9.2’si (5488kg) Uşak ilinde yetiştirilen haşhaşlardan elde edilmiştir. Morfin ve türevi madde ihracatından sağlanan 25 626 221$’lık gelirin yaklaşık 2 357 612 $’ı (%9.1) Uşak’taki üretime aittir (2004). Uşak’taki klimatik şartların yetersizliği verim ve alkaloid oranının düşürerek haşhaşın dünya pazarlarındaki rekabet gücünü azaltmaktadır. İç talep, stok durumu, ihraç imkânları, Bolvadin Alkoloid Fabrikası’nın işleme kapasitesi ve uygulanan fiyat politikaları ve hava şartları gibi faktörler haşhaş üretiminde önemli dalgalanmalara yol açar. Bu durum haşhaş tarımının hakim ekonomik fonksiyon olmasını engellemekte ve diğer ekonomik fonksiyonlarla birlikte yürütülmesini zorunlu kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tarım, Haşhaş, Uşak, İklim

PDF

___

AKÇİÇEK, E.,1994, Anadolu Tıp Tarihinde ve Halk Hekimliğinde Haşhaş, Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu, Bildirileri, Afyon, S.62-64
BİRİCİK, A.S., 1995, Gediz Havzasının Su Potansiyeli, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 30, İstanbul, S.16
DARKOT, B., 1963, Türkiye İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniv. Yay. NO: 139, İstanbul, S.115
DİZDAR, M.Y., 2003, Türkiye’nin Toprak Kaynakları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınları No: 2, Ankara, S.135
DOĞANAY, H., 1992, Türkiye Ekonomik Coğrafyası I, Atatürk Üniv. Yay. No:737 Kazım Karabekir Eğt. Fak. Yay. No:26, Erzurum, S.195
ERDURMUŞ, A., ÖNEŞ, Y., 1990, Haşhaş, Toprak Mahsülleri Ofisi Alkasan Yayınları, Ankara, S.20
GÜMÜŞÇÜ, A.; GÜMÜŞÇÜ, O.,1997, Türkiye’de haşhaş ve haşhaş tarımının Coğrafi Dağılışı, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı :6, ANKARA , S.136
GÜNAL, N., 1995, Gediz Havzasının İklimi, Türk Coğrafya Dergisi, sayı:30, İstanbul, S.77-92
GÜNAL, N.,2003, Yukarı Gediz Havzası’nın Bitki Coğrafyası, Çantay Yay.,İstanbul, S.25
ÖZAV, L., 2005,İlkler Şehri Uşak, AKÜ- Uşak Valiliği, Batıkol Matbaacılık, Uşak, S.24
ÖZAV,L., 2002, Sivaslı İlçesi’nin Coğrafi Etüdü, AKÜ Yay No: 30, Afyon, S.14
ÖZDEĞER, M., 2001, 19. Yüzyılda Uşak Şehrinde ekonomik ve Sosyal Hayat, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.249
ŞAHİN, C.; DOĞANAY, H.; ÖZCAN, N.A., 2005, Türkiye Coğrafyası, Gündüz Yayıncılık, Ankara, S.352
TEXİER, C., 1923, (Çeviri , Ali Suad) Küçük Asya, C.2, Matba-i Amire, İstanbul, S.373-377
TÜMERTEKİN,E., 1994, Ekonomik Coğrafya, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Yayınları, No:2926, İstanbul, S.113
YALÇINLAR, İ., 2001, Uşak’ın Gelişiminde Hızı Arttıracak Doğal Kaynaklar, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.784
YÜCEL,T.,1987, Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını No: 68, Ankara
YÜKSEL, T., 2001, Ulubey İlçesi’nin Şehirsel Gelişimi ve Başlıca Sorunlar. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No:2, Cilt :2, İstanbul, S.724
Raporlar ve Bültenler
D.M.İ.G.M, Günlük, Aylık ve Yıllık Ortalama, Ekstrem Sıcaklık ve Yağış Değerleri Bülteni, Ankara
DİE, 2004, Türkiye İstatistik yıllığı, T.C Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara
Hüdavendigar Vilayet Salnamesi, 1316, Matbaa-i Vilayet-i Salname-i Resmisi, Bursa
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1997, Uşak İli Arazi Varlığı, Rapor No: 64, Ankara
TOPRAKSU; 1974, Gediz havzası Toprakları, Yayın No: 302, Ankara
TMO., 2004, Haşhaş Raporu, TMO Genel Müdürlüğü , Ankara
TMO.,1973, Haşhaş Ekim Bölgesi Genel Gelişme Planı, T.M.O. Proje Genel Müdürlüğü, Ankara
TMO., 2002, Başak Dergisi, TMO Genel Müdürlüğü, Ankara