Doğu Karadeniz'de yayla turizmi merkezlerine yeni bir örnek: Taşköprü yaylası

Yayla, Türkiye’de çok yaygın olan dönemlik bir yerleşmedir. Doğu Karadeniz Kıyı Dağları, ülkemizde geleneksel yaylacılık faaliyetinin sürdürüldüğü alanların başında gelir. Söz konusu dağlık kuşaktaki Kalkanlı Dağları, hayvancılık ekonomisinin ön plâna çıktığı, yoğun bir yaylacılık bölgesi olarak dikkati çeker. Ancak son yıllarda yaşanan değişim/dönüşüm süreci, geleneksel yaylacılığı da yakından etkilemiştir. Bunun sonucunda turistik işlevlerin gelişmeye başladığı gözlemlenmiştir. Çalışmamıza konu olan Taşköprü de turistik işlevleri gelişmiş yaylalara tipik bir örnektir. Gümüşhane ilinin Merkez ilçe sınırları içerisinde bulunan Taşköprü’de daha çok piknik, kampçılık ve yürüyüş gibi rekreasyonel etkinlikler günübirlik olarak sürdürülmektedir. Böyle olmakla birlikte, plânlamadan büyük ölçüde yoksun bir turistik gelişmenin doğal ve kültürel ortam bozulmalarına neden olduğu açıkça görülmektedir. Ayrıca yerel nüfusun turizm aktivitesine entegre edilememesi de önemli bir olumsuzluk olarak değerlendirilmiştir. Gezi-gözlem metodunun uygulandığı bir saha çalışması olan bu araştırmanın konusunu, Taşköprü yaylasının turizm coğrafyası açısından incelenmesi oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacını, sahanın yayla turizmi potansiyelinin ortaya konulması ve yayla turizminin doğal/kültürel çevreyle uyumlu bir şekilde geliştirilebilmesi için alınması gereken önlemlerin tartışılması oluşturmaktadır. Araştırmada ulaşılan temel bulgular ise Taşköprü yaylasında rekreatif yaylacılığın hızla geliştiği, çevre yaylalarda ise geleneksel yaylacılığın önemini kaybettiği, hayvancılık ekonomisinden uzaklaşıldığı şeklindedir. Ayrıca sahada yoğunlaşan turizm baskısının, gerek doğal ve gerekse kültürel ortam üzerindeki olumsuz etkileri de açık bir şekilde gözlemlenmiştir. Nitekim yerel ortam özelliklerini yansıtmayan denetimsiz yapılaşma, Taşköprü yaylasının en zayıf yönü olarak belirlenmiştir.

A new destination for yayla tourism in Eastern Black Sea: Taşköprü yayla

Utilization of yayla as seasonal settlements is a common practice in Turkey. Mountains along the Eastern Black Sea Coast serve as the most important area for the traditional yayla activities carried out in Turkey. The Kalkanlı Mountains region, part the Black Sea mountain ranges, is dominated by stockbreeding economy and intensive yayla activities. However, the recent process of change/transition within the region has resulted in increased tourist activities, which have also had significant effects on traditional yayla activities. Taşköprü is a typical example for the yaylas, having highly-developed touristic functions. Located within the municipality of the Central District of Gümüşhane Province, Taşköprü offers mainly daily activities such as picnicking, camping and trekking for visitors. However, it is obvious that rapid and unregulated touristic development results in natural and cultural damage. Moreover, the failure to integrate local people in tourism activities should be regarded as an important problem.The subject of this field study -which was conducted according to the travel and observation method- was the current situation of Taşköprü yayla in terms of tourism geography. The aim of the study was to reveal the tourism potential of Taşköprü yayla and to discuss possible measures to ensure development of yayla tourism in harmony with the natural/cultural environment. The study findings showed that recreational activities have rapidly developed in Taşköprü yayla and that the traditional activities, as well as the stockbreeding economy, have lost importance in the surrounding yaylas. In addition, increasing tourism pressure exerted on the study area was observed to have clearly negative impacts on both the natural and cultural environment. Thus, uncontrolled economic restructuring, which has failed to reflect the characteristics of the local environment, can be regarded as the weakest point of Taşköprü yayla.

PDF

___

ALAGÖZ, C.A., 1993, Türkiye’de Yaylacılık Araştırmaları. Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 2, Ankara.
BEKDEMİR, Ü., ÖZDEMİR, Ü., 2002, Doğu Karadeniz Bölümünde Gelişmekte Olan Yayla Turizmi Merkezlerine Bir Örnek: Bektaş Yaylası. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 7, Konya.
ÇAVUŞ, A., ALTAŞ, N.T., 2010, Trabzon’da Gelişmekte Olan Bir Turizm Merkezi: Kayabaşı Yaylası. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 23, Erzurum.
DOĞANAY, H., 1997, Türkiye Beşeri Coğrafyası. Milli Eğitim Bakanlığı Yay. No: 2982, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 877, Eğitim Dizisi Yay. No: 10, İstanbul.
DOĞANAY, H., 2001, Türkiye Turizm Coğrafyası. Çizgi Kitabevi, 3. Baskı, Konya.
DOĞANAY, S., 2009, Koruma-Kullanma Dengesi Açısından Cami Boğazı Yaylası ve Çakırgöl Çevresinin Turistik Potansiyeline Coğrafî Bir Yaklaşım, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 22, Erzurum.
DOĞANAY, S., 2010, İşlevsel değişim sürecinde Çakırgöl çevresinde yaylalar ve yaylacılık. Uluslararsı İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, http://www.insanbilimleri.com.
DOĞANER, S., 2001, Türkiye Turizm Coğrafyası. Çantay Kitabevi, İstanbul.
GÖNENÇGİL, B., 2003, Kullanım Açısından Dağlık Alanların Sorunları ve Çözüm Önerileri. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003), İzmir.
GRÖTSBACH, E., 1984, Spatial Structure and Development Prospects of Tourism in the Black Sea Region of Turkey, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, İzmir.
İNCEOĞLU, N., AYSU, E., 1992, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Turizmin Yapısal Sorunları. Doğu Karadeniz Turizmi Konferansı (22-25 Haziran 1992), Trabzon.
KARASAR, N., 2002, Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yay., II. Baskı, Ankara.
M.T.A. 1/100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Trabzon E 29 paftası.
ÖZGÜÇ, N., 2007, Turizm Coğrafyası-Özellikler ve Bölgeler. Çantay Kitabevi, İstanbul.
ÖZTÜRK, K., 2002, Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri. Gazi Üniv. Eğitim Fak. Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, Ankara.
SOMUNCU, M., 1996, Rize-Ayder Yaylasında Turizm. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 4, Ankara.
SOMUNCU, M., 1997, Doğu Karadeniz Bölümünde Yayla-Dağ Turizminin Bugünkü Yapısı, Sorunları ve Geleceği. Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara.
SOMUNCU, M., 2003, Türkiye’nin Koruma Altındaki Dağlık Alanlarda Turizm/Rekreasyon ve Çevre Etkileşimi: Aladağlar ve Kaçkar Dağları Milli Parkı Örnekleri. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003), İzmir.
SOMUNCU, M., 2004, Dağcılık ve Dağ Turizmindeki İkilem: Ekonomik Yarar ve Ekolojik Bedel. Ankara Üniv. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Ankara.
SOYKAN, F., 2003, Coğrafi Çevrenin Turizm Amaçlı Değerlendirilmesinde Turizm Potansiyelini Saptamanın Önemi. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003), İzmir.
TANOĞLU, A.,1966, Nüfus ve Yerleşme. İstanbul Üniv. Yay. No: 1183, Edebiyat Fak. Coğrafya Enst. Yay. No: 45, İstanbul.
TUNÇDİLEK, N., 1964, Türkiye’de Yaylalar ve Yaylacılık. İstanbul Üniv. Coğrafya Enst. Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 14, İstanbul.
TUNÇDİLEK, N., 1985, Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı. İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. Yay., İstanbul.
TÜRKEŞ, M., SÜMER, U.M., ÇETİNER, G., 2000, Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri. Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000), Ankara.
ÜLKER, İ., 1989, Dünyada ve Türkiye’de Dağ Turizmi. Türkiye Kalkınma Bankası Turizm Yıllığı 1987, Ankara.
YAZICI, H., DOĞANAY, S., 2000, Alternatif Turizm Merkezlerine Tipik Bir Örnek: Zigana Yayla Tatil Köyü. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 35, İstanbul, 69-84.
ZAMAN, M., 2001, Yayla Turizm Merkezlerine Bir Örnek: Hıdırnebi Yayla Kent 1. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 6, Konya, 215-236.
ZAMAN, M., 2007, Doğu Karadeniz Kıyı Dağları’nda Yaylalar ve Yaylacılık. Atatürk Üniv. Yay. No: 960, Fen-Edebiyat Fak. Yay. No: 105, Araştırma Serisi No: 75, Erzurum.
ZAMAN, M., 2010, Doğu Karadeniz Kıyı Dağları’nda Dağ ve Yayla Turizmi. Atatürk Üniv. Yay. No: 977, Edebiyat fak. Yay. No: 134, Araştırma Serisi No: 110, Erzurum.